منظور از P/E چیست؟ کاربرد آن در بورس به زبان ساده

چرا کارشناسان توصیه می‌کنند که سهام با نسبت P/E پایین بخرید؟منظور از نسبت P/E چیست و چگونه می‌توان از آن برای انتخاب سهام ارزشمند در بازار بورس استفاده کرد؟ این‌ها مهم‌ترین سؤالاتی هستند که هر معامله‌گر فعال در بازار سرمایه باید پاسخشان را بداند. در ادامه این مقاله، مهم‌ترین مباحث مربوط به p/e را بررسی و آن‌ها را به زبانی ساده بیان می‌کنیم.

نسبت p/e چیست؟

نسبت p/e از تقسیم قیمت سهام بر سود آن به‌دست می‌آید. کلمه p/e از مخفف عبارت price / Earning per share گرفته شده که به‌معنای نسبت قیمت به سود هر سهم است. برای به‌ دست‌ آوردن این نسبت، باید قیمت یک سهام را تقسیم بر سود پیش‌بینی‌شده (EPS) از آن کنید.

از عوامل مهم در قیمت یک سهام، میزان تقاضای آن در بازار بورس است، یعنی اگر مردم یا سرمایه‌گذاران در بازار، تقاضای زیادی برای یک سهام داشته باشد، قیمت آن به‌مرور زمان افزایش می‌یابد. البته این موضوع همیشه در قیمت یک سهام تأثیرگذار نیست و فقط در برخی شرایط پیش می‌آید.

به‌نظر شما، نتیجه بررسی نسبت p/e چیست؟ نسبت p/e نشان می‌دهد که سرمایه‌گذار برای دریافت یک ریال سود، حاضر است چند ریال بابت سرمایه‌گذاری در سهام بپردازد.

مثالی از مفهوم p/e

با بیان یک مثال، مفهوم p/e را بهتر متوجه می‌شوید. تصور کنید سهام یک شرکت با قیمت ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود. سود سهام این شرکت نیز ۱۰۰ تومان است،

با تقسیم عدد ۱۰۰۰ بر ۱۰۰، به عدد ۱۰ می‌رسیم که همان نسبت p/e است. در واقع، نسبت p/e سهام این شرکت، ۱۰ است، یعنی افراد حاضرند برای هر ریال سود از این سهام، ۱۰ تومان بپردازند. با این حساب، ده سال طول می‌کشد تا سود انباشته این شرکت با هزینه سرمایه‌گذاری برابر شود.

منظور از EPS چیست؟

ESP مخفف عبارت Earnings per share و به‌معنای سود به‌دست‌آمده از هر سهم  است که در انواع بورس در ایران و جهان نیز شناخته می‌شود. ESP از تقسیم سود یک شرکت بر تعداد سهام آن محاسبه می‌شود. تصور کنید که شرکتی در سال گذشته توانسته باشد ۱۰۰ میلیون تومان سود کسب کند و ۱۰ میلیون سهام در بورس داشته باشد. سود شرکت تقسیم بر تعداد سهام آن، میزان ESP را مشخص می‌کند که معادل با ۱۰ است.

عدد به‌دست‌آمده از این فرمول، به‌عنوان شاخصی برای سودآوری یک شرکت عمل می‌کند. هر شرکتی باید عدد مشخصی را به‌عنوان ESP خود اعلام کند تا سرمایه‌گذاران آگاهی بیشتری برای سرمایه‌گذاری داشته باشند. هرچه ESP شرکتی بالاتر باشد، سود بیشتری هم برای آن در نظر گرفته می‌شود.

انواع p/e به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

نسبت p به e نوعی شاخص تحلیل بنیادی در بازار سهام است. انواع p/eها در بازار بورس به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند که هریک از آن‌ها کاربرد و ویژگی‌های خود را دارند.

۱. نسبت p/e دنباله‌دار

تا اینجا با مفهوم ESP و قیمت سهم به‌خوبی آشنا شدید. نسبت p/e دنباله‌دار یا گذشته‌نگر مقدار ESP شرکت‌ها را در سال مالی سپری‌شده محاسبه می‌کند. در این محاسبه، ابتدا باید میزان سود و ضرر شرکت را در دوازده ماه اخیر محاسبه کنیم. سود دوازده ماه گذشته را با یکدیگر جمع می‌کنیم و با این کار، ESP یک سال گذشته شرکت به‌دست می‌آید. اگر ESP به‌دست‌آمده را بر قیمت روز سهام آن شرکت تقسیم کنیم، p/e دنباله‌دار به‌دست می‌آید.

۲. نسبت p/e برآوردی

دومین نوع از p/eها در بورس، p/e برآوردی یا آینده‌نگر است. با محاسبه سود گذشته سهام‌های یک شرکت نمی‌توان برای سود آینده آن‌ها پیش‌بینی قطعی داشت. ازاین‌رو، تحلیلگران بازار بورس برای افزایش اعتبار تحلیل خود، عوامل مختلفی مانند نرخ بانکی، نرخ ارز، شرایط اقتصادی، تورم، و… را برای محاسبه نسبت p/e آینده‌نگر در نظر می‌گیرند. از این شیوه، ESP پیش‌بینی‌شده سال آینده به‌دست می‌آید که تقسیم آن بر قیمت روز سهام، p/e آینده‌نگر را به ما نشان می‌دهد.

۳. نسبت p/e میانگین

در نسبت p/e میانگین، مجدداً باید از ESP استفاده کنیم، ولی این بار ESP به‌شیوه متفاوت‌تری به‌کار ما می‌آید. در محاسبه این نسبت، ابتدا میانگین سودآوری شش ماه گذشته و پیش‌بینی سودآوری شش ماه آینده را به‌دست می‌آوریم. در نهایت، این گزینه‌ها را در فرمول محاسبه ESP قرار می‌دهیم. به این صورت، یک میانگین دقیق و منطقی از نسبت p/e به‌دست می‌آید.

کاربردهای p/e در بورس چیست؟

یکی از مهم‌ترین کاربردهای نسبت p/e در بورس، سنجش ارزش سهام یک شرکت است. برای استفاده از این کاربرد، باید ابتدا ESP پیش‌بینی‌شده از سهام را به‌کمک نرخ تورم، سود بانکی، وضعیت اقتصادی، و… به‌دست آورید یا پیش‌بینی کنید. همان‌طور که می‌دانید، اگر ESP پیش‌بینی‌شده را در p/e ضرب کنید، قیمت یا ارزش واقعی یک سهام به‌دست می‌آید. حالا اگر قیمت سهام بیشتر از ارزش واقعی آن باشد، یعنی این سهام احتمال رشد کمی دارد. در مقابل، اگر قیمت سهام کمتر از ارزش واقعی به‌دست‌آمده باشد، به‌معنای رشد زیاد سهام در آینده است.

تصور کنید که ارزش واقعی به‌دست‌آمده یک سهام ۱۵۰۰۰ ریال است، درحالی‌که این سهام در بازار بورس نوزده هزار ریال قیمت دارد. این رقم به‌معنای احتمال کم رشد سهام در آینده است. برعکس، اگر قیمت این سهام در بازار ده هزار ریال باشد، انتخاب خوبی برای سرمایه‌گذاری است.

چگونه p/e را محاسبه کنیم؟

چنانکه اشاره کردیم، نسبت p/e از تقسیم قیمت یک سهام بر سود پیش‌بینی‌شده آن به‌دست می‌آید. البته سایت‌ها و منابع مختلفی هم وجود دارند که به‌صورت آماده، نسبت p/e هر سهم را در اختیار شما قرار می‌دهند. پس دقت کنید که برای استفاده از نسبت p/e، حتماً باید به نرخ رشد صنعتی که یک شرکت در آن فعالیت می‌کند، توجه کنید. در غیر این صورت، محاسبه p/e به‌تنهایی هیچ فایده‌ای ندارد و باید عوامل دیگری را هم در محاسبات خود لحاظ کنید.

بهترین مرجع برای مشاهده نسبت p/e سهام بورسی

برای محاسبه و به‌دست‌‌آوردن نسبت p/e، نیازی نیست از فرمول‌های مختلف استفاده کنید. سایت‌های مرجع و معتبری هم وجود دارند که به‌صورت آماده، p/e هر سهم را در اختیارتان قرار می‌دهند. در ادامه، دو نمونه از این سایت‌های مرجع را معرفی می‌کنیم.

سایت TSETMC

سایت TSETMC مرجع بسیار خوب و دقیقی برای هر فردی است که قصد دارد در بورس سرمایه‌گذاری کند. در صفحه اصلی این سایت، موارد مختلفی را مشاهده می‌کنید که تمامی آن‌ها مربوط به بورس ایران هستند. برای پیدا کردن نسبت p/e، باید در نوار بالایی صفحه، روی گزینه جست‌وجو که شکل ذره‌بین را دارد، کلیک کنید.

حالا می‌توانید نام شرکت مدنظر خود را جست‌وجو کنید و در میان اطلاعات نمایش‌داده‌شده، نسبت p/e و نسبت آن را ببینید.

سایت ره‌آورد ۳۶۵

سایت ره‌آورد ۳۶۵ نیز یکی دیگر از مراجع بسیار معتبر و به‌روز برای بررسی و بازدید وضعیت بورس کشور است. برای مشاهده شاخص p/e در سایت ره‌آورد، مطابق تصویر زیر روی گزینه ذره‌بین در بالای صفحه اصلی سایت کلیک کنید.

بقیه مراحل را دقیقاً مشابه با سایت Tsetmc پیش بروید. شرکت مدنظر خود را جست‌وجو کنید و در صفحه نتایج، نسبت p/e و دیگر اطلاعات مربوط به سهم‌های آن شرکت را ببینید.

راهنمای فیلترنویسی بر اساس p/e در سایت ره‌آورد ۳۶۵

فیلترنویسی از راه‌های کاربری برای پیدا کردن سهام ارزشمند بازار بورس براساس عوامل مهم است. می‌توانید نسبت P/E را به‌عنوان شاخص کلیدی برای فیلتر کردن سهام بورسی در نظر بگیرید. سایت ره‌آورد ۳۶۵ این امکان را فراهم کرده است. برای فیلترنویسی بر اساس p/e در سایت ره‌آورد، مراحل زیر را انجام دهید.

۱. ابتدا وارد سایت شوید و از منوی بالای صفحه، روی گزینه «ابزارها» کلیک کنید.

۲. گزینه «فیلتر» را انتخاب کنید تا وارد صفحه جدیدی شوید.

۳. در صفحه مربوط به فیلتر، گزینه «شرکت» را انتخاب و از زیر مجموعه آن، روی گزینه «نسبت p/e ttm» کلیک کنید.

۴. در صفحه بعدی، اطلاعات مورد نیاز را وارد کنید و عددی برای p/e مدنظر خود در نظر بگیرید.

۵. در پایان، زمانی که روی گزینه جست‌وجو کلیک کنید، فهرستی از نمادهایی به شما نمایش داده می‌شود که بیشتر یا کمتر از آن عدد، p/e مدنظر شما باشد.

نحوه سیگنال‌گیری از نسبت p/e سهام

نسبت p/e نمی‌تواند به‌تنهایی اطلاعات خوب و دقیقی به شما دهد. ازاین‌رو، باید عوامل مختلفی را برای سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید و سپس سهام مدنظر خود را بخرید.

درمجموع، هرچه نسبت P/E سهامی پایین‌تر باشد، نشانه ارزش بیشتر آن برای سرمایه‌گذاری است؛ چراکه در این حالت، برای به‌دست‌آوردن یک ریال سود از آن باید مبلغ کمتری بپردازید. در مقابل، هرچه این نسبت بزرگ‌تر باشد، به‌منزله آن است که در آینده شانس زیادی برای کسب سود از سرمایه‌گذاری در آن نخواهید داشت.

بهترین سهام بورسی بر اساس p/e برای سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۲

سهام برخی شرکت‌های بورسی در یک بازه زمانی مشخص ممکن است دچار ریزش شدیدی شوند. در پی این ریزش، اصولاً افرادی به خرید سهام از این شرکت‌ها ترغیب می‌شوند و قصد دارند سهام را در کف قیمتی خود خرید کنند. برخی افراد نیز در بستر وب در حال جست‌وجوی بهترین سهام برای خرید هستند. در ادامه، ده شرکت برتر بورسی را معرفی خواهیم کرد که از نظر نسبت p/e در نیمه دوم سال ۱۴۰۲، جایگاه بسیار ارزنده‌ای در بورس دارند.

ردیف	نماد	سال مالی	EPS تحلیلی (ریال)	P/E تحلیلی
۱	شجم	۱۴۰۳/۰۶/۳۱	۲۰۴۹	۳/۶
۲	شبریز	۱۴۰۲/۱۲/۲۹	۳۱۶۴	۳/۷
۳	سپاها	۱۴۰۳/۰۶/۳۱	۵۳۲۲	۳/۹
۴	فسبزوار	۱۴۰۲/۰۹/۳۱	۱۰۷۵۶	۴/۰
۵	شتران	۱۴۰۲/۱۲/۲۹	۱۰۳۸	۴/۰
۶	پکویر	۱۴۰۳/۰۹/۳۰	۱۵۸۲	۴/۱
۷	شپدیس	۱۴۰۳/۰۶/۳۱	۳۸۲۴۰	۴/۱
۸	درازک	۱۴۰۲/۱۲/۲۹	۲۹۸۳	۴/۱
۹	تایرا	۱۴۰۲/۱۲/۲۹	۱۸۳۱	۴/۱
۱۰	فجر	۱۴۰۲/۱۲/۲۹	۲۰۰۶	۴/۲

نماد «شجم» با کمترین p/e، یعنی عدد ۳/۶، جایگاه نخست را بین دیگر شرکت‌های بورسی دارد. بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود این شرکت در سال ۱۴۰۳ به‌ازای هر سهم، به‌میزان ۲۰۴۹ ریال به سرمایه‌گذاران سود بدهد. در ردیف دوم نیز شرکت شبریز (شرکت پالایش نفت تبریز) با نسبت پی به ای برآوردی ۳/۷ قرار دارد.

باید تأکید کنیم که خرید سهام براساس نسبت p/e، به‌تنهایی تصمیم کامل و بدون نقصی نیست. ضمن اینکه عوامل زیادی مانند نرخ ارز، رویدادهای سیاسی و اقتصادی، و … وجود دارند که ممکن است نتایج محاسبات پی به ای برآوردی را دستخوش تغییر کنند.

منظور از نسبت p/e گروه سهام در بورس چیست؟

نسبت p/e گروه همان میانگینی از P به E شرکت‌های هم‌گروه صنایع بورسی است. از این شاخص برای مقایسه با نسبت قیمت به درآمد یک شرکت، که در زیرمجموعه همان گروه قرار دارد، استفاده می‌شود.

نکته‌ای که باید درباره p/e گروه بدانید این است که اگر نسبت قیمت به درآمد یک سهم، کمتر از p/e گروه آن باشد، نشانه احتمال رشد بیشتر آن نسبت به هم‌گروهی‌هایش در آینده است. p/e گروه نقش بسیار مهمی در رشد نسبت قیمت به درآمد یک سهم دارد و برای شرکت‌های زیرمجموعه خود نقش لیدر را بازی می‌کند.

آیا می‌توان نسبت p/e سهام مختلف را با هم مقایسه کرد؟

می‌توانید نسبت P/E یک سهم را با سهام دیگر در بازار بورس مقایسه کنید، اما این مقایسه تنها زمانی نتیجه مناسب به‌همراه دارد که دو سهم انتخاب‌شده برای مقایسه مربوط به یک گروه بورسی باشند. مثلاً مقایسه P به E یک سهام از گروه پتروشیمی با سهام شرکت زیرمجموعه گروه فناوری ارتباطات اصلاً درست نیست.

نسبت P/S چیست و چه تفاوتی با P/E دارد؟

نسبت p/s نسبت قیمت به فروش یک سهام است. برای محاسبه این نسبت، باید قیمت یک سهم را بر میزان فروش آن به‌ازای هر سهم در یک بازه زمانی مشخص تقسیم کنید. به طور کلی، p/e نسبت قیمت به درآمد و p/s نسبت قیمت به فروش یک سهام است.

کلام آخر

نسبت p/e شاخص بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در بازار بورس است. اگر به حضور و سرمایه‌گذاری در این بازار علاقمندید، باید به‌خوبی با این مفهوم آشنا باشید. نسبت p/e از شاخص‌های مهم برای تحلیل سهام است، ولی به‌تنهایی کارایی ندارد. این شاخص باید در کنار عوامل دیگری استفاده شود تا مفید باشد.