بورس چیست و چگونه در این بازار سرمایه‌گذاری کنیم؟ مفهوم بورس به زبان ساده

بورس نوعی بازار مالی رسمی در ایران است که انواع اوراق بهادار و برخی از کالاها در آن معامله می‌شود. سال‌هاست که دیگر از خرید و فروش سهام در ساختمان بورس، به‌صورت فیزیکی، خبری نیست. تقریباً همه فرایندها، از ثبت نام در بورس گرفته تا خرید و فروش سهام، به صورت آنلاین انجام می‌شود. آمارها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱، تعداد کد بورسی‌های صادرشده در سامانه سجام به بیش از ۶۰ میلیون رسیده است. از این تعداد، بیش از ۳۷ میلیون کد در بازار حضور فعال دارند؛ بنابراین، با قاطعیت می‌توان گفت که بورس نوعی بازار مالی فراگیر در ایران است. همین موضوع سبب شد در مقاله جامعی به این پرسش پاسخ دهیم که بورس چیست و چگونه وارد بورس شویم. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

بورس چیست به زبان ساده

در ابتدا، به پرسش بورس چیست به زبان ساده پاسخ می‌دهیم. فلسفه وجودی بورس در وهله اول تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌ها در یک کشور است؛ به این ترتیب که شرکت‌ها با عرضه سهام خود در بورس، سرمایه‌های خرد و کلان فعالان اقتصادی را دریافت می‌کنند. مجموع این سرمایه‌ها برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های توسعه شرکت‌ها و پروژه‌ها استفاده می‌شود. کسانی که در بورس سهام می‌خرند، مالکیت بخشی از شرکت‌ها را در اختیار می‌گیرند؛ بنابراین، در سود و زیان حاصل از فعالیت شرکت‌ها سهیم‌اند.

سهام‌داران فعال در بازار بورس باید از محل تغییر ارزش سهام شرکت‌ها به دنبال کسب سود باشند. پُرواضح است که همیشه سرمایه‌گذاری در بورس با سود همراه نیست؛ اما تجربه نشان داده است شاخص بورس در کشور ما در درازمدت همواره روند صعودی داشته است. برای مثال، در طول یک دهه اخیر، یعنی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، شاخص بورس ایران حدود ۵۰۰۰ درصد رشد کرده است. این عدد را با میزان بازده بازارهای دیگر در کشور، مانند طلا، مسکن، دلار و… مقایسه کنید.

انواع بورس در ایران

تا اینجا بررسی کردیم که بورس چیست و چه ماهیتی دارد. در مقدمه اشاره کردیم که دارایی‌های مختلفی از اوراق بهادار گرفته تا برخی از کالاها، در بورس خرید و فروش می‌شوند. هر کشوری بازارهای اختصاصی را برای معاملات دارایی‌های مختلف در بورس راه‌اندازی می‌کند. بورس ایران نیز بر همین منوال بنا شده است. چهار نوع بازار در زیرمجموعه بورس کشور ما تعریف شده است که عبارت‌اند از:

۱. بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار قلب بازارهای مالی در ایران است. در قالب این بازار، خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی و اوراق مشارکت انجام می‌شود. هریک از شرکت‌های حاضر در این بازار فرایندی را طی کرده‌اند تا تأییدیه شرکت بورس اوراق بهادار تهران را دریافت کنند. پس از آن، نماد رسمی شرکت در تابلوی معاملات بورس درج می‌شود و سهام‌داران می‌توانند سهام آن را خرید و فروش کنند.

نمادهای فعال در بورس اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می‌شوند. متأسفانه، بسیاری از سهام‌داران تازه‌کار این موضوع مهم را در نظر نمی‌گیرند؛ درحالی‌که برای ارزیابی ارزش سرمایه‌گذاری در نمادهای مختلف باید بدانید در کدام دسته قرار می‌گیرند. این دسته‌بندی بر اساس میزان سهام شناور، مدت زمان فعالیت، سرمایه ثبت‌شده، وضعیت سودآوری صورت‌های مالی شرکت‌ها و… انجام می‌شود. در جدول زیر می‌توانید جزئیات بیشتر درباره انواع بازار در بورس اوراق بهادار را مشاهده کنید.

/

۲. فرابورس

در ادامه پاسخ به این پرسش که انواع بورس چیست، نوبت به معرفی فرابورس می‌رسد. همان‌طور که مشاهده کردید، شرکت‌ها برای پذیرش در بورس اوراق بهادار باید شرایط خاصی داشته باشند. برخی از شرکت‌ها به دلایل گوناگون نمی‌توانند شرایط حضور در بورس اوراق بهادار را احراز کنند.

برای بورسی شدن این دسته از شرکت‌ها بازار دیگری به نام فرابورس تشکیل شده است. شرایط پذیرش در فرابورس نسبتاً آسان‌تر است. در مقاله جداگانه‌ای باید به این پرسش پاسخ دهیم که فرابورس چیست و چه ویژگی‌هایی دارد. لازم است اشاره کنیم که خرید و فروش سهام شرکت‌های فرابورسی تفاوت چندانی با بازار بورس اوراق بهادار ندارد. همچنین، در گذر زمان ممکن است نمادهای مختلف بین بورس و فرابورس در رفت‌وآمد باشند.

۳. بورس کالا

در ماه‌های اخیر، پس از عرضه خودرو در بورس کالا، فعالان این بازار افزایش پیدا کرده و در کانون رسانه‌ها قرار گرفته است. تولیدکنندگان، محصولات خود را از طریق بورس کالا عرضه می‌کنند. قیمت‌گذاری در بورس کالا معمولاً به صورت کارشناسی و با تعیین حداقل قیمت انجام می‌شود. پس از آن، مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌کند که کالاهای مختلف با چه قیمتی خرید و فروش شوند. کالاهای مختلفی مانند خودرو، طلا، سکه، مس، زعفران، پسته و … در بورس کالا عرضه می‌شوند. بورس کالا با هدف جمع شدن بازار سیاه و ایجاد شفافیت در قیمت کالاهای مختلف فعالیت می‌کند.

۴. بورس انرژی

بورس انرژی چهارمین زیرمجموعه بورس ایران است. این بازار نیز شبیه به بورس کالاست. با این تفاوت که به صورت تخصصی در زمینه خرید و فروش حامل‌های انرژی و همچنین اوراق بهادار مبتنی بر آن‌ها فعالیت می‌کند. در این بازار نیز حامل‌های انرژی و محصولات پتروشیمی از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا کشف قیمت می‌شوند. بحث درباره بورس انرژی بسیار مفصل است. با توجه به اینکه عموم مردم چندان با این بازار سروکار ندارند، از توضیح بیشتر درباره این موضوع صرف‌نظر می‌کنیم.

آموزش ثبت نام در بورس و فعالیت در آن

تا اینجا بررسی کردیم که بورس چیست و انواع آن به چند دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه، به این پرسش پاسخ می‌دهیم که چگونه باید وارد بورس شویم. تمرکز ما در اینجا بر فعالیت در بورس و فرابورس است. برای ثبت نام در بورس کالا و انرژی، باید علاوه بر اقداماتی که در ادامه مطرح می‌کنیم، مراحل دیگری را نیز پشت سر بگذارید. برای ورود به بورس باید چهار مرحله را طی کنید:

۱. دریافت کد بورسی

کد بورسی برای هر معامله‌گر بورس مانند کد ملی است. بدون در اختیار داشتن کد بورسی نمی‌توانید به این بازار وارد شوید. حتماً این پرسش برایتان پیش آمده است که چگونه کد بورسی دریافت کنیم. برای دریافت این کد، باید در سامانه سجام ثبت نام کنید. در گذشته، بخشی از فرایند ثبت نام در سجام حضوری و بخش دیگر به صورت غیرحضوری انجام می‌شد؛ اما در حال حاضر، صفر تا صد فرایند ثبت نام در سجام به صورت آنلاین انجام می‌شود. پس از پایان ثبت نام در سجام، کد بورسی شما صادر می‌شود. در مقاله آموزش دریافت کد بورسی، مفصل درباره این موضوع توضیح داده‌ایم.

۲. انتخاب کارگزاری بورس

تمام معاملات بورس به صورت آنلاین انجام می‌شود؛ بنابراین، باید از پلتفرم‌های معاملاتی رسمی متصل به هسته معاملات بورس استفاده کنید. این پلتفرم‌های معاملاتی با نام کارگزاری بورس شناخته می‌شوند. در مقاله جداگانه‌ای به این پرسش پاسخ داده‌ایم که کارگزاری بورس چیست و برای انتخاب آن چه معیارهایی را باید در نظر بگیرید. تعداد زیادی کارگزاری رسمی بورس در کشور فعالیت می‌کنند. با کمی تحقیق می‌توانید بهترین کارگزاری بورس را انتخاب کنید. پس از آن، باید در کارگزاری حساب اختصاصی افتتاح کنید.

۳. یادگیری تحلیل تکنیکال و بنیادی

با پشت سر گذاشتن دو مرحله پیشین، می‌توانید فعالیت خود را در بورس آغاز کنید. پرسش اساسی این است که راه و رسم موفقیت در بورس چیست؟ پاسخ این سؤال تسلط کامل بر تحلیل تکنیکال و بنیادی است. تحلیل تکنیکال کمک می‌کند تا هنر تحلیل نمودار قیمت دارایی‌های مختلف را یاد بگیرید. در کنار آن، به کمک تحلیل بنیادی می‌توانید ارزش واقعی سهام در شرایط فعلی و آینده را برآورد کنید. در مقاله تفاوت تحلیل تکنیکال و فاندامنتال مفصل در این زمینه بحث کرده‌ایم.

همچنین، در کلینیک سرمایه دو دوره آموزش تحلیل تکنیکال مقدماتی و پیشرفته را برای علاقه‌مندان آماده کرده‌ایم. با تهیه این دو دوره می‌توانید به تحلیلگر تکنیکال خبره برای بازارهای مالی مختلف از بورس گرفته تا فارکس و ارز دیجیتال تبدیل شوید. تمام مباحث در این دوره‌های آموزشی به همراه مثال‌های عملی متنوع بررسی شده و هیچ پیش‌نیازی نیز برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است.

۴. خرید و فروش سهام در بورس

وقتی سه مرحله پیشین را پشت سر بگذارید، همه‌چیز برای فعالیت در بازار بورس آماده خواهد بود. حال باید درباره گزینه‌های مختلفی تحقیق کنید که برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارند. سپس با توجه به استراتژی معاملاتی خود، سبد سرمایه‌گذاری‌تان را بچینید. در زمان فعالیت در بورس حتماً اصول مدیریت سرمایه را به‌دقت اجرا کنید. در مقاله مدیریت سرمایه چیست، مفصل درباره این اصول بحث کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن مقاله را مطالعه کنید.

سهام عدالت در بورس

بسیاری این پرسش‌ها را مطرح می‌کنند که داستان سهام عدالت در بورس چیست؛ چه کسانی مشمول دریافت سهام عدالت می‌شوند و چگونه باید سود سهام عدالت را دریافت کرد. به زبان ساده، سهام عدالت، سبدی از سهام تعدادی از شرکت‌های دولتی است. دولت با هدف اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، کاهش تصدی خود بر بنگاه‌های اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت میان اقشار کم‌برخوردار در جامعه، سهام عدالت را تعریف کرده است. هرآنچه را که باید در این زمینه بدانید، در مقاله سهام عدالت چیست، به‌طور مفصل بررسی کرد‌ه‌ایم. شما عزیزان می‌توانید پاسخ همه پرسش‌های خود را در این مطلب دریافت کنید.

خرید خودرو در بورس کالا

چند ماهی است بخشی از تولیدات شرکت‌های خودروسازی داخلی و همچنین خودروهای وارداتی به کشور از طریق بورس کالا عرضه می‌شوند؛ اقدامی که موافقان و مخالفان جدی دارد. هرچند به تجربه ثابت شد عرضه خودرو در بورس کالا سبب کمک به کاهش شکاف قیمت بین بازار و کارخانه می‌شود. برای خرید خودرو در بورس کالا، علاوه بر در اختیار داشتن کد بورسی، باید در سامانه اختصاصی بورس کالا نیز ثبت نام کنید. در مقاله آموزش خرید خودرو در بورس کالا، مفصل درباره این موضوع توضیح داده‌ایم.

کلام پایانی

در این مطلب بررسی کردیم که بورس چیست و چگونه وارد بورس شویم. در پایان، لازم است به این نکته مهم اشاره کنیم که فعالیت در بازارهای مالی مانند بورس، همواره با ریسک همراه است؛ بنابراین، باید با در نظر گرفتن جانب احتیاط و همچنین دانش فنی مناسب تحلیل تکنیکال و فاندامنتال وارد این بازار شوید. از طرفی بازارهای مالی برای کسانی که به دنبال پیمودن راه صد ساله در یک شب هستند، معمولاً به کوره‌هایی تبدیل می‌شوند که تمام سرمایه آن‌ها را نابود می‌کنند؛ بنابراین، با ارتقای دانش و همچنین داشتن صبر و حوصله، به معامله‌گر موفقی تبدیل خواهید شوید. شما عزیزان می‌توانید سؤالات خود را درباره بورس با ما در میان بگذارید. در کوتاه‌ترین زمان ممکن پاسخ‌گوی شما خواهیم بود.