آربیتراژ چیست | بررسی فرصتهای آربیتراژی در بازارهای مالی مختلف
آربیتراژ چیست؟ یکی از مفاهیم مهم علم اقتصاد آربیتراژ است که میتوان آن را کسب سود از اختلاف قیمت یک دارایی بین دو یا چند بازار تعریف کرد. در واقع میتوان مفهوم آربیتراژ را از عدم وجود تعادل قیمت در بازارهای مختلف استنباط کرد. به بیان دیگر، هنگامی که دارایی پایه مانند کالا یا ارز و سهام در بازارهای مختلف دارای ارزش یکسان نباشد، آربیتراژگران با خرید دارایی در بازاری که قیمت کمتری دارد و فروش سریع آن در بازارهایی با قیمت بالاتر، از سطوح مختلف قیمت سود کسب میکنند. از آنجا که در صورت امکان فروش دارایی در حداقل زمان ممکن فراهم باشد، ریسک این روش بسیار ناچیز خواهد بود و در عمل میتوان آن را نوعی سرمایه گذاری بدون ریسک تلقی کرد.
در مفهوم آربیتراژ شرایط باید برای خرید و فروش فراهم بوده و محصولات نیازی به معرفی یا بازاریابی نداشته باشد؛ بنابراین، صادرات کالا آربیتراژ محسوب نمیشود. به طور کلی ماهیت آربیتراژ بر مبنای بازده مثبت قطعی است و اگر یک دارایی در بازارهای مختلف ارزش یکسانی داشته باشد، تعادل آربیتراژی برقرار خواهد شد.
شکلگیری فرصتهای آربیتراژی
فرصتهای آربیتراژی بر مبنای بعد مکان یا زمان به وجود میآید. فرصت آربیتراژی برمبنای بعد مکان در دو موقعیت جغرافیایی مختلف خواهد بود که در آن یک دارایی خاص در دو بازار ارزش ناهمسانی داشته باشند. شرط موفقیت در این شیوه، امکان خرید و فروش همزمان یا حداکثر با تفاوت زمانی کوتاه است. اما آربیتراژ بر مبنای بعد زمان، از اختلاف ارزش دارایی به دلیل تفاوت در زمان تحویل آن ناشی میشود. به عنوان مثال میتوان به اختلاف قیمت در بازار نقد و بازار آتی اشاره کرد.
معاملات آربیتراژی به طور عمده بر اساس بعد زمانی انجام میشود و به همین دلیل بازار آتی در بین سرمایهگذاران محبوبیت زیادی دارند. مفهوم آربیتراژ را میتوان دلیل و انگیزه فعالیت بسیاری از سفتهبازان و به نوعی محرک بازارهای مالی و سرمایهگذاری دانست.
آربیتراژ یک کالا در دو بازار
میخواهیم مفهوم آربیتراژ یک کالا در دو بازار را با یک مثال بیان کنیم. فرض کنید خردهفروشی والمارت دیویدی اصلیِ بازی ارباب حلقهها را به ارزش ۴۰ دلار میفروشد؛ اما شخصی میداند که نسخههای آخر این دیویدی در سایت eBay حدود ۵۵ تا ۱۰۰ دلار به فروش رفته است. پس این ایده وجود دارد که شخص چند دیویدی از والمارت خریداری کرده و آنها را با سود ۱۵ تا ۶۰ دلاری در eBay بفروشد. اما این فرد قطعا نمیتواند این روش را برای طولانی مدت ادامه دهد، زیرا احتمالا یکی از حالات زیر رخ خواهد داد:
- دیویدیهای اصلی والمارت به پایان میرسد.
- والمارت قیمت دیویدیها را بالا میبرد، زیرا استقبال از این محصول افزایش یافته است.
- قیمت دیویدیها در eBay کاهش مییابد زیرا عرضهی آنها در سایت eBay افزایش داشته است.
این آربیتراژ در چنین بازارهایی بسیار رایج است و فروشندگان در بازارهای اجناس دستدوم و حراجیها، اشیاء باارزشی را خریداری میکنند که فروشنده آنها را با قیمت پایین میفروشد. اما این کار نیز هزینههایی را به خریدار تحمیل میکند؛ از جمله زمان پیدا کردن اجناس با قیمتی کمتر از ارزش واقعی، تحقیق در مورد قیمتهای رقابتی بازار و پذیرش ریسک کاهش قیمت اجناس پس از خرید.
آربیتراژ چند کالا در یک بازار
در نوع دوم معاملات که در مفهوم آربیتراژ وجود دارد، اشخاص چند کالا را در یک بازار خرید و فروش میکنند و اغلب این نوع آربیتراژ ( Arbitrage ) شامل مبادلات ارزی است. این مورد را نیز با یک مثال توضیح میدهیم. فرض کنید سرمایهگذاری ۵ دینار الجزایر را با ۱۰ لِوای بلغاری مبادله میکند. سپس سرمایهگذار میتواند ۱۰ لوای بلغاری را مجددا به دینار الجزایر تبدیل کند؛ به صورتی که با پرداخت ۱۰ لوا، ۶ دینار دریافت کند و در نتیجه یک دینار بیشتر از تعداد اولیه خواهد داشت.
نتیجه این نوع آربیتراژ به طور کلی به اقتصاد محلیِ مکان مبادله ضرر وارد خواهد کرد زیرا بین تعداد دینارها و لواهای مبادلهشده تناسب وجود ندارد. در صورتی که با چند ارز در بازار رو به رو باشیم، این آربیتراژ پیچیدهتر خواهد بود.
آربیتراژ در بازار نقدی
در این بخش از مفهوم آربیتراژ به انواع بازارهای نقدی میپردازیم و مفهوم آربیتراژ را در هر یک بررسی کرده و نحوه معاملات آن را بیان میکنیم. البته امروزه فرصتهای معاملاتی که در مفهوم آربیتراژ قرار گیرند در بازارهای نقدی بسیار کم است و دلیل آن تولید گسترده در سراسر جهان، حذف واسطهها و تجارت الکترونیک است که بازار را به شرایط تعادل میرساند.
بازار جهانی سهام
امروزه سهام شرکتهای چند ملیتی و بینالمللی در بورسهای جهانی عرضه میشود. این بازارها بهم متصل و فعالیت آنها یکپارچه است. گاهی ممکن است در زمان کوتاهی قیمت یک سهم در بازارهای مختلف یکسان نباشد و فرصتی برای آربیتراژ ایجاد شود. از آنجا که سرمایهگذاران پیوسته بازارهای جهانی را رصد میکنند و با وجود رباتهای معاملهگر و حجم بالای سفارشات، این فاصله در ارزش سهامها از بین میروند و بازار به تعادل میرسد.
بازار غیررسمی ارز ایران
یکی از بسترهایی که معاملات در آن مطابق مفهوم آربیتراژ انجام میشود، بازارهای غیر رسمی است؛ اختلاف قیمت ارز دولتی در ایران و بازار آزاد آن سبب شده که آربیتراژگران که میتوان آنها را دلالان ارزی نامید، ارز سهمیهای دولتی را خریداری کرده و در بازار آزاد بفروشند. علاوه بر این تفاوت نرخ ارز در بازارهای منطقهای و بازارهای کشورهای همسایه فرصت دیگری برای این افراد است تا در معاملهای بدون ریسک، سود هنگفتی بدست بیاورند. البته چنین معاملاتی موجب خروج ارز و آسیب به نظام اقتصادی کشور میشود پیگرد قانونی دارد.
آربیتراژ در بازار آتی
بخش عمدهای از معاملات که در مفهوم Arbitrage انجام میشود به بازار آتی تعلق دارد. این مدل آربیتراژ ناشی از اختلاف قیمت در بازار نقد و بازار آتی است. این فرآیند به این صورت است که قیمت سهام یا کالا به عنوان دارایی سرمایهدار در بازار آتی نسبت به قیمت آن در بازار نقد بیشتر خواهد بود؛ فاصله قیمت در این آربیتراژ موجب شده که حاشیه سود مناسبی برای سرمایهداران ایجاد شود که مصداق بارزی از مفهوم آربیتراژ است.
در این بازار آربیتراژگران دارایی خود را در بازار نقد خریداری میکنند و معادل آن قراردادی در بازار آتی منعقد میکنند. اختلاف قیمت در هنگام خرید و فروش این دارایی، سود ناخالص سرمایهگذار خواهد بود.
آربیتراژ در بازار جهانی ارز فارکس
در بازار فارکس، حجم بالایی از تراکنشها و ابزارهای معاملاتی بسیاری وجود دارد که در مفهوم آربیتراژ صدق میکند؛ از طرفی تعداد زیاد معاملهگران و سرعت بالای اجرای سفارشات موجب شده که این فرصتها فورا پوشش داده شود. در بازار ارز جهانی میتوان سه روش عمده را در مفهوم آربیتراژ بررسی کرد:
آربیتراژ جفت ارزی
آربیتراژ جفت ارزی که به معنی سودآوری از قیمتهای متفاوت یک جفت ارز در دو کارگزاری یا صرافی است.
آربیتراژ سود تضمین شده
آربیتراژ سود تضمین شده که در آن معاملهگر در مرحله اول نرخ سود کشورها و مناطق اقتصادی مختلف را بررسی میکند. سپس دارایی خود را به ارز کشوری که بیشترین نرخ سود را دارد تبدیل کرده و در سیستم بانکی آن کشور سرمایهگذاری میکند. معاملهگر به طور همزمان، یک قرارداد آتی جهت تضمین نرخ تبدیل ارز منعقد میکند تا بعد از اتمام دوره سرمایهگذاری، بتواند از نرخ تبدیل اولیه خود استفاده کند.
مقاله مرتبط: مدیریت سرمایه چیست
آربیتراژ مثلثی
آربیتراژ مثلثی هنگامی استفاده میشود که برای سه نرخ ارزی، قیمتهای مختلفی وجود داشته باشد. معاملهگران از طریق یک فرآیند معاملاتی سریع، سه جفت ارز مختلف را به یکدیگر تبدیل کرده و در نهایت به دارایی اولیه خود بازمیگردند.
مزایا آربیتراژ
مفهوم آربیتراژ یک استراتژی در امور مالی در اختیار افراد قرار میدهد که با بهره گیری از آن میتوانند از تفاوت قیمت دو بازار، سود کم ریسکی بدست آوردند. در زیر برخی از مزایا و معایب آربیتراژ آورده شده است:
- بزرگترین مزیت آربیتراژ، صفر بودن ریسک آن است. بنا بر آنچه که در مفهوم آربیتراژ آمده است، این معاملات در بدترین حالت سود ندارد و سرمایه اولیه برای سرمایهگذار باقی میماند.
- آربیتراژ کمک میکند تا قیمت اوراق بهادار در بازار تقریبا ثابت باقی بماند و بنابراین به قیمت بهتر دارایی کمک میکند. همچنین اختلاف قیمت اوراق بهادار در بازارهای مختلف را پایان میدهد.
- آربیتراژ به کارآیی بیشتر بازارهای مالی کمک میکند، زیرا اگر آربیتراژ وجود نداشت، سهام با قیمتهای مختلف در بازارهای مختلف خرید و فروش میشد و با حدس و گمان توسط تعداد کمی از افراد، اعتماد سرمایه گذاران واقعی به بازار سهام آسیب میدید.
معایب آربیتراژ
- بسیاری از افراد فقط جنبه قیمت را در نظر میگیرند و هزینههای معاملات و مالیات مربوط به خرید و فروش دارایی را نادیده میگیرند که به نوبه خود منجر به تخمین اشتباه سود میشود و اگر اختلاف قیمت زیاد نباشد، میتواند منجر به ضرر شود.
- در زندگی واقعی فرصتهای آربیتراژ زیادی وجود ندارد. اگر فرصتی برای سودآوری در چنین شرایطی وجود داشته باشد، باید سریعترین فناوری را در اختیار داشت تا بتوانید به سرعت موقعیت خود را بدست آورید. برای انجام چنین معاملههایی که در اختیار افراد کمی قرار دارد، باید تخصص کافی داشته باشید.
- برای انجام آربیتراژ و سودآوری بالای آن سرمایه زیادی مورد نیاز است و با سرمایه اندک نمیتوان به سود مورد نظر رسید.
تعادل آربیتراژی
همان طور که بیان شد، آربیتراژ مجموعهای از تراکنشهای مالی است که در هیچ حالتی به زیان منتهی نخواهد شد. این معامله میتواند سودی در پی داشته باشد یا بدون سود انجام شود اما ضرری در کار نخواهد بود.
در مفهوم آربیتراژ عبارت دیگری به نام تعادل آربیتراژی وجود دارد. اگر در بازارهای مختلف، تفاوت قیمت وجود نداشته باشد، تعادل آربیتراژی رخ خواهد داد. در حالت تعادل آربیتراژی، افراد نمیتوانند فقط با معاملات سریع و با استفاده از تفاوت قیمتهای موجود سود به دست آورند.
تعادل آربیتراژی، یک حالت ایدهآل در اقتصاد است. البته در بسترهای مختلف، آربیتراژ به مرور به حالت تعادلی خواهد رسید. هنگامی که یک محصول در یک بازار ارزانتر از بازار دیگر باشد، تقاضا برای خرید از بازار ارزانتر بیشتر میشود؛ هر چه تقاضا برای این محصول بیشتر باشد، قیمت نیز افزایش خواهد داشت. در نتیجه فرصتهای آربیتراژی کوتاه هستند و بسیار سریع از دست میروند.
اجتناب از آربیتراژ در جهت ثبات بازار
فرصتهای آربیتراژی در همه جا و در زمینههای مختلف، از بازار سهام و بورس گرفته تا فروشگاههای دست دومی، وجود دارد. اما هزینههای پنهان فرصتهای آربیتراژ و تعداد بالای افرادی که به دنبال این فرصتها هستند، این معاملات را دشوار کرده است. سودهای آربیتراژی اغلب عمر کوتاهی دارند، زیرا معامله داراییها نرخ آنها را طوری تغییر میدهد که بازار در فرصت کوتاهی به تعادل میرسد.
فرصتهای آربیتراژی بر اقتصاد تاثیر مستقیم دارد و با ایجاد هزینه برای محصولات، باعث بیثباتی بازار خواهد شد. بنابراین باید در برابر تمایل خود برای رسیدن به سود سریع در معاملات مقاومت کنیم.
آربیتراژ در ایران
با بروز اختلاف قیمت در دو یا چند بازار، آربیتراژگران وارد بازارهای معاملاتی میشوند و در مدت کوتاهی تعادل بین عرضه و تقاضا برقرار میشود. هرچه بازار کارامدتر باشد، تعادل سریعتر ایجاد میشود و فرصت آربیتراژ کوتاهتر خواهد بود.
در واقع این فرصتها و تعادل پس از آن، محرکی برای پویایی اقتصاد تلقی میشود. کشورهایی که در آنها ساختار اقتصادی مناسب و بازارهای کارا وجود نداشته باشد، فرصتهای آربیتراژ و مدت آنها بیشتر خواهد بود.
با افزایش تعداد فرصتهای آربیتراژی و پایداری آنها، انگیزه سرمایهگذاران برای فعالیتهای مولد اقتصادی کمتر خواهد بود. چنین وضعیتی در حال حاضر در ایران وجود دارد و عدم تعادل در بازار، توسعه و رشد اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است.
مقاله مرتبط: دیفای چیست
سخن پایانی
در این مطلب، به سوال آربیتراژ چیست پاسخ دادیم و فرصتهای آربیتراژی را در بازارهای مختلف را همراه با شما بررسی کردیم. این فرصتها اغلب باعث پویایی اقتصاد کشورها میشود اما در کشورهایی که وضعیت اقتصادی نامناسبی وجود دارد، همین فرصتها با کاهش تمایل افراد برای سرمایهگذاری در فعالیتهای مولد، رشد اقتصادی را تحت تاثیر قرار خواهند داد. همه افراد در بازارهای مختلف تمایل دارند هزینهها را کاهش و سود خود را افزایش دهند. در نتیجه رقابت بسیار فشرده خواهد شد. به همین دلیل، در بیشتر مواردی که فرصتی برای آربیتراژ و سود مطمئن در کوتاه مدت وجود دارد، تنها کارشناسان حرفهای و مجرب و نیز افرادی که ابزارهای قدرتمندی در اختیار دارند میتوانند از این فرصتهای ویژه بهره ببرند.
- نام صرافی تخفیف کارمزد vps یا vpn لینک ثبت نام
-
بینگ ایکس
-
کوکوین
-
کوینکس
-
بیت پین
-
تبدیل
دیدگاه خود را به اشتراک گذارید