انواع بلاکچین چیست؟ راهنمای جامع انواع شبکه‌های بلاکچین

بلاکچین، دفتر کل توزیع‌شده و تغییر‌ناپذیری است که امکان ثبت تراکنش‌ها و مدیریت دارایی‌ها را در بستری شراکتی امکان‌پذیر می‌کند. بلاک‌چین هزینه‌های مدیریت دیتا را برای همگان کاهش می‌دهد. تقریباً هر چیزی را می‌توان در بستر بلاکچین ثبت و معامله کرد؛ درعین‌حال، باید توجه کنید که انواع شبکه‌های بلاکچین با ویژگی‌های منحصربه‌فرد وجود دارند. در این مقاله قصد داریم انواع بلاکچین را معرفی کنیم. تا پایان با ما همراه باشید.

مهم‌ترین ویژگی‌های فناوری بلاک‌چین

در مقاله بلاک چین چیست، به‌طور مفصل این فناوری را شرح دادیم. با وجود این، مختصری درباره خصوصیات منحصربه‌فرد بلاک‌چین توضیح می‌دهیم. مهم‌ترین ویژگی‌های فناوری بلاک‌چین عبارت‌اند از:‌

• سرعت زیاد: با حذف واسطه‌ها در تراکنش‌ها، دو طرف معامله به‌طور مستقیم با هم مرتبط می‌شوند.
• دائمی بودن: شبکه‌های بلاک‌چین به‌صورت دائمی در هر لحظه از شبانه‌روز در دسترس‌اند.
• ارزانی: کارمزد تراکنش‌ها در شبکه‌های بلاک‌چین محدودتر از سیستم‌های متمرکز است.
• ایمن بودن: امنیت شبکه‌های بلاک‌چین بسیار زیاد است و از مکانیزم حفاظت جمعی در برابر حملات هکری استفاده می‌کنند.
• شفافیت: تمام فرایندها در بلاک چین پیش چشم عموم کاربران انجام می‌شود و به همین دلیل، احتمال دستکاری در داده‌ها به صفر می‌رسد.

انواع شبکه بلاک چین چیست؟

در نگاه کلی، انواع بلاکچین را می‌توان در چهار گروه طبقه‌بندی کرد که عبارت‌اند از:

۱. شبکه بلاک‌چین عمومی

وقتی لقب عمومی به یک شبکه بلاک‌چین اختصاص می‌یابد، به معنی آن است که هر فردی در هر نقطه از جهان می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد. در بین انواع بلاکچین، معروف‌ترین نوع، شبکه‌های عمومی هستند. بیت‌کوین، اتریوم و …، اصلی‌ترین شبکه‌های بلاک‌چین عمومی در بازار رمزارزها شناخته می‌شوند.

شبکه‌های عمومی بر مبنای الگوریتم‌های اجماع اداره می‌شوند. به این معنی که تمامی کاربران شبکه باید قوانین و چارچوب‌های تعیین‌شده در قالب الگوریتم‌های اجماع را بپذیرند و رعایت کنند. الگوریتم‌های اجماع اثبات کار و اثبات سهام، دو مورد از پرکاربردترین مکانیزم‌های مدیریت انواع بلاکچین عمومی هستند. بر این اساس، می‌توان ادعا کرد که بلاک‌چین‌های عمومی کاملاً غیرمتمرکزند؛ به این معنی که هیچ نهاد ثالثی بر فعالیت‌ها و تراکنش‌ها نظارت نمی‌کند.

هویت واقعی افراد در شبکه‌های بلاک‌چین عمومی کاملاً مخفی باقی می‌ماند. همین مسئله سبب شده است تا افراد زیادی از بلاک‌چین‌های عمومی استقبال کنند. در کنار این ویژگی‌های مثبت، نباید فراموش کرد که برای مدیریت تراکنش‌ها و تأمین امنیت شبکه به قدرت محاسباتی زیادی نیاز است. علاوه بر آن، هیچ‌گاه نمی‌توان صددرصد مطمئن شد که بلاک‌چین‌های عمومی نفوذناپذیرند.

۲. شبکه بلاک‌چین خصوصی

یکی دیگر از انواع بلاکچین، شبکه خصوصی است. این نوع شبکه‌ها را در اصطلاح بلاک‌چین تحت مدیریت نیز می‌نامند. به این معنی که فرد یا نهاد خاصی مدیریت شبکه را بر عهده دارد. در این شرایط، مدیر مرکزی بلاک‌چین تصمیم می‌گیرد که چه کسی در شبکه حضور داشته باشد یا چه افرادی نقش گره را ایفا کنند. به عبارت دیگر، سطح دسترسی هریک از آن‌ها در شبکه را نهاد مرکزی مشخص می‌کند.

بنابراین، نمی‌توان بلاک‌چین‌های خصوصی را کاملاً غیرمتمرکز دانست. بلاک‌چین ریپل (Ripple) و هایپرلجر (Hyperledger) دو نمونه از شبکه‌های بلاک‌چین خصوصی‌اند. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها نیز برای مدیریت فعالیت‌های خود می‌توانند از بلاک‌چین‌های خصوصی استفاده کنند. به‌راحتی می‌توان قوانین و چارچوب‌های سازمان را در بلاک‌چین‌های خصوصی پیاده‌سازی و بر اساس آن، تمام فعالیت‌ها را به‌ صورت خودکار مدیریت کرد.

مدیریت بلاک‌چین‌های خصوصی به صورت متمرکز انجام می‌گیرد؛ به همین دلیل، بیشتر از انواع شبکه‌های بلاک‌چین عمومی در معرض حملات هکری قرار دارند. علاوه بر آن، جهت‌دهی فعالیت‌ها به سمت اتکای بیش از حد به ابزارهای مدیریت متمرکز است. برای حل این مشکل بلاک‌چین‌های کنسرسیومی راه‌اندازی شده‌اند که در ادامه، آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

مقایسه انواع بلاک چین عمومی و خصوصی

در جدول زیر، به‌اختصار انواع بلاکچین عمومی و خصوصی را مقایسه می‌کنیم.

ویژگی‌ها	بلاکچین عمومی	بلاکچین خصوصی
نوع مدیریت شبکه	غیرمتمرکز	متمرکز
دسترسی کاربران	آزاد و بدون محدودیت	دسترسی طبقه‌بندی‌شده به هریک از کاربران شبکه
تعداد تراکنش‌ها در ثانیه	کم	زیاد
سرعت پردازش تراکنش‌ها و داده‌ها	کم	زیاد
مصرف انرژی برای مدیریت شبکه	زیاد	کم

 

۳. شبکه بلاک‌چین کنسرسیومی

یکی دیگر از انواع بلاکچین، به نام شبکه کنسرسیومی شناخته می‌شود. برخلاف بلاک‌چین‌های خصوصی که توسط یک نهاد مدیریت می‌شوند، کنسرسیومی از سازمان‌ها در کنار یکدیگر مسئولیت مدیریت این شبکه‌های بلاک‌چین را بر عهده دارند؛ درنتیجه، از نظر تمرکززدایی، شبکه‌های کنسرسیومی در مقایسه با بلاک‌چین‌های خصوصی در وضعیت بهتری قرار می‌گیرند؛ به همین دلیل، امنیت آن‌ها نیز بیشتر است.

البته ایجاد کنسرسیوم کار چندان آسانی نیست؛ زیرا برقراری تعامل و همکاری در سطح بالای بین چند سازمان، عملاً چالش‌های زیادی دارد. تمام اعضای کنسرسیوم باید از نظر زیرساخت‌های فناوری در سطح معینی قرار داشته باشند و دستیابی به این مهم، کار چندان آسانی نیست.

در این بین، برخی از شرکت‌ها در زمینه خدمات کنسرسیوم بلاک‌چین فعالیت می‌کنند. شرکت توسعه‌دهنده نرم‌افزار R3 یکی از آن‌هاست. شرکت CargoSmart نیز یکی دیگر از کنسرسیوم‌های غیرانتفاعی مبتنی بر بلاک‌چین است که در زمینه دیجیتالی کردن صنعت حمل‌ونقل فعالیت می‌کند.

بلاک‌چین‌های کنسرسیومی حریم خصوصی بسیار خوبی دارند؛ زیرا اطلاعات بلوک‌های موجود در زنجیره آن‌ها از دید عموم پنهان است و فقط اعضای کنسرسیوم به این اطلاعات دسترسی دارند. واقعیت این است که ایده بلاک‌چین‌های کنسرسیومی ایرادات و ابهام‌های زیادی دارد؛ به همین دلیل، شرکت‌ها در دنیا چندان از آن‌ها استقبال نکرده‌اند.

۴. شبکه بلاکچین دارای مجوز یا هیبرید

یکی دیگر از انواع بلاکچین‌ها، شبکه دارای مجوز است. به زبان ساده، هر فرد برای حضور و فعالیت در چنین شبکه‌هایی باید مجوز داشته باشد. هرچند که شبکه‌های بلاک‌چین دارای مجوز بیشتر در شرکت‌های خصوصی راه‌اندازی می‌شوند؛ می‌توان بلاک‌چین‌های عمومی را نیز تعریف کرد که افراد برای ورود به آن نیاز به مجوز داشته باشند.

ذخیره داده‌ها در شبکه بلاک‌چین دارای مجوز، به صورت غیرمتمرکز انجام می‌گیرد. به این معنی که تمام افراد دارای مجوز می‌توانند به نسخه‌ای از داده‌ها دسترسی داشته باشند. به این ترتیب، امنیت شبکه ارتقا پیدا می‌کند. علاوه بر آن، هویت افراد فعال در شبکه، مخفی باقی می‌ماند. بلاک‌چین‌های دارای مجوز راه‌حل مناسبی برای شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی هستند.

کلام پایانی

در این مقاله انواع بلاکچین را بررسی کردیم. بلاک‌چین‌های عمومی و خصوصی بیشتر از دو مدل دیگر کاربرد دارند. همچنین، چالش‌های زیادی بر سر راه شبکه‌های بلاک‌چین وجود دارد که در این سال‌ها، تعدادی از آن‌ها برطرف شده‌ است. نمی‌توان با قاطعیت ادعا کرد که انواع شبکه‌های بلاکچین به همین چهار مورد محدود خواهند بود. باید منتظر ماند و دید که در آینده، شبکه‌های جدیدی معرفی خواهند شد یا خیر.