اوراکل در بلاک‌چین چیست و چه کاربردی دارد؟

تصور عمومی از شبکه‌های مبتنی بر بلاک‌چین این است که در فضایی ایزوله راه‌اندازی و اداره می‌شوند. به این معنی که برقراری ارتباط بین شبکه‌های بلاک‌چین و دیگر سیستم‌های موجود در دنیای واقعی امکان‌ناپذیر است. شاید در گذشته این تصور درست بود؛ اما با ایجاد اوراکل (Oracle)، زمین بازی کاملاً تغییر کرد. اوراکل‌ها امکان اتصال شبکه‌های بلاک‌چین با سیستم‌های خارجی را فراهم و بستر مناسبی برای راهیابی شبکه‌های بلاک‌چین به زندگی روزمره ایجاد می‌کنند. در این مقاله اوراکل و انواع آن را بررسی خواهیم کرد. تا پایان ما را همراهی کنید.

اوراکل چیست؟

به زبان ساده، اوراکل زیرساخت مناسب برای برقراری ارتباط بین شبکه‌های بلاک‌چین و سیستم‌های خارج از این فضا به شمار می‌رود. بر این اساس، اوراکل‌ها به قراردادهای هوشمند در بستر شبکه‌های بلاک‌چین کمک می‌کنند تا با استفاده از ورودی‌ها و خروجی‌های سیستم‌های خارج از اکوسیستم بلاک‌چین اجرا شوند.

در حال حاضر، منابع داده‌ای و زیرساخت‌های محاسباتی پیشرفته در سیستم‌های خارج از فضای بلاک‌چین وجود دارند. اوراکل‌ها راهی برای اکوسیستم غیرمتمرکز وب ۳.۰ ایجاد می‌کنند تا به این منابع داده دسترسی پیدا کند. نوعی برنامه غیرمتمرکز (dApp) را در نظر بگیرید. در حالت عادی، این برنامه فقط می‌تواند از فعالان اکوسیستم بلاک‌چین پشتیبانی کند. شبکه‌های اوراکل غیرمتمرکز با ایجاد قراردادهای هوشمند ترکیبی این امکان را میسر می‌کنند که برنامه‌های غیرمتمرکز به‌طور هم‌زمان از کدهای درون‌زنجیره‌ای و زیرساخت‌های خارج از بلاک‌چین پشتیبانی کنند. به این ترتیب، برنامه‌های غیرمتمرکز می‌توانند با سیستم‌های سنتی در دنیای واقعی نیز وارد تعامل شوند.

مثالی از مفهوم اوراکل

شاید تعریف گفته‌شده تصویر دقیقی از مفهوم اوراکل به شما نداده باشد. در اینجا، مثال ساده و بسیار مهمی را ذکر می‌کنیم تا به‌خوبی متوجه شوید که مفهوم اوراکل چیست. دو نفر را در نظر بگیرید که قصد دارند روی نتیجة مسابقه‌ای ورزشی شرط‌بندی کنند. هریک از آن‌ها بیست دلار روی پیروزی تیم مدنظرشان شرط می‌بندند. در اینجا، قرارداد هوشمندی به پیوست برنامه‌ای غیرمتمرکز تعریف می‌شود که درمجموع، چهل دلار را نگه می‌دارد.

سؤال اساسی این است که بعد از پایان مسابقه، قرارداد هوشمند چگونه متوجه می‌شود که کدام تیم به برتری رسیده است؟ اینجا اوراکل وارد بازی می‌شود و به قرارداد هوشمند کمک می‌کند تا به داده‌های معتبر مربوط به نتیجه مسابقه ورزشی در دنیای واقعی دسترسی پیدا کند. بر این اساس، قرارداد هوشمند تشخیص می‌دهد که وجه شرط‌بندی را در اختیار کدام‌یک از افراد قرار دهد.

رابطه اوراکل و قراردادهای هوشمند

اوراکل محدودیتی اساسی در قراردادهای هوشمند را برطرف می‌کند. قراردادهای هوشمند در حالت عادی نمی‌توانند با داده‌ها و سیستم‌های موجود در خارج از فضای بلاک‌چین بومی خود تعامل برقرار کنند. تفکیک شبکه‌های بلاک‌چین از سیستم‌های خارجی، دستاوردهای مهمی برای آن‌ها داشته است که عبارت‌اند از:

• امکان اجماع قوی در اعتبارسنجی تراکنش‌های کاربران
• جلوگیری از حملات و تهدیدات امنیتی
• کاهش احتمال آسیب دیدن شبکه‌های بلاک‌چین

با وجود دستاوردهای یادشده، شبکه‌های بلاک‌چین برای دستیابی به کاربردهای واقعی، به تعامل با سیستم‌های خارجی نیازمندند. برای برقراری تعامل ایمن با سیستم‌های خارج از بلاک‌چین، به زیرساختی به نام اوراکل نیاز است. ابداع اوراکل اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا بسیاری از قراردادهای هوشمند در برنامه‌های غیرمتمرکز به مجموعه‌ای از داده‌ها نیازمندند که در دنیای واقعی و خارج از سیستم بلاک‌چین وجود دارند.

با این تفاسیر، اوراکل را می‌تواند دروازه‌ای در نظر گرفت که با باز شدن آن، شبکه‌های بلاک‌چین به دنیای بیرون دسترسی پیدا می‌کنند. البته اوراکل‌ها در تأمین امنیت شبکه‌های بلاک‌چین نیز عملکرد بسیار خوبی نشان می‌دهند. حوزه‌های مختلفی از ترکیب اوراکل و قراردادهای هوشمند بهره‌مند می‌شوند. برای مثال، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امور مالی (کشف لحظه‌ای قیمت کالاها و دارایی‌ها)
• شرکت‌های حمل‌ونقل (اطلاع از داده‌های آب‌وهوایی)
• زنجیره‌های تأمین (حسگرهای اینترنت اشیا)
• دولت الکترونیک (احراز هویت افراد)

نکته مهم دیگر این است که قراردادهای هوشمند کاملاً با استفاده از داده‌هایی اجرا می‌شوند که از طریق اوراکل در اختیارشان قرار می‌گیرد؛ درنتیجه، برای اجرای دقیق و صحیح قراردادهای هوشمند، لازم است مکانیزم‌های اوراکل به‌درستی تعریف شوند.

اوراکل غیرمتمرکز چیست؟

تمرکززدایی مهم‌ترین ویژگی برنامه‌های بلاک‌چین است. حال اگر قرار باشد مکانیزم‌های اوراکل، قراردادهای هوشمند را به منبعی متمرکز در بیرون اکوسیستم متصل کنند، در این صورت عملاً ویژگی تمرکززدایی برای برنامه‌های بلاک‌چین از دست می‌رود. علاوه بر آن، اگر اوراکل منفرد و متمرکز داده‌های اشتباهی در اختیار قرارداد هوشمند بگذارد، نتایج اشتباهی نیز حاصل خواهد شد.

تراکنش‌های بلاک‌چین خودکار و غیرقابل برگشت هستند، به همین دلیل، نمی‌توان نتیجه قرارداد هوشمند مبتنی بر داده‌های معیوب را برگرداند. به این ترتیب، عملاً سرمایه کاربران برای همیشه از بین می‌رود؛ درنتیجه، اوراکل‌های متمرکز راه‌حل مناسبی برای اجرای قراردادهای هوشمند نیستند.

در این شرایط است که پای اوراکل غیرمتمرکز به میان می‌آید. استفاده از این نوع اوراکل‌ها برای جلوگیری از دستکاری داده‌ها و خرابی زیرساخت‌ها ضروری است. شبکه غیرمتمرکز اوراکل با نام اختصاری DON شناخته می‌شود. در این شبکه چندین اپراتور به‌عنوان گره اوراکل به صورت مستقل و چندین منبع داده قابل اعتماد به کار گرفته می‌شوند. گره‌ها و منابع داده به یکدیگر متصل می‌شوند و ویژگی تمرکززدایی در مکانیزم اجرایی اوراکل به ارمغان می‌آید.

بیشتر بخوانید: گره در ارز دیجیتال

به این ترتیب، قراردادهای هوشمند با استفاده از اوراکل‌های غیرمتمرکز می‌توانند با خیال راحت به داده‌های ورودی اعتماد و بر اساس آن، نتایج خروجی مدنظر را تولید کنند.

انواع اوراکل چیست؟

منابع خارج از زنجیره در دنیای واقعی گستردگی زیادی دارند؛ بنابراین، اوراکل‌های بلاک‌چین نیز در انواع گوناگونی راه‌اندازی می‌شوند. قراردادهای هوشمند هیبریدی نه‌تنها به انواع مختلفی از داده‌های خارجی و محاسبات نیاز دارند، بلکه برای تأمین امنیت به مکانیزم‌های مختلفی نیز نیازمندند. بر این اساس، انواع اوراکل‌هایی که در تعامل با قراردادهای هوشمند قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از:

۱. اوراکل ورودی (Input Oracle)

اوراکل‌های ورودی تقریباً معروف‌ترین نوع اوراکل‌هایی هستند که داده‌ها را از فضای خارج از زنجیره جمع‌آوری می‌کنند و برای اجرا در شبکه‌های بلاک‌چین، در اختیار قراردادهای هوشمند قرار می‌دهند.

۲. اوراکل خروجی (Output Oracle)

اوراکل خروجی نقطه مقابل اوراکل ورودی است. به کمک این اوراکل‌ها، قراردادهای هوشمند می‌توانند دستوراتی را به سیستم‌های خارج از زنجیره ارسال کنند تا بر اساس دستورات اقداماتی انجام شود. این دستورات می‌تواند شامل اطلاع‌رسانی به شبکه بانکی برای انجام پرداخت، دستور به سیستم برای ذخیره‌سازی داده‌ها و مواردی از این دست باشد.

۳. اوراکل متقاطع (Cross-Chain Oracle)

این دسته از اوراکل‌ها می‌توانند اطلاعات موجود بین شبکه‌های بلاک‌چین مختلف را بخوانند و ثبت کنند. اوراکل متقاطع، قابلیت همکاری برای انتقال داده‌ها یا دارایی‌های بین شبکه‌های بلاک‌چین را فراهم می‌کند. به عبارت دیگر، می‌توان اوراکل متقاطع را شبیه به پل بلاک‌چین در نظر گرفت.

۴. اوراکل محاسباتی (Compute-Enabled Oracle)

گاهی اوقات انجام برخی از محاسبات در شبکه‌های بلاک‌چین به دلیل محدودیت‌های فنی، قانونی یا مالی امکان‌پذیر نیست. در این حالت، از اوراکل‌های محاسباتی استفاده می‌شود. این اوراکل‌ها محاسبات مدنظر را در فضایی امن و خارج از زنجیره انجام می‌دهند و نتایج را در اختیار شبکه می‌گذارند.

کاربردهای اوراکل چیست؟

اشاره کردیم که توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند از اوراکل برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کنند. به‌طور خاص، موارد متعددی از برنامه‌های غیرمتمرکز را می‌توان برشمرد که از اوراکل استفاده می‌کنند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi)

بخش بزرگی از اکوسیستم دیفای به‌منظور دسترسی به داده‌های مالی در خصوص دارایی‌ها و بازارها، به اوراکل‌ها نیاز دارند. برای مثال، از اوراکل‌های قیمت در برخی از بازارهای پرداخت وام غیرمتمرکز برای بررسی ظرفیت استقراض کاربران و همچنین سابقه عملکرد آن‌ها استفاده می‌شود. علاوه بر آن، از اوراکل‌های قیمت برای برقراری ارتباط قیمت توکن‌ها با دارایی‌های واقعی استفاده می‌شود. بازارسازان خودکار (AMM) نیز از اوراکل‌ها برای ارزیابی نقدینگی موجود در استخرها بهره می‌گیرند.

NFT و بازی‌های بلاک‌چین

یکی از کاربردهای مهم غیرمالی اوراکل، استفاده برای توکن‌های غیرمثلی پویاست. این دسته از توکن‌ها، نشان‌دهنده ارزش خاصی هستند که بر اساس رویدادهای خارج از زنجیره تعیین می‌شوند. علاوه بر آن، از اوراکل‌های محاسباتی برای تولید داده‌های تصادفی به‌منظور قرعه‌کشی توزیع توکن‌های NFT یا ترتیب انجام بازی‌های بلاک‌چینی استفاده می‌شود.

بیمه‌ها

قراردادهای هوشمند بیمه‌ها از اوراکل‌های ورودی برای تأیید وقوع رویداد‌های بیمه‌پذیر در طول رسیدگی به مطالبات بیمه‌گذاران استفاده می‌کنند. برای این منظور، حسگرهای فیزیکی، API وب، تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های قانونی، به‌عنوان منابع اطلاعاتی اوراکل‌ها در بیرون از زنجیره شناخته می‌شوند. علاوه بر آن، از اوراکل‌های خروجی نیز می‌توان برای پرداخت حق بیمه در قالب قراردادهای هوشمند بیمه استفاده کرد. به این ترتیب، پرداخت‌های هوشمند جایگزین شیوه‌های سنتی پرداخت می‌شود.

شرکت‌ها

اوراکل‌های زنجیره‌ای متقاطع زیرساخت امن بلاک‌چین را به شرکت‌ها ارائه می‌دهند تا آن‌ها بتوانند سیستم‌های خود را به بلاک‌چین متصل کنند. این قابلیت به ارتقای کیفیت و سرعت روابط داخلی و خارجی شرکت‌ها منتهی می‌شود.

کلام پایانی

در این مقاله اوراکل و دسته‌بندی‌های آن را بررسی کردیم. ابداع Oracle گامی بلند برای سازگار شدن شبکه‌های بلاک‌چین با سیستم‌های رایج در زندگی روزمره به شمار می‌رود. ارتقای پذیرش فناوری بلاک‌چین در گروی ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تعامل این زنجیره‌ها با دنیای واقعی است؛ بنابراین، حتماً در آینده باید شاهد رشد و توسعه بیشتر اوراکل‌ها باشیم تا از این طریق تعاملات بلاک‌چین با محیط خارج رشد کند.