شاخص نزدک چیست؟ بررسی انواع شاخص‌های مختلف بازار سهام نزدک

نزدک (Nasdaq) مخفف «مظنه‌های خودکار انجمن ملی معامله‌گران سهام» (National Association of Securities Dealers Automated Quotations) است که اولین بازار الکترونیک سهام ایالات متحده می‌باشد و سرمایه‌گذاران از طریق آن می‌توانند بدون نیاز به حضور در تالارهای بورس، سهام شرکت‌ها را خریداری کنند. نزدک سهام بیش از ۳۰۰۰ شرکت عمدتا فعال در زمینه تکنولوژی را عرضه می‌کند. نزدک دو شاخص اصلی دارد که عبارتند از:

• شاخص ۱۰۰ (Nasdaq 100)
• شاخص مرکب (Nasdaq Composite)

معمولا وقتی می‌گویند: «از هفته قبل شاخص نزدک رشد داشته» منظورش شاخص نزدک مرکب است. این شاخص میانگین قیمت کلی تمام سهام‌های مورد داد و ستد در بازار نزدک است. در مقابل، نزدک ۱۰۰ میانگین قیمت ۱۰۲ شرکت با بهترین کارکرد در این بازار است. هر دو این شاخص‌ها در ادامه این مطلب معرفی شده و مورد بررسی قرار می‌گیرند.

بازار نزدک چیست؟

بازار نزدک که به عنوان نزدک نیز شناخته می‌شود در سال ۱۹۷۱ به عنوان اولین بازار سهام کاملا الکترونیکی در امریکا افتتاح شد. نزدک یک بازار مظنه‌محور (Quota driven) است که متشکل از اپراتورهایی است که سهام را از طرف خودشان خرید و فروش می‌کنند و معامله‌گر هستند. بر خلاف بازارهای سفارش‌محور، که در آنها هم اپراتورهای حرفه‌ای حضور دارند و هم سرمایه‌گذاران و معامله‌گران خصوصی، سفارش‌ها در بازارهای مظنه‌محور فقط با پیشنهادات معامله‌گران مطابقت داده می‌شود.

مقاله مرتبط: شاخص بورس چیست

ساختمان این بازار در میدان تایم در محله منهتن نیویورک واقع شده است، اما این بازار تماما الکترونیکی است و از طریق هر بانک معتبری امکان دسترسی به آن وجود دارد. شاخص نزدک از سال ۱۹۷۱ که ارائه شده هر سال بازدهی کمی بیشتر از ۹% داشته است، اما بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ این بازده به ۱۸% هم می‌رسد. شرکت‌هایی که در این شاخص هستند کارکرد قدرتمندی در بازار سهام امریکا در ۱۰ سال گذشته داشته‌اند. در تصویر زیر کارکرد شاخص نزدک را در مقایسه با کارکرد شاخص داو جونز مشاهده می‌کنید:

در سال‌های گذشته تکنولوژی پویا ترین بخش صنعت بوده است، برای همین سرمایه‌گذاری روی محصولات این شاخص در عمل همیشه سودآور بوده است. شاخص نزدک سهام شرکت‌هایی مثل اپل، آمازون، مایکروسافت، فیس‌بوک، گوگل، و شرکت‌هایی که امروزه بیشترین اهمیت از نظر سرمایه در بازار دارند را شامل می‌شود.

در حقیقت از ۱۰ شرکت با سهام برتر امریکایی، ۷ مورد آنها در نزدک فهرست شده‌اند و فقط ۳ مورد از آنها در بورس اوراق بهادار نیو یورک (NYSE) فهرست شده‌اند. علاوه بر این، بیش از ۳۰۰۰ شرکت غیر-مالی نیز در بازار نزدک فهرست شده‌اند که شاخص مرکب نشان‌دهنده قیمت آن‌ها است.

شاخص نزدک مرکب چیست؟

شاخص مرکب شاخص سرمایه‌ بازار بیش از ۳۰۰۰ شرکتی است که سهام آنها در بازار سهام نزدک معامله می‌شود. در این شاخص تمام سهام‌های فهرست شده در بازار نزدک که مشتق، سهام ترجیحی، و منابع مورد معامله بازار (ETFs) نباشند قرار می‌گیرند. این سهام‌ها شامل سهام‌های معمول، سهام شرکت‌های املاک (REITs) و سهام‌های قابل پیگیری در کنار منافع شراکت‌های محدود می‌شوند.

ویژگی‌های شاخص نزدک

قبل از هر چیز لازم به ذکر است که شاخص نزدک محدود به شرکت‌هایی نمی‌شود که سرپرستی آنها در ایالات متحده قرار گرفته باشد. این موضوعی است که آن را از بسیاری از شاخص‌های قیمت دیگر متمایز می‌کند. شنیدن گزارش قیمت بسته شدن شاخص مرکب در رسانه‌ها و اخبار مالی یک اتفاق معمول است چرا که این شاخص بخش بزرگی از بازار را پوشش می‌دهد.

روش‌شناسی شاخص مرکب

شاخص نزدک مرکب از یک روش‌شناسی وزن سرمایه بازار استفاده می‌کند. ارزش این شاخص برابر با ارزش کلی وزن سهم‌های هر یک از شرکت‌ها، ضرب در جدیدترین قیمت هر سهام است. سپس نتیجه با تقسیم شاخص اصلاح می‌شود، که باعث می‌شود ارزش کلی تبدیل به رقم مناسب‌تری برای گزارش‌های خبری شود.

این شاخص به صورت مداوم در طول هر روز معاملاتی محاسبه می‌شود، اما هر یک ثانیه اعلام می‌شود. آخرین اعلام ارزش مورد تائید این شاخص در هر روز معاملاتی در ساعت ۴:۱۶ دقیقه اعلام می‌شود.

دو نسخه از شاخص مرکب محاسبه می‌شود: یک شاخص بازده قیمت و یک شاخص بازده کلی. شاخص بازده کلی شامل سرمایه‌گذاری مجدد سود سهام بر روی سرمایه‌گذاری روزهای قبل نیز می‌شود. هر دو نسخه این شاخص شامل توزیع غیر نقدی می‌شود.

معیار صلاحیت قرارگیری در شاخص نزدک مرکب

برای این که یک شرکت بتواند صلاحیت قرارگیری در این شاخص را به دست بیاورد، سهام شرکت باید به صورت انحصاری در بازار سهام نزدک فهرست شده باشد (مگر این که این سهام پیش از تاریخ ۱ ژانویه ۲۰۰۴ در یک بازار دیگر نیز فهرست شده باشد). نوع سهام هم باید یکی از انواع زیر باشد:

• رسید سپرده امریکایی (ADRs)
• سهام معمولی (Common Stock)
• منافع شراکت محدود
• اوراق قرضه عادی (Ordinary Shares)
• تراست‌های سرمایه‌گذاری املاک (REITs)
• سهام منافع سودآور (SBIs)
• سهام‌های پیگیری (Tracking Stocks)

انواع دیگر سهام از جمله مبالغ یک‌سویه، سهام‌های ترجیحی، حقوق سهام، ضمانت‌ها، واحدها، و انواع سهام مشتق دیگر واجد صلاحیت فهرست شدن در بازار نزدک و قرارگیری در شاخص آن نمی‌شوند. اگر سهامی واجد شرایط بوده باشد اما در حال حاضر این خصوصیت را نداشته باشد، از این شاخص حذف می‌شود.

ترکیب صنایع در شاخص نزدک

وزن صنایع در این شاخص متغیر است. اما همان طور که پیشتر اشاره شد، وزن شرکت‌های مرتبط با صنعت تکنولوژی در آن غالب است. وزن‌ صنایع مختلف در این شاخص در حال حاضر به صورت زیر است:

• تکنولوژی: %۳۹/۴۸
• خدمات مصرفی: %۴۳/۱۹
• سلامتی: %۲۱/۱۰
• مالی: %۲۱/۷
• صنعتی: %۸۵/۶
• محصولات مصرفی: %۵۱/۵
• ابزارها: %۸۱/۰
• ارتباطات: %۷۲/۰
• نفت و گاز: %۵۵/۰
• مواد پایه: %۳۲/۰

کارکرد شاخص نزدک مرکب

شاخص نزدک مرکب که مهم‌ترین شاخص این بازار نیز محسوب می‌شود روند کلی این بازار را مشخص می‌کند. این شاخص یک شاخص معاملاتی نیست و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند مستقیما آن را خریداری کرده یا روی آن سرمایه‌گذاری کنند. بلکه از این شاخص برای شناسایی شرکت‌ها و سهام‌های پر بازده استفاده می‌شود. با این حال بعضی از محصولات مالی برای پیگیری این شاخص طراحی شده‌اند که از طریق آنها امکان پیگیری کارکرد این شاخص وجود دارد.

ساده‌ترین راه سرمایه‌گذاری روی شاخص مرکب خرید اوراق شاخص یا صندوق قابل  معامله (ETF) شاخص است که به صورت منفعلانه شاخص را دنبال می‌کند. صندوق قابل معامله شاخص  برای سرمایه‌گذاری روی تمام اجزای یک شاخص، با همان وزنی که در شاخص قرار گرفته‌اند طراحی شده است. ایده این نوع صندوق‌ها این است که در طول زمان، این صندوق‌ها می‌توانند همان کارکردی را ارائه دهند که خود شاخص آن را دنبال کرده و عرضه می‌کند.

این شاخص میزان سوددهی شرکت‌های فهرست شده در بازار نزدک را نشان می‌دهد. علاوه بر شرکت‌های امریکایی، بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان نیز در این بازار فهرست شده‌اند و بخشی از وزن این شاخص را تشکیل می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود این شاخص یک شاخص به نسبت جامع باشد که کارکرد و روند کلی شرکت‌های عمده به ویژه در زمینه تکنولوژی را مشخص می‌کند.

شاخص نزدک ۱۰۰ چیست؟

شاخص نزدک ۱۰۰ سبدی از سهام ۱۰۰ شرکت عمده‌ای است که در بازار سهام نزدک فهرست شده‌اند. این شاخص شامل شرکت‌هایی از صنایع مختلف به جز صنعت مالی، مثل بانک‌های تجاری و سرمایه‌گذاری می‌شود. این بخش‌های غیر مالی شامل صنایع فروش، بیوتکنولوژی، صنعت، تکنولوژی، خدمات درمانی، و امثال این می‌شود.

وزن شاخص ۱۰۰

این شاخص بر اساس یک روش‌شناسی حجم سرمایه اصلاح شده فعالیت می‌کند. در این روش اصلاح شده وزن منفرد شرکت‌ها را مطابق با سرمایه بازار آنها در نظر می‌گیرد. این نوع وزن کردن باعث می‌شود تاثیر شرکت‌های بزرگ کاهش یافته و شاخص به نفع تمام اعضا موازنه شود. برای این کار، نزدک در هر فصل ترکیب شاخص را مورد بازبینی قرار می‌دهد و اگر ملزومات توزیع مناسب در آن بر قرار نباشد، وزن را اصلاح می‌کند.

معامله کردن شاخص نزدک ۱۰۰

نزدک ۱۰۰ را می‌توان از طریق بنیاد سرمایه‌گذاری کیوکیوکیو (QQQ Trust) معامله کرد. این محصول برای پیگیری کارکرد ۱۰۰ شرکت برتر در بازار نزدک طراحی شده است. هر یک از این شرکت‌ها باید عضوی از نزدک ۱۰۰ بوده و در بازار آن برای حداقل دو سال معامله فهرست شده باشند. علاوه بر این، سهام‌های فهرست شده باید میان حجم معاملات روزانه‌‌ای معادل ۰۰۰/۲۰۰ معامله داشته باشند و بازده فصلی و سالیانه خود را به صورت عمومی گزارش کنند.

ممکن است استثناهایی در مورد شرکت‌های عمومی تازه‌ تاسیس که سرمایه بازار بالایی داشته باشند در نظر گرفته شود. شرکت‌هایی که درگیر ورشکستگی شوند از این بنیاد حذف می‌شوند. ممکن است در مواقعی ترکیب سهام‌های بنیاد کیوکیوکیو دقیقا با شاخص نزدک ۱۰۰ یکسان نباشد، با این حال ماموریت اصلی این بنیاد پیگیری قیمت و کارکرد شاخص زیرین، یعنی نزدک ۱۰۰ است.

ترکیب صنایع در شاخص ۱۰۰

این شاخص متشکل از سهام بخش‌های گوناگون به جز خدمات مالی می‌شود. سهم بزرگی از این شاخص به بخش تکنولوژی اختصاص دارد، که چیزی حدود %۵۴ از وزن شاخص را تشکیل می‌دهد. خدمات مصرفی بخش بزرگ بعدی در این شاخص را تشکیل می‌دهند که توسط شرکت‌هایی مثل رستوران‌های زنجیره‌ای، خرده‌فروش‌ها، و شرکت‌های خدمات مسافرتی ارائه می‌شوند.

این سهام‌ها به لطف رشد مداوم غول خرده‌فروشی یعنی آمازون، چیزی حدود یک چهارم وزن سرمایه این شاخص را به خود اختصاص داده‌اند. خدمات درمانی، سهام صنایع، و شرکت‌های ارتباطی بخش‌های دیگر این شاخص را تشکیل می‌دهند. ترکیب شرکت‌ها در نزدک ۱۰۰ در دو دهه گذشته به برداشت بازده‌های قابل توجه کمک زیادی کرده است.

معیار صلاحیت قرارگیری در شاخص نزدک ۱۰۰

برای قرارگیری در شاخص ۱۰۰، شرکت‌ها لازم است به صورت انحصاری سهام خود را در بازار نزدک فهرست کرده باشند. سهام‌های معمولی، اوراق قرضه عادی، رسید سپرده آمریکایی و سهام‌های پیگیری می‌توانند واجد شرایط در نظر گرفته شوند. بیست و هفت کشور با شرکت‌های این شاخص در ارتباط هستند.

معیارهای دیگر قرارگیری در این شاخص سرمایه بازار و نقدشوندگی هستند. در حقیقت هیچ حداقل قابل قبولی برای سرمایه بازار وجود ندارد، بلکه خود شاخص به نحوی طراحی شده که معرف ۱۰۰ شرکت برتر فهرست شده در بازار سهام نزدک است.

کارکرد شاخص ۱۰۰

نزدک ۱۰۰ یک شاخص بسیار پر بازده محسوب می‌شود که ۱۰۰ شرکت برتر فهرست شده در بازار سهام نزدک را دنبال می‌کند. بخش عمده وزن این شاخص را شرکت‌های تکنولوژی و برندهای چند ملیتی عظیم‌الجثه تشکیل می‌دهند. همان طور که پیشتر اشاره شد، بنیاد کیوکیوکیو یک محصول مالی طراحی کرده که با پیروی از این شاخص، سعی می‌کند همین کارکرد را به سرمایه‌گذاران عرضه کند.

این محصول مالی توانسته در طول یک سال %۵/۴۴ بازده داشته باشد که به معنای واقعی کلمه خیره کننده است. این بنیاد با حجم سرمایه تحت مدیریت ۸/۱۴۱ میلیارد دلاری، و میانگین معاملات روزانه ۸۹۶/۴۳۴/۴۸ معامله یکی از بنیادهای عمده در زمینه سرمایه‌گذاری مالی محسوب می‌شود. این محصول مالی بهترین ابزار مالی موجود برای بهره بردن از شاخص نزدک ۱۰۰ و بازده خارق‌العاده غول‌های تکنولوژی محسوب می‌شود.

سخن پایانی

بازار نزدک در سال ۱۹۷۱ با هدف ایجاد یک بازار سهام کاملا الکترونیکی که سهام شرکت‌های تکنولوژی را عرضه کند افتتاح شد. بخش عمده شرکت‌هایی که سهام خود را در این بازار فهرست می‌کنند شرکت‌های فنی و تکنولوژی، از جمله غول‌های کامپیوتر و دنیای مجازی مثل اپل، گوگل، آمازون و برندهایی از این دست تشکیل می‌دهند. شاخص نزدک مرکب یک شاخص کلی است که بر اساس حجم بازار شرکت‌ها بازده و کارکرد آنها است. این شاخص میانگین حجم سرمایه و قیمت سهام هر یک از ۳۰۰۰ شرکتی که در نزدک فهرست شده‌اند را دنبال کرده و میانگین آنها را عرضه می‌کند. شاخص مرکب توانسته همواره بازدهی بیش از %۹ به دنبال‌کنندگان عرضه کند.

مقاله مرتبط: مدیریت سرمایه جیست

شاخص نزدک ۱۰۰ بسیار محدودتر از شاخص کلی نزدک است و فقط ۱۰۰ شرکت برتری که بهترین کارکرد در این بازار داشته باشند را شامل می‌شود. این شاخص یکی از پر بازده‌ترین شاخص‌های سهام و معاملاتی در تمام جهان محسوب می‌شود که در طول سال بازدهی حدود %۴۵ عرضه می‌کند. هیچ یک از شاخص‌های نزدک قابل خرید و فروش یا سرمایه‌گذاری مستقیم نیستند. اما محصولات مالی ویژه‌ای با هدف پیگیری کارکرد این شاخص‌ها توسط شرکت‌ها و بنیادهای ثالث طراحی شده است که سرمایه‌گذاران می‌توانند به کمک آنها، بازده مشابهی با این شاخص‌ها به دست بیاورند. این شاخص‌ها تا حد زیادی کارکرد شرکت‌های تکنولوژی عمده امریکایی در بازارهای مالی را نمایش می‌دهند.