صرافی ارز دیجیتال چیست؟ آشنایی با انواع اکسچنج‌ها

هر بازار مالی به بستری برای خرید و فروش دارایی‌ها نیاز دارد. برای مثال، صرافی‌های فیزیکی در سطح کشور برای خرید و فروش ارزهای خارجی در دسترس عموم قرار دارند. طلافروشی‌ها در زمینه خرید و فروش انواع سکه و منسوجات طلا فعالیت می‌کنند. بازار کریپتوکارنسی نیز از این قاعده مستثنا نیست. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران به پلتفرم‌هایی نیاز دارند که در بستر آن‌ها به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند. اکسچنج یا صرافی ارز دیجیتال از این نظر موضوعیت پیدا می‌کند. در این مقاله بررسی خواهیم کرد که اکسچنج چیست و انواع صرافی رمزارزها را نیز معرفی می‌کنیم. تا پایان با ما همراه باشید.

صرافی ارز دیجیتال چیست؟

در گام اول، باید بررسی کنیم اکسچنج چیست. در تعریفی ساده، می‌توان این‌طور بیان کرد که صرافی ارز دیجیتال نوعی پلتفرم آنلاین برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال به حساب می‌آید. بسته به نوع صرافی‌های ارز دیجیتال، امکان خرید و فروش رمزارزها با ارزهای فیات و همچنین مبادله رمزارزها با یکدیگر وجود دارد.

برای ثبت نام در برخی از صرافی‌ها لازم است فرایند احراز هویت را پشت سر بگذارید؛ اما در مقابل، صرافی‌هایی نیز هستند که بدون نیاز به احراز هویت، خدمات خود را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند. در هر صرافی تعداد مشخصی از توکن‌ها در فهرست معاملاتی قرار می‌گیرند که می‌توانید برای خرید و فروش آن‌ها اقدام کنید. در ادامه، پس از معرفی انواع اکسچنج درباره ویژگی‌های مهم صرافی‌های استاندارد بیشتر بحث می‌کنیم.

انواع صرافی ارز دیجیتال بر اساس خرید و فروش

روش انجام خرید و فروش در اکسچنج چگونه است؟ این سؤال مهمی است که برای پاسخ به آن باید صرافی‌های ارز دیجیتال را در دو گروه تقسیم‌ کنیم. این دو گروه عبارت‌اند از:

۱. اکسچنج معاملاتی (P2P)

اکسچنج معاملاتی با عنوان صرافی همتا به همتا (Peer to Peer) شناخته می‌شود. این دسته از پلتفرم‌ها بین خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال نقش واسطه را ایفا می‌کنند. به این ترتیب که هر خریدار و فروشنده سفارش خود را در بستر صرافی آنلاین ثبت می‌کند. صرافی سفارش‌های مختلف را در فهرست معاملات خود قرار می‌دهد تا معامله در قیمت مدنظر خریداران و فروشندگان اجرایی شود. در نهایت، کارمزد معاملاتی از هر دو طرف معامله از سوی صرافی دریافت می‌شود.

۲. اکسچنج فروشگاهی (OTC)

اکسچنج فروشگاهی (Over The Counter Exchange) یکی دیگر از انواع صرافی‌های ارز دیجیتال است. در بستر این صرافی‌ها خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال به‌طور مستقیم با یکدیگر معامله نمی‌کنند؛ بلکه خرید و فروش ارزهای دیجیتال مستقیماً با صرافی‌ها صورت می‌گیرد. دقیقاً مشابه فروشگاهی اینترنتی، اکسچنج ارزهای دیجیتال را با قیمت مشخص در معرض دید خریداران قرار می‌دهد. هرکدام از مشتریان نیز در صورت تمایل می‌توانند برای خرید ارز دیجیتال اقدام کنند. درباره فروش رمزارزها نیز صرافی بر اساس پیشنهادهای قیمت مشتریان، برای خرید رمزارزها از فروشندگان اقدام می‌کند.

انواع صرافی ارز دیجیتال بر اساس مالکیت

دسته‌بندی مشهورتری از صرافی‌های ارز دیجیتال نیز وجود دارد که به موجب آن اکسچنج‌ها در دو گروه تقسیم می‌شوند. این دو گروه عبارت‌اند از:

۱. صرافی رمزارز متمرکز (CEX)

صرافی رمزارز متمرکز (Centralized Cryptocurrency Exchange) پلتفرمی شبیه به کارگزاری‌های بورس است که در زمینه خرید و فروش ارز دیجیتال فعالیت می‌کند. این صرافی‌ها زیرنظر سازمان، شرکت یا نهاد خاصی راه‌اندازی می‌شوند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند. برخی از محبوب‌ترین صرافی‌های متمرکز فعال در بازار رمزارزها عبارت‌اند از:

• بایننس (Binance)
• کوین بیس (Coinbase)
• کوکوین (Kucoin)

درآمد این صرافی‌ها از محل دریافت کمیسیون و کارمزد از معاملات ارزهای دیجیتال تأمین می‌شود. صرافی‌های متمرکز سیستم پکپارچه‌ای به نام دفترچه سفارش (Order Book) ایجاد می‌کنند. سفارش‌های خرید و فروش معامله‌گران با قیمت مشخص در این دفترچه به صورت برخط ثبت می‌شود. سپس پیشنهادهای قیمت معامله‌گران در پلتفرم صرافی به نمایش درمی‌آید. معامله‌گران پس از آن می‌توانند سفارش‌های مدنظر خود را نهایی کنند.

سرویس‌های مختلفی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال در صرافی‌های متمرکز ارائه می‌شوند. دو مورد از معروف‌ترین انواع سفارش‌هایی که می‌توان در این صرافی‌ها ثبت کرد، عبارت‌اند از:

• سفارش محدود (Limit Order): در قالب این سفارش قیمت خرید یا فروش دارایی را ثبت می‌کنید و منتظر می‌مانید معامله‌گر دیگری در صرافی سفارشتان را بپذیرد.
• سفارش بازار (Market Order): در قالب این سفارش، شما قیمت خرید یا فروش را تعیین نمی‌کنید؛ بلکه صرفاً تعداد توکن‌های مدنظر را مشخص می‌کنید تا سفارشتان متناسب با قیمت لحظه‌ای در بازار به جریان بیفتد.

۲. صرافی رمزارز غیر متمرکز (DEX)

در ادامه بحث اکسچنج چیست، باید صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Cryptocurrency Exchange) را معرفی کنیم. این دسته از صرافی‌ها امکان معاملات همتا به همتا را برای معامله‌گران فراهم می‌کنند. عمر اکسچنج‌های غیرمتمرکز در مقایسه با صرافی‌های متمرکز به‌مراتب کوتاه‌تر است.

مرور داستان صرافی‌های غیرمتمرکز نیز خالی از لطف نیست. ماهیت فناوری بلاکچین بر اساس تمرکززدایی است. به این معنی که لزومی برای ذخیره و انتقال داده‌ها در بستر متمرکز و توسط نهاد یا سازمان مشخصی وجود ندارد. در چنین شرایطی، معامله ارزهای دیجیتال در صرافی‌های متمرکز تا حدی با روح حاکم بر فناوری بلاکچین در تضاد است؛ بنابراین، اکسچنج‌های غیرمتمرکز یک به یک راه‌اندازی شدند.

در این صرافی‌ها از قابلیت قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. به این معنی که صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر شبکه بلاکچین خاصی راه‌اندازی می‌شود. قراردادهای هوشمند امکان اجرای معاملات را به صورت خودکار و بدون نیاز به حضور واسطه برقرار می‌کنند. از طرف دیگر، استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به احراز هویت ندارد؛ به همین دلیل، شرایط برای حفظ حریم خصوصی بیشتر کاربران فراهم می‌شود.

البته، نباید فراموش کنید که نبود شخص ثالث برای نظارت بر معاملات، سبب می‌شود اعتماد کردن به صرافی‌های غیرمتمرکز تا حدی دشوارتر شود؛ بنابراین، باید برای انتخاب این صرافی‌ها دقت بیشتری به خرج دهید. ازجمله بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صرافی پنکیک سواپ (PancakeSwap)
• صرافی یونی سواپ (Uniswap)
• صرافی dYdX

در مقاله «صرافی غیرمتمرکز چیست؟» به‌طور مفصل درباره این دسته از صرافی‌ها بحث کرده‌ایم که می‌توانید برای مطالعه بیشتر به آن مراجعه کنید.

مقایسه صرافی متمرکز و غیرمتمرکز

در ادامه بحث اکسچنج چیست، باید صرافی متمرکز و غیرمتمرکز را مقایسه کنیم. به نظر شما، اکسچنج متمرکز بهتر است یا غیرمتمرکز؟ برای پاسخ به این سؤال جدول زیر را آماده کرده‌ایم.

صرافی‌های متمرکز	صرافی‌های غیرمتمرکز
کیف پول اختصاصی برای نگهداری ارزهای دیجیتال در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند.	پس از خرید، ارز دیجیتال به‌طور مستقیم به کیف پولی انتقال داده می‌شود که به صرافی متصل می‌کنید.
امنیت زیادی دارند؛ البته بیشتر در معرض حمله‌های هکری هستند.	در مقایسه با صرافی متمرکز امنیت کمتری دارند.
سرویس‌های معاملاتی مختلف (اسپات، فیوچرز و مارجین) ارائه می‌کنند.	صرفاً امکان معاملات اسپات را فراهم می‌کنند.
کارمزد معاملات زیاد است.	کارمزد معاملات کم است.
معمولاً به احراز هویت نیاز دارند.	بدون احراز هویت به کاربران اجازه معامله می‌دهند.
امکان خرید با ارزهای فیات را فراهم می‌کنند.	صرفاً امکان تبدیل ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند.

همان‌طور که مشاهده کردید، هرکدام از صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند؛ بنابراین، نمی‌توان با قطعیت اعلام کرد که کدام‌یک از این صرافی‌ها از دیگری بهتر است. نکته مهم دیگری وجود دارد که باید در اینجا ذکر کنیم. بیش از ۹۹ درصد مجموع نقدینگی بازار کریپتوکارنسی در صرافی متمرکز قرار دارد؛ بنابراین، بیشتر معاملات در این صرافی‌ها انجام می‌شوند. به این ترتیب، قطعاً نقدشوندگی معاملات در بازار اکسچنج متمرکز در وضعیت به‌مراتب بهتری قرار دارد.

در مقاله «بررسی ۹ تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز» به‌طور مفصل این دو اکسچنج را مقایسه کرده‌ایم که می‌توانید برای مطالعه بیشتر به آن مراجعه کنید.

معیارهای ارزیابی صرافی ارز دیجیتال معتبر

تا اینجا بررسی کردیم که اکسچنج چیست و به چند دسته تقسیم می‌شود. در سال‌های اخیر، تعداد صرافی‌های ارز دیجیتال روند رو به رشدی داشته است. همین موضوع سبب شده است انتخاب صرافی ارز دیجیتال معتبر کار آسانی نباشد. به طور کلی، برای ارزیابی عملکرد هر صرافی ارز دیجیتال باید چند شاخص کلیدی در دست داشته باشید. برخی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی اکسچنج‌های ارز دیجیتال عبارت‌اند از:

• سابقه امنیتی صرافی را به‌دقت بررسی کنید و در صورت وجود نقاط ضعف، از فعالیت در آن پرهیز کنید.
• هرچه تعداد کاربران یک صرافی بیشتر باشد، قابل اعتمادتر است.
• بالا بودن سطح نقدینگی در یک اکسچنج معیار مهمی برای ارزیابی آن به شمار می‌رود.
• صرافی ایدئال باید ابزارهای معاملاتی مختلفی را در اختیار معامله‌گران قرار دهد.
• از ثبت نام در صرافی‌هایی که شفاف عمل نمی‌کنند، اجتناب کنید.

بهترین صرافی ارز دیجیتال برای ایرانیان

کاربران ایرانی به دلیل مشکلات ناشی از تحریم، امکان دسترسی به بسیاری از صرافی‌ها را ندارند. در چنین شرایطی با گزینه‌های محدودتری بین اکسچنج‌های خارجی مواجه‌اند. این در حالی است که خوشبختانه، در سال‌های اخیر تعداد چشمگیری صرافی ارز دیجیتال ایرانی نیز فعالیت خود را آغاز کرده‌اند؛ بنابراین، کاربران ایرانی می‌توانند بدون نگرانی برای مشکلات مربوط به احراز هویت، در صرافی‌های ایرانی فعالیت کنند. در مقاله «بهترین صرافی خارجی برای ایرانی‌ها در بازار رمزارزها چیست؟» به طور مفصل درباره اکسچنج‌های معتبری بحث کرده‌ایم که کاربران ایرانی می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. برای مطالعه بیشتر می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.

کلام پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که اکسچنج چیست و چند نوع صرافی ارز دیجیتال در حال حاضر وجود دارد. انتخاب شما برای معامله ارزهای دیجیتال کدام نوع از صرافی‌هاست؟ به سراغ صرافی‌های خارجی می‌روید یا از صرافی‌های ایرانی رمزارزها نیز استفاده می‌کنید؟ به نظر شما، بهترین صرافی ارز دیجیتال برای ایرانیان کدام است؟ نظرات، تجربیات و پیشنهادهای خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید. چنانچه درباره کار کردن با صرافی خاصی به راهنمایی نیاز دارید، حتماً در کامنت‌ها سؤالات خود را مطرح کنید. سعی می‌کنیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن پاسخ‌گوی سؤالات شما عزیزان باشیم.