میکر و تیکر در بازار ارز دیجیتال چه کسانی هستند؟ و تفاوت آن‌ها چیست؟

اگر در بازارهای مالی فعالیت کرده باشید، حتماً کلمات میکر (Maker) و تیکر (Taker) یا سفارش‌گذار و سفارش‌بردار را شنیده‌اید. به‌طور کلی، سفارش‌گذاران (Makers) یا بازارسازان (Market makers) به افرادی گفته می‌شود که سفارش‌های خرید یا فروشی را ثبت می‌کنند که بلافاصله انجام نمی‌شود. این مسئله نقدینگی ایجاد می‌کند. در مقابل، به افرادی که سفارش‌های ایجادشده توسط میکرها را پر می‌کنند، تیکر یا سفارش‌بردار (Taker) می‌گویند.

در ادامه، به‌طور کامل به این سؤال می‌پردازیم که میکر و تیکر چیست. همچنین تفاوت‌ها و تأثیرشان در بازار را بررسی می‌کنیم. با کلینیک سرمایه همراه باشید.

سفارش‌گذار یا Maker چیست؟

 

صرافی‌ها معمولاً ارزش بازار یک دارایی را بر اساس دفترچه سفارش‌ها (Order Book) محاسبه می‌کنند. تمام سفارش‌های خرید و فروش کاربران در دفتر سفارش‌ها ثبت می‌شود. تصور کنید می‌خواهید یک بیت‌کوین را با قیمت ۲۰ هزار دلار بخرید. این سفارش به دفترچه سفارش‌ها اضافه می‌شود. زمانی که قیمت به ۲۰ هزار دلار رسید، خرید شما انجام می‌شود. به این نوع ثبت سفارش، سفارش محدود (Limit Order) می‌گویند.

اگر بخواهید نقش میکر را در بازار داشته باشید، باید سریع تصمیم خود را به دفترچه سفارش‌ها منتقل کنید. پس از این اتفاق، به میکر یا بازارساز تبدیل می‌شوید.

برای روشن شدن بیشتر مطلب نقش میکر و تیکر در ارز دیجیتال را با ذکر مثال بررسی می‌کنیم. با این مثال درمی‌یابیم که چگونه شما در «ساختن بازار» نقش دارید. صرافی را مانند فروشگاه مواد غذایی در نظر بگیرید. کالاهای این فروشگاه، سفارش‌های افراد فعال در بازار است. کالاها به‌خودی‌خود در قفسه‌های این فروشگاه قرار نمی‌گیرند. فرد یا افرادی مسئول‌اند کالاهای موجود در انبار را به قفسه‌ها منتقل کنند تا خریداران بتوانند آن‌ها را بخرند. با این کار، مغازه خالی به فروشگاه تبدیل می‌شود. در واقع، افرادی که کالاها را در قفسه‌ها قرار داده‌اند، فروشگاه را ساخته‌اند؛ درست مثل شما که با ثبت سفارشتان در اوردر بوک، بازار را می‌سازید.

معمولاً معامله‌گران و مؤسسات بزرگ که گردش مالی زیادی دارند، نقش بازارسازان را بر عهده می‌گیرند. از طرف دیگر، معامله‌گران کوچک می‌توانند به‌سادگی، با قرار دادن انواع سفارش‌هایی که فوراً اجرا نمی‌شوند، در اندازه خود نقش میکر را به خود بگیرند.

سفارش‌بردار یا Taker چیست؟

در مثال فروشگاه، افرادی که اقلام مورد نیاز خود را می‌خرند، تیکرها هستند. آن‌ها با این کار از موجودی کلی فروشگاه (نقدینگی بازار) کم می‌کنند.

میکر با ثبت سفارش در اوردر بوک، نقدینگی صرافی را افزایش می‌دهد. با این کار خرید یا فروش را برای کاربران آسان‌تر می‌کند. از سوی دیگر، تیکر با پر کردن سفارش، بخشی از آن نقدینگی را حذف می‌کند.

شما با فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال، در دوره‌ای تیکر و در دوره دیگری میکر بوده‌اید. اگر در یک صرافی از Market Order استفاده کرده باشید، میکر بوده‌اید. اگر با استفاده از Limit Order سفارشی را پر کرده باشید، به‌عنوان تیکر عمل کرده‌اید.

کارکرد مدل تجاری میکر و تیکر برخلاف مدل سنتی «اولویت‌بندی مشتری» است. بر اساس مدل اولویت‌بندی، مشتری بدون نیاز به پرداخت کارمزد تراکنش، معامله‌ای را انجام می‌دهد که برایش اولویت دارد؛ اما در مدل تجاری میکر و تیکر، صرافی‌ها برای تراکنش‌ها هزینه‌هایی را از بازارسازان دریافت می‌کنند. سپس درآمد به‌دست‌آمده را به شرکت‌های کارگزاری منتقل می‌کنند تا سفارش‌ها را به صرافی خاصی هدایت کنند.

با گذشت زمان معنی میکر و تیکر تا حدودی گسترده‌تر شد. در ادامه، دو مفهوم را که به دلیل حضور میکر و تیکر در ارزهای دیجیتال به وجود آمده‌اند، بررسی می‌کنیم.

بازارساز تعیین‌شده (DMM) چیست؟

بازارساز تعیین‌شده نوع خاصی از بازارساز است که قیمت‌ها را برای یک دارایی خاص حفظ می‌کند. آن‌ها را بازارسازهایی در نظر بگیرید که نقدینگی را برای دارایی خاص ایجاد و خریدوفروش را برای آن دارایی خاص تسهیل می‌کنند.

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

بازارساز خودکار نوعی پروتکل مبادله غیرمتمرکز (DEX) است که برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها به الگوریتم ریاضی متکی است. این مدل تجاری برخلاف صرافی سنتی، به جای استفاده از اوردر بوک، دارایی‌ها را بر اساس الگوریتم ریاضی قیمت‌گذاری می‌کند؛ برای مثال، صرافی یونی سواپ (Uniswap) از این مدل استفاده می‌کند.

بررسی شرایط میکر و تیکر بودن با ذکر مثال

در زمان نگارش این مقاله، قیمت بیت‌کوین حدود ۲۰ هزار دلار است. تصور کنید پیش‌بینی شما این است که به‌زودی قیمت بیت‌کوین تا ۱۵ هزار دلار کاهش خواهد یافت. در اینجا، شما سفارشی برای خرید BTC در قیمت ۱۵ هزار دلار قرار می‌دهید. با این کار در نقش میکر قرار گرفته‌اید.

از طرف دیگر، ممکن است بازار در مدت‌زمان کوتاهی به‌شدت صعودی یا نزولی شود. در این زمان، نمی‌توانید میکر باشید؛ زیرا ممکن است در این روند شدید، تقاضایی مطابق با سفارش شما در بازار ثبت نشود. مثلاً سفارشی در ۱۵ هزار دلار ثبت کرده‌اید؛ اما بازار با چنان سرعتی می‌ریزد که قیمت ناگهان از ۱۷ هزار دلار به ۱۳ هزار دلار می‌رسد. در این زمان، نمی‌توانید نقش میکر را داشته باشید و باید نقش Taker را بپذیرید.

کارمزد تراکنش مدل تجاری میکر و تیکر چیست؟

بسیاری از صرافی‌ها بخش چشمگیری از درآمد خود را با دریافت کارمزدهای معاملاتی ایجاد می‌کنند. این بدان معناست که هر زمان سفارشی را ایجاد می‌کنید، مبلغ کمی را نیز به‌عنوان کارمزد تراکنش پرداخت می‌کنید؛ اما این مقدار در صرافی‌های مختلف متفاوت است و ممکن است بسته به حجم و زمان معامله متفاوت باشد. یکی از ویژگی‌های مناسب برای انتخاب بهترین صرافی خارجی برای ایرانی‌ها، همین میزان کارمزد تراکنش است.

به‌طور کلی، به میکرها نوعی تخفیف تعلق می‌گیرد؛ زیرا آن‌ها نقدینگی را به بازار اضافه می‌کنند. این اتفاق به‌نفع بازار است. بعضی از معامله‌گران فکر می‌کنند صِرف اینکه این پلتفرم نقدینگی خوبی دارد، برای انجام معاملات مناسب است. به‌هرحال، چنین مکانی برای معاملات جذاب‌تر از مکانی با نقدینگی کمتر خواهد بود؛ زیرا معاملات راحت‌تر انجام می‌شوند. در بسیاری از موارد، تیکرها در مقایسه با میکرها کارمزدهای بیشتری می‌پردازند.

تفاوت میکر و تیکر چیست؟

به صورت کلی، تفاوت میکر و تیکر در این است که میکر قیمت‌های بازار را با استفاده از سفارش محدود (Limit Orders) تعیین می‌کند. این سفارش‌ها به‌طور لحظه‌ای پر نمی‌شوند.

بازارساز با فرض اینکه قیمت فعلی به‌زودی تغییر می‌کند، سفارشی با قیمت بیشتر یا کمتر را ارسال می‌کند. هدف او این است که دارایی مدنظرش را با قیمت بیشتری بفروشد یا آن را با قیمت کمتری بخرد. بعد از آن، منتظر می‌شود تا شرایط حاکم بر بازار، قیمت‌ها را به سمتی سوق دهد که او پیش‌بینی کرده است.

اما تیکر بدون اینکه نیاز باشد سفارش خود را به اوردر بوک ارسال کند، خرید یا فروش را انجام می‌دهد.

مزایا و معایب مدل میکر و تیکر چیست؟

حالا که می‌دانیم مدل تجاری میکر و تیکر چیست، مزایا و معایب آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

قرار دادن سفارش‌ها بر اساس این مدل تجاری، پویایی بازار را حفظ می‌کند. به این صورت که یک صرافی مدام در حال ثبت سفارش‌های خریدوفروش متنوع است. از طرف دیگر، بازارسازان به ایجاد نقدینگی در بازار کمک می‌کنند. این مسئله سبب می‌شود تا بازار، سرمایه‌گذار را جذب کند. برای سرمایه‌گذار مهم است که برای رسیدن به مقصود خود (خواه خرید یک دارایی باشد و خواه فروش آن)، بیش از حد منتظر نماند. اگر این زمان انتطار خیلی طولانی شود، معامله‌گر ممکن است از سفارش خود منصرف شود؛ زیرا ممکن است در این مدت شرایط بازار و به‌تبع آن استراتژی‌های افراد، تغییر کند.

از دیگر مزایایی که این مدل اقتصادی البته فقط برای میکرها دارد، کارمزد کم است. این مسئله افراد را تشویق می‌کند تا به این مدل تجاری بپیوندند. وقوع این اتفاق ناخودآگاه سبب افزایش توجهات به سمت بازار می‌شود. از طرف دیگر، تیکرها ممکن است از این تفاوت کارمزد تأثیر بگیرند و از انجام تراکنش منصرف شوند؛ بالاخره، هیچ‌کس دوست ندارد برای کار تقریباً مشابهی، نسبت به دیگری، هزینه بیشتری بپردازد.

همچنین ممکن است روزها یا هفته‌ها طول بکشد تا سفارش ثبت‌شده‌ای در اوردر بوک پر شود؛ البته، این فقط مربوط به میکرهاست؛ زیرا سفارش‌برداران در همان لحظه که تصمیم می‌گیرند، تراکنش مدنظرشان انجام می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله معنی میکر و تیکر را بررسی کردیم. برای صرافی‌هایی که از مدل میکر – تیکر استفاده می‌کنند، سازندگان بازار برای جذاب نگهداشتن پلتفرم حیاتی هستند. به‌طور کلی، صرافی‌ها میکرها را با کارمزد کمتر جذب می‌کنند تا نقدینگی را فراهم کنند. در مقابل، تیکرها از این نقدینگی برای خرید یا فروش دارایی‌ها به‌سادگی استفاده می‌کنند؛ اما اغلب، برای این کار هزینه بیشتری می‌پردازند. مفهوم میکر و تیکر در ارز دیجیتال، مفهومی بنیادی است که با جذب نقدینگی، تأثیر زیادی بر بازار دارد.