براساس تحقیقات و مطالعات انجام‌شده، حدوداً ۵۸ درصد مردم جهان روزانه به‌طور متوسط، دو ساعت از زمان خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند. همین اعداد و ارقام می‌تواند جایگاه برنامه‌هایی مثل اینستاگرام، تلگرام، یوتیوب، توییتر، و… را نشان دهد، اما معضلاتی مثل نقض حریم خصوصی کاربران، افشای اطلاعات آن‌ها بر اثر حملات هکری، سانسور، توزیع نامناسب درآمد بین تولیدکنندگان محتوا، و …، استفاده از این برنامه‌ها را با چالش‌های مختلفی همراه کرده است. مفهوم سوشال‌فای (SocialFi) برای رویارویی با این مشکلات در وب ۳ ارائه شده است؛ مفهومی که شبکه‌های اجتماعی را با دنیای مالی غیرمتمرکز ترکیب می‌کند. در ادامه، این مفهوم و ویژگی‌های آن را بررسی خواهیم کرد.

آنچه در این مقاله می‌خوانید...

سوشال فای چیست؟ (SocialFi)

برای اینکه با فناوری نوین و نوظهور سوشال‌فای آشنا شوید، کافی است دو مفهوم امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) را با شبکه‌های اجتماعی ترکیب کنید. سوشال فای یا SocialFi مخفف عبارت Social Finance است و به‌عنوان فرایندی جدید و کاربردی در دنیای ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. در این اکوسیستم، مدیریت و مالکیت پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی با رویکردی مبتنی بر وب ۳ و کاملاً غیرمتمرکز انجام می‌شود. به‌عبارتی، می‌توان این‌گونه گفت که فرایند سوشال‌فای فعالیت خود را با رویکرد تمرکززدایی توسعه داده است و هیچ واسطه‌ای اجازه دخالت و کنترل آن را ندارد.

اگر با دنیای ارزهای دیجیتال آشنا باشید، احتمالاً می‌دانید که از مهم‌ترین نکات برای کاربران این حوزه حفظ حریم خصوصی و مالکیت شخصی آن‌هاست؛ چیزی که در مفهوم سوشال فای به‌وضوح دیده می‌شود. در این فضا، کنترل کامل محتواهایی که کاربران تولید می‌کنند، بر عهده خود آن‌ها است. در همین زمینه، کسب درآمد در پلتفرم‌های سوشال فای نیز کاملاً مستقیم و بدون واسطه و از طریق ارزهای دیجیتال در اختیار تولیدکنندگان محتوا قرار می‌گیرد.

مالکیت دیجیتال و مدیریت هویت نیز در این پلتفرم‌ها از طریق NFTها یا توکن‌های غیرقابل‌تعویض انجام می‌شود. اگر درباره مفهوم توکن غیرمثلی سؤالات و ابهاماتی دارید، مقاله NFT چیست را مطالعه کنید.

سوشال فای چگونه کار می‌کند؟

نحوه کار سوشال فای

شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی معروف را در نظر بگیرید. تمام آن‌ها تحت کنترل شرکت‌های خاصی هستند و عملکردی متمرکز دارند. سوشال‌فای دقیقاً در نقطه مقابل این رسانه‌ها و برنامه‌ها قرار دارد. پس از گزارش‌ها و اطلاعیه‌هایی که مبنی بر نقض حریم خصوصی کاربران در شبکه‌های اجتماعی متمرکز منتشر شد، سوشال فای به‌عنوان راه‌حلی برای شبکه‌سازی، فعالیت خود را شروع کرد. پلتفرم‌های فعال در این حوزه علاوه بر حفظ امنیت دارایی‌ها و حریم خصوصی کاربران، امکان کنترل محتوای تولیدشده را نیز برای آن‌ها فراهم می‌کند.

کاربران در فضای سوشال فای می‌توانند از تولید، ارسال، و مدیریت محتوای خود به درآمد برسند. ضمن اینکه اموری مثل انجام فعالیت‌های غیرمتمرکز در زمینه ارتباطات، ساخت بازی‌های مبتنی بر وب ۳، ساخت توکن‌های غیرقابل تعویض، و… نیز به کسب درآمد منجر خواهد شد. نکته مهم دیگر درباره درآمدزایی در فضای سوشال‌فای، مربوط به تبلیغات می‌شود. تولیدکنندگان محتوا در این فضا می‌توانند به‌شکل بالقوه در درآمد حاصل از تبلیغات با پلتفرم‌های SocialFi سهیم باشند. بنابراین، درآمدهای تبلیغاتی در سوشال فای به‌صورت کاملاً عادلانه توزیع خواهند شد.

مزایای سوشال فای چیست؟

مزیت های استفاده از سوشال فای

افرادی که می‌دانند بلاکچین چیست و چه جایگاهی در کریپتوکارنسی دارد، به‌خوبی با قابلیت‌های سوشال‌فای آشنا هستند. کاربران در شبکه‌های اجتماعی وب ۳ می‌توانند از شهرت و جایگاه اجتماعی خود برای رسیدن به فرصت‌های مالی و کسب درآمد استفاده کنند. در ادامه، مهم‌ترین مزایای سوشال‌فای را با ذکر جزئیات بررسی خواهیم کرد.

حفظ حریم خصوصی کاربران شبکه‌های اجتماعی

در حال حاضر، پلتفرم‌های متنوع زیادی مثل تلگرام، فیس‌بوک، واتس‌اپ، اینستاگرام، و… به‌عنوان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در سراسر دنیا استفاده می‌شوند، اما به‌دلیل متمرکز بودن آن‌ها، حریم خصوصی و داده‌های کاربران همواره در معرض خطر هستند. اطلاعات کاربران در این پلتفرم‌ها روی سرور خاصی ذخیره شده است و احتمال هک شدن آن نیز وجود دارد.

برای مثال، چندی پیش خبر به فروش رفتن اطلاعات پانصد میلیون کاربر واتس‌اپ به گوشمان رسید. یک گروه هکری سرشناس ادعا کرد که به اطلاعات پانصد میلیون کاربر واتس‌اپ دسترسی پیدا کرده است. این پانصد میلیون کاربر از ۸۴ کشور مختلف بودند. انتشار این خبر به این معنا بود که حدوداً یک‌چهارم از کاربران واتس‌اپ در معرض خطر احتمالی قرار گرفته‌اند و این موضوع برای یک شبکه اجتماعی بزرگ، چالش عظیمی محسوب می‌شود.

اتفاقات این چنینی در دنیای شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر وب اصلاً چیز عجیبی نیست. سوشال فای به‌عنوان راهکاری خوب برای مقابله با این مشکلات، وارد عمل شده است. پلتفرم‌های SocialFi با رویکرد تمرکززدایی خود می‌توانند با چالش‌هایی از این‌ قبیل مبارزه کنند. داده‌ها و اطلاعات کاربران در این برنامه‌ها در گره‌های بلاکچین پخش شده‌اند و امکان از دست رفتن و آسیب‌دیدن آن‌ها کاهش می‌یابد.

کمک به آزادی بیان و جریان آزاد اطلاعات

هرچقدر هم که شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، تلگرام و…، محبوب و پرکاربرد باشند، باز هم عملکردی سنتی دارند و شرکت‌های سهام‌دار و نهادهای متمرکز آن‌ها را کنترل می‌کنند. پس اینکه شاهد سانسورهای سلیقه‌ای و جهت‌دهی به افکار در محتوای آن‌ها باشیم اصلاً موضوع عجیبی نیست. در تمام این پلتفرم‌ها، شاهد اخطارها و سانسورهایی هستیم که طبق سلیقه سیاسی و اقتصادی نهادهای کنترل‌کننده روی محتواها اعمال می‌شود. آن‌ها به کاربران خود درباره انتشار برخی محتواها و صحبت درباره برخی موضوعات اخطار می‌دهند.

حال در چنین شرایطی، سوشال‌فای و پلتفرم‌های فعال در این زمینه وارد عمل می‌شوند. این پلتفرم‌ها با راه‌حلی غیرمتمرکز از سانسورشدن محتواها و جهت‌دهی به افکار کاربران جلوگیری و به آزادی بیان کمک می‌کند. البته این نوع فعالیت به این معنا نیست که هر نوع محتوای نامناسب یا خشونت‌بار و مستهجنی منتشر شود؛ زیرا در این صورت نیز ممکن است به قشرهای خاصی مثل کودکان، آسیب‌های جدی وارد شود. پلتفرم‌های سوشال‌فای در حالتی متعادل اجازه می‌دهند جریان آزاد اطلاعات اتفاق بیفتند.

افزایش درآمد تولیدکنندگان محتوا در شبکه‌های اجتماعی

اگر شرایط کسب درآمد در شبکه‌های اجتماعی تحت وب را بررسی کنیم، نکات جالب زیادی دستگیرمان خواهد شد. برای مثال، پلتفرم یوتیوب (youtube) را در نظر بگیرید. از آنجا که این پلتفرم به پادشاه دنیای آنلاین، یعنی گوگل تعلق دارد، تبلیغات در آن نیز به شرایط تبلیغات در گوگل بستگی خواهد داشت. به همین منظور، ۵۵ درصد درآمد ناشی از تبلیغات در گوگل و یوتیوب به کاربران یا یوتیوبرها تعلق می‌گیرد.

فارغ از این موضوع، کسب درآمد از یوتیوب به عوامل مختلفی مثل موقعیت جغرافیایی کاربران و موضوع محتوای ویدئوها بستگی دارد، اما پس از تمام این محاسبات، باز هم مبلغ دریافتی کاربران در مقایسه با شرکت‌های توسعه‌دهنده مبلغ بسیار ناچیزی خواهد بود.

حال اگر همین موضوع را در پلتفرم‌های سوشال‌فای بررسی کنیم، شاهد توزیع و مدیریت عادلانه درآمدهای تبلیغاتی بین همه ذی‌نفعان خواهیم بود. به‌عبارتی، می‌توان با اشاره به غیرمتمرکز بودن این پلتفرم‌ها، تولید محتوا در آن‌ها را امری درآمدزا و پرسود دانست. اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های سوشال‌فای مدیریت عادلانه توزیع درآمدهای تبلیغاتی را از طریق توکن‌های اختصاصی خود دنبال می‌کنند.

مالکیت معنوی

احتمالاً شما هم تاکنون با مشکل مالکیت دیجیتال یک محتوا در پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک، اینستاگرام، تلگرام و… مواجه شده‌اید. امکان ردیابی آثار و تعیین مالکیت معنوی محتوا در این برنامه‌ها وجود ندارد. برای مثال، نویسنده‌ای که نوشته‌های خود را در قالب پست در شبکه‌ای مثل توییتر منتشر می‌کند، حق مالکیت کاملی درباره آن محتوا ندارد. به همین دلیل، دیگر کاربران بدون اجازه و اطلاع او می‌توانند محتوای آن فرد را با نام خود منتشر کنند و امکان ردیابی و پیگیری قانونی هم وجود نخواهد داشت.

اپلیکیشن‌های سوشال‌فای این مشکل را با استفاده از توکن‌های غیرمثلی یا NFTها حل کرده‌اند. این توکن‌ها می‌توانند شکل جدیدی از هویت دیجیتال را برای محتوا ایجاد کنند. بنابراین، تولیدکنندگان محتوا در پلتفرم‌های سوشال فای می‌توانند مالکیت آثار خود را به‌راحتی ردیابی کنند. کاربران این اپلیکیشن‌ها می‌توانند از NFTهای خود برای تصویر پروفایلشان استفاده کنند و مالکیت آن نیز فقط از طریق اتصال کیف پول خود تأیید خواهد شد.

چالش‌های پیش روی سوشال فای چیست؟

حال سؤال این است که با وجود تمام مزایای ذکرشده و قابلیت‌های موجود در سوشال‌فای، آیا این مفهوم توانایی تضمین آینده شبکه‌های اجتماعی را خواهد داشت؟ اگر قرار باشد به‌شکل منطقی به موضوع نگاه کنیم، هیچ مفهوم نوظهوری بدون چالش‌های احتمالی، اجرای اصولی نخواهد داشت. در ادامه، به چالش‌های پیش روی پلتفرم‌های سوشال‌فای اشاره خواهیم کرد.

مقیاس‌پذیری

اولین چالش سوشال‌فای مقیاس‌پذیری است. برای مثال، فیس‌بوک به‌عنوان نوعی شبکه اجتماعی تحت وب، روزانه در حال پردازش چهار پتابایت اطلاعات است. در این برنامه، دقیقه‌ای ۵۱۰,۰۰۰ نظر ارسال، ۲۹۳,۰۰۰ استوری به‌روز، ۱۳۶,۰۰۰ عکس آپلود، و حدود چهار میلیون لایک انجام می‌شود. آیا بلاک‌چین‌ها و شبکه‌های اجتماعی سوشال فای می‌توانند این حجم از تقاضا را پردازش کنند؟

DeSo به‌عنوان نوعی پلتفرم سوشال‌فای، ادعا دارد که بهتر از بلاک‌چین‌های لایه یک عمل می‌کند. طبق این ادعا، آن‌ها می‌توانند هشتاد پست در ثانیه را برای چهار میلیون کاربر پردازش کنند. این رشد و پیشرفت با افزایش اندازه بلوک‌ها و تکیه بر تکنیک‌هایی مثل warp sync (تأیید تراکنش‌ها بدون نیاز به تأیید تمام گره‌ها) و شاردینگ (Sharding) به‌دست می‌آید.

مدل اقتصادی درآمدزایی و توزیع پاداش

بسیاری از کسب‌وکارها و برنامه‌های حوزه دیفای در ایجاد مدل‌های اقتصادی پایدار با مشکل روبه‌رو هستند. در سوشال‌فای نیز پلتفرم‌های مختلفی وجود دارند که به کاربران خود نوید درآمدزایی خوب می‌دهند، اما تاکنون ثابت شده است که این مشوق‌ها فقط می‌توانند در رشد کوتاه‌مدت یک پلتفرم تأثیرگذار باشند.

مدل‌های اقتصادی در سوشال‌فای پیش از تبدیل‌شدن به یک جریان اصلی، باید در مقیاسی کوچک آزمایش شوند. برای مثال، اگر روی توکن سوشال یک کاربر سرمایه‌گذاری کنید، تنها انتشار یک پست و محتوای نامناسب از آن کاربر، ممکن است تأثیری چشمگیر در افت ارزش آن توکن داشته باشد. در چنین شرایطی، چه کسی می‌تواند ضررهای وارد‌شده به شما را جبران کند؟ خوب یا بد، فعالیت اینفلوئنسرها در شبکه‌های اجتماعی اثر مارپیچی دارد و یک اشتباه از آن‌ها می‌تواند به تمام شبکه سرایت کند.

اقتصاد توکنی در سوشال‌فای نیز بسیار مهم است. اینکه چه تعداد توکن برای عرضه در نظر گرفته شود و نحوه توزیع آن چگونه باشد، موضوع پیچیده‌ای است که در قیمت رمزارز اختصاصی پلتفرم‌ها تأثیر می‌گذارد.

نحوه کسب درآمد از SocialFi

کسب درآمد در از SocialFi از راه‌های مختلفی مثل ساخت و فروش NFT، انواع فعالیت‌های غیرمتمرکز، ساخت بازی‌های مبتنی بر وب ۳، درآمدهای تبلیغاتی، توکن‌های سوشال درون برنامه‌ای، و… انجام می‌شود.

توکن‌های اجتماعی در سوشال‌فای به کاربران اجازه می‌دهد تا درآمد خود را بدون واسطه به‌دست بیاورند. آن‌ها محتوای خلاقانه خود را تولید و درازای توزیع و میزان استقبال دیگر کاربران در قالب توکن اختصاصی پلتفرم‌ها پاداش دریافت می‌کنند. حتی کاربران برای پاداش‌دادن به یکدیگر و افزایش انگیزه تولید محتوا بین خودشان، می‌توانند از این توکن‌ها استفاده کنند.

بهترین پلتفرم‌های سوشال فای در سال ۲۰۲۳

بهترین پلتفرم های سوشال فای

در این قسمت تعدادی از بهترین پلتفرم‌های سوشال‌فای در سال ۲۰۲۳ را معرفی می‌کنیم.

۱. پلتفرم Friend.tech

«فرند تک» روی بلاک‌چین بیس (Base) ساخته شده است. این برنامه توکنی اختصاصی با عنوان کی (Key) دارد و کاربران از طریق این توکن می‌توانند با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند. فرند تک شبکه اجتماعی غیرمتمرکزی شبیه توییتر است. کاربران در فرند تک می‌توانند بر اساس نظریه بازی‌ها به درآمد برسند و همین موضوع باعث محبوبیت آن شده است.

۲. پلتفرم DeSo

دسو (DeSo) نوعی بلاک‌چین سوشال‌فای است که در زمینه ارائه خدمات، راه‌اندازی، و میزبانی از شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. این پروژه برای بهبود مقیاس‌پذیری عملکرد سوشال فای راه‌اندازی شده است و از راه‌هایی مثل شاخص‌گذاری، مدیریت بلاک‌ها، شاردینگ، و… برای رسیدن به هدف خود استفاده می‌کند. ارز دیجیتال اختصاصی این شبکه نیز دسو نام دارد که با نماد معاملاتی DESO در صرافی‌ها خرید و فروش می‌شود.

۳. پلتفرم Open Campus

اوپن کمپوس (Open Campus) از متفاوت‌ترین پلتفرم‌های سوشال‌فای است که برای رفع چالش‌های نظام آموزشی در کشورهای مختلف طراحی شده است. محتواهای منتشرشده در این پلتفرم عمدتاً آموزشی است و رمزگذاری آن‌ها در قالب NFT نیز با بلاکچین انجام می‌شود.

این پروژه در سال ۲۰۲۳ در بستر بلاک‌چین بایننس راه‌اندازی شد. توکن اختصاصی آن EDU نام دارد. معلمان، دانش‌آموزان، و دانشجویان مخاطبان اصلی اوپن کمپوس به‌شمار می‌روند.

۴. پلتفرم Mousari

پلتفرم موسری (Mousari) از دیگر پلتفرم‌های معتبر سوشال فای است که فعالیت اصلی آن در حوزه انتشار پادکست و موسیقی است.  Mousari این امکان را به سازندگان پادکست و موزیک می‌دهد تا با خلق محتوا کسب درآمد کنند و آثار خود را با افراد زیادی به‌اشتراک بگذارند. همچنین شرایطی برای مصرف‌کنندگان فراهم کرده است تا بدون پرداخت هزینه و گوش دادن به تبلیغات، به مجموعه بزرگی از موزیک و پادکست دست پیدا کنند.

۵. پلتفرم Stars Arena

پلتفرم Stars Arena نیز از دیگر پلتفرم‌های سوشال فای است که در قالب آن امکان تأمین مالی جمعی برای پروژه‌های مختلف فراهم شده است. در این پلتفرم، جوامع هم‌بسته (close-knit community) می‌توانند در محیط امن و شفافی به تبادل اطلاعات و تعامل سازنده بپردازند.

جالب است بدانید پلتفرم Stars Arena، که قصد داشت معنای سوشال فای را بازآفرینی کند، در ۷ اکتبر سال ۲۰۲۳، قربانی سوءاستفاده بزرگی شد. در این حمله، حدود سه میلیون دلار دارایی هک شد. حساب کاربری رسمی این پلتفرم در ایکس (توییتر) از کاربران خود درخواست کرد که تا اطلاع ثانوی از هرگونه تراکنش، به‌ویژه واریز وجه در این پلتفرم خودداری کنند. البته بعد از مدت کوتاهی بخش قابل توجهی از این پول بازگردانده شد و استارز آرنا امروز به‌ فعالیت عادی خود ادامه می‌دهد.

کلام پایانی

با مشاهده پیشرفت پروژه‌های وب ۳، احتمال اینکه در آینده به سوشال‌فای و پلتفرم‌های آن بیشتر توجه شود، زیاد است. سوشال‌فای مفهومی کاربردی برای دنیای کریپتوکارنسی و عصر ارتباطات است. نقطه تلاقی شبکه‌های اجتماعی و سیستم مالی غیرمتمرکز، قطعاً نتایج کاربردی و هیجان‌انگیزی خواهد داشت. در این مقاله، مفهوم SocialFi، جایگاه، نحوه کسب درآمد، مزایا، و چالش‌های آن را بررسی کردیم. سوشال فای به شما و کاربران خود این نوید را می‌دهد که قدرت همه‌چیز به شما خواهد رسید. پس به آینده آن امیدوار باشید.