شبکه لایتنینگ چیست؟ راه نجات شبکه بیت کوین از مقیاس‌پذیری

محال است در بازار کریپتو کارنسی فعال باشید و نام بیت کوین را نشنیده باشید؛ چراکه بازار رمزارز‌ها با بیت کوین به جامعه جهانی معرفی شده است. همین موضوع سبب شده است تا بیت کوین محبوب‌ترین رمز ارز بازار ارز دیجیتال باشد و افراد زیادی به هولد یا ترید کردن آن علاقه‌مند باشند. درنتیجه، بسیار طبیعی است که میزان تراکنش بیت کوین بسیار زیاد باشد.

این موضوع در حالی است که بلاک‌چین بیت کوین فقط می‌تواند ۷ تراکنش (TPS) در ثانیه را پردازش کنید. پردازش پایین بیت کوین سبب شده است تا افراد کمتری از این شبکه برای تراکنش استفاده کنند و همین موضوع مانع استفاده از بیت کوین برای پرداخت‌ها در زندگی روزمره می‌شود. 

این فرایند که اصطلاحاً چالش مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین نامیده می‌شود، مانع از افزایش تعداد تراکنش‌های این شبکه خواهد شد. فناوری شبکه لایتنینگ (Lightning Network) راه‌حلی برای مشکل مقیاس‌پذیری بیت کوین است. اگر کنجکاوید که بدانید شبکه لایتنینگ چیست و چه کاربردی دارد، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. 

مقیاس‌پذیری بلاک‌چین چیست؟ 

مقیاس پذیری (Scalability) در بلاک‌چین همان توانایی پاسخ‌گویی یک شبکه به میزان تقاضای تراکنش‌ها در آن است. عوامل مهمی که در ادامه معرفی می‌شود، مربوط به مقیاس‌پذیری هستند: 

• تعداد تراکنش در ثانیه (TPS: Transactions Per Second)؛
• حجم مورد نیاز برای ذخیره شبکه بلاکچین؛ 
• سرعت انتقال در اطلاعات شبکه.

مقیاس‌پذیری از مهم‌ترین مشکلات بسیاری از شبکه‌های بلاک‌چین ازجمله بیت‌کوین است. چالشی که ایده‌های مختلفی ازجمله شبکه لایتنینگ، برای کمک به حل‌وفصل آن ابداع شده‌اند. 

راه‌حل لایه دوم چیست؟ 

راه حل لایه دوم ایده‌ای برای حل مشکل طولانی شدن مدت زمان تراکنش، کاهش هزینه تراکنش، و جلوگیری از ازدحام در شبکه‌های بلاک‌چین است. راه‌حل لایه دوم بلاک‌چین شامل مجموعه‌ای از راه‌حل‌های خارج از زنجیره (off-chain) در شبکه‌های اصلی بلاک‌چین است. 

به‌ زبان ساده، یک راه‌حل لایه دوم برای بلاک‌چین بیت‌کوین با پردازش بخشی از تراکنش‌ها در بیرون از زنجیره اصلی، تلاش می‌کند تا بار ترافیک آن را کاهش و درنتیجه، مقیاس‌پذیری را ارتقا دهد. شبکه لایتنینگ نوعی راه‌حل لایه دوم برای بلاک‌چین بیت کوین است. 

شبکه لایتنینگ چیست؟

در این قسمت باید بررسی کنیم که شبکه لایتنینگ چیست و چه کاربردی دارد. این شبکه یک راه‌حل لایه دوم (Second Layer) یا خارج از شبکه (Off-Chain) است که به پرداخت‌های امن، سریع، و ارزان در بیت کوین کمک می‌کند. ایجاد کانال‌های پرداختی در این شبکه باعث شده تا سرعت انجام تراکنش‌ها بهبود پیدا کند. به‌عبارتی، کاربران می‌توانند در زمانی کوتاه و بدون پرداخت کارمزد، بیت کوین جابه‌جا کنند. در شبکه لایتنینگ، لازم نیست همه تراکنش‌ها در بلاک‌چین بیت کوین ثبت شوند. 

تاریخچه شبکه لایتنینگ 

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) پاسخ کامل و درستی به باگ‌های مربوط به مقیاس‌پذیری بیت کوین است. ایده این شبکه در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۶ و با انتشار یک وایت پیپر از تادئوس دریجا (Thaddeus Dryja) و جوزف پون (Joseph Poon) مطرح شد.

Lightning Network راهی برای حل مشکل مقیاس‌پذیری بلاک‌چین بیت کوین ارائه کرد و آن هم ارائه شبکه‌ای از کانال‌های ریزپرداخت بود. در این صورت، تراکنش‌های بیشتری در شبکه انجام می‌شد. 

نسخه بتای این ایده در مارس ۲۰۱۸ اجرا شد. لایتنینگ لبز (Lightning Labs) به‌عنوان نوعی آزمایشگاه مهندسی بلاک‌چین و شرکت‌های دیگری مثل بلاک استریم (Blockstream) به اجرایی شدن نسخه بتای شبکه Lightning کمک کردند. حال قرار است به‌طور کامل، به سؤال شبکه لایتنینگ چیست پاسخ دهیم و ویژگی‌های آن را بررسی کنیم.

چرا به Lightning Network نیاز داریم؟

شبکه لایتنینگ کمک می‌کند تا تراکنش‌های خرد و جزئی (micropayment) روی بلاک‌چین اصلی بیت‌کوین ثبت نشوند. در این صورت، ترافیک تراکنش‌ها کاهش می‌یابد و امکان انجام تراکنش‌های بیشتر و پرسرعت‌تری فراهم می‌شود. 

با تحقق چنین چیزی، کاربران می‌توانند در زندگی روزمره خود با بیت کوین هر چیزی بخرند، بدون اینکه لازم باشد مدت زیادی را برای تأیید تراکنش صبر کنند. در واقع، لایتنینگ مسیر بیت‌کوین را در تبدیل شدن به ارزی رایج در پرداخت‌های روزمره هموار می‌کند. 

نحوه کار و کاربرد شبکه لایتنینگ چگونه است؟

اجازه دهید برای توضیح نحوه عملکرد شبکه لایتنینگ از مثالی استفاده کنیم. فرض کنید شما و دوستتان قصد دارید مبادلات منظمی با رمزارز بیت کوین داشته باشید. اگر برای هر بار انتقال BTC به دوست خود از شبکه اصلی بیت‌کوین استفاده کنید، باید هزینه زیادی برای کارمزد پرداخت کنید. 

اما Lightning Network این امکان را برای شما دو نفر ایجاد می‌کند که در بستر یک کیف پول چند امضایی فعالیت کنید. کیف پول چند امضایی به کیف پولی اطلاق می‌شود که هرگونه تراکنش در آن را باید تمام کاربرانی که در ساخت آن کیف پول نقش داشته‌اند، تأیید کنند. به بیان ساده‌تر، هرگاه بخواهید تراکنشی انجام دهید، به دو یا چند کلید برای آن نیازمندید و تمامی افراد دخیل در شکل گرفتن آن کیف پول، باید تراکنش را تأیید کنند. 

کافی است در مرحله اول مقداری بیت کوین وارد کانال پرداختی اختصاصی‌تان کنید. پس از آن، می‌توانید هر روز واریز و پرداخت داشته باشید، بدون اینکه لازم باشد شبکه اصلی بیت کوین را درگیر کنید. در واقع تراکنش‌های شما روی شبکه لایتنینگ ثبت می‌شود، نه شبکه اصلی بیت کوین. درنهایت، تراکنشی در بلاک‌چین بیت کوین ثبت می‌شود که باعث بسته‌شدن کانال شما شده باشد. 

به‌ زبان ساده، با استفاده از شبکه لایتنینگ تنها دو تراکنش اول و آخر در هر کانال پرداخت اختصاصی در شبکه اصلی بیت‌کوین ثبت می‌شوند. سایر تراکنش‌ها درون شبکه لایتنینگ با کارمزد تقریباً نزدیک به صفر پردازش می‌شوند. 

چالش اعتماد در شبکه لایتنینگ چگونه حل می‌شود؟ 

چالش اعتماد از مهم‌ترین مسائل در تراکنش رمزارزهاست. درنتیجه، جای تعجب نیست که یکی از دغدغه‌های اساسی توسعه‌دهندگان بازار کریپتو ایجاد شرایط امنی برای انجام تراکنش‌های رمزارزی باشد. توسعه‌دهندگان لایتنینگ نیز از این قاعده مستثنا نیستند. ایجاد قراردادهای هوشمند از راه‌حل‌های توسعه‌دهندگان لایتنینگ برای حل چالش اعتماد است. 

وجود قرارداد هوشمند این امکان را به شما می‌دهد که تمام جزئیات و قوانین مدنظرتان را ذکر کنید و با طرف مقابل قرارداد به‌اشتراک بگذارید. اجرای خودکار قراردادهای هوشمند پس از توافق طرفین، باعث می‌شود تا احتمال سوءاستفاده به‌ حداقل مقدار ممکن کاهش پیدا کند. 

ضمن اینکه هریک از طرف‌های درگیر در یک کانال پرداخت در شبکه بیت‌کوین، باید مقداری از دارایی خود را در شبکه واریز و قفل کنند. این وجه به‌عنوان ضمانت برای عمل به‌تعهدات طرفین در نظر گرفته می‌شود. 

شرط انجام تراکنش‌ها در شبکه لایتنینگ چیست؟ 

انجام تراکنش در لایتنینگ (مانند هر شبکه دیگری) نیازمند رعایت شرایط خاصی است. یکی از این شروط داشتن کیف پولی است که از شبکه لایتنینگ پشتیبانی کند. شرط دیگر این است که تمام افراد یا طرف‌های درگیر تراکنش آنلاین باشند. 

راهنمای استفاده از شبکه Lightening

ممکن است این سؤال در ذهنتان ایجاد شود که برای انجام تراکنش‌های خود از طریق شبکه لایتنینگ، چگونه باید اقدام کنیم. برای این کار، دو راه کلی وجود دارد که شامل راه‌اندازی فول نود شبکه Lightening و استفاده از کیف پول‌های سازگار با این شبکه می‌شود. راه اول مخصوص افراد حرفه‌ای‌تر است و به علم برنامه‌نویسی کامپیوتر نیاز دارد، اما راه دوم بسیار ساده‌تر است. 

کیف پول‌های لایتنینگ بیت کوین

دو نوع کیف پول لایتنینگ وجود دارد. کیف پول امانی (Custodial Wallet) و کیف پول غیرامانی (Non-Custodial Wallet) که بر اساس نوع کاربرد می‌توان از هر دو نوع کیف پول استفاده کرد. با استفاده از کیف پول امانی، سرمایه شما به شرکت ارائه‌دهنده آن کیف پول سپرده می‌شود، اما در کیف پول‌های غیرامانی حفظ امنیت دارایی دیجیتال بر عهده خودتان خواهد بود.

در ادامه، چند کیف پول لایتنینگ محبوب را معرفی می‌کنیم:

• کیف پول ساتوشی (Wallet of Satoshi): امانی؛
• بلو والت (BlueWallet): غیرامانی؛

• زئوس والت (Zeus Wallet): غیرامانی؛

• الکتروم (Electrum): غیرامانی؛
• بریز (Breez): غیر‌امانی؛
• زپ والت (Zap Wallet): غیرامانی؛
• مون والت (Muun Wallet): غیرامانی؛
• فنیکس والت (Phoenix wallet): غیرامانی؛

بررسی مزایا و معایب لایتنینگ نتورک

برای شناخته کامل Lightning Network، بررسی مزایا و معایب آن نیز خالی‌ از لطف نیست. اصلی‌ترین مزایای آن عبارت‌اند از:

• کاهش هزینه تراکنش‌ها: کارمزد تراکنش‌ها در شبکه لایتنینگ تقریباً نزدیک به صفر است. در مقابل، تراکنش‌های شبکه بیت‌کوین بسته به ترافیک شبکه، ممکن است تا چند دلار هم برسد. نرخ لحظه‌ای کارمزد تراکنش‌ها در شبکه بیت‌کوین را می‌توانید از این لینک مشاهده کنید. 
• افزایش سرعت انجام تراکنش‌ها: کاربران با انجام تراکنش در Lightning ،Network دیگر به تأیید تراکنش خود نیازی ندارند. این تراکنش‌ها در لحظه انجام می‌شوند، اما تأیید تراکنش‌های شبکه بیت کوین حدود ده دقیقه تا چند ساعت زمان خواهد برد.
• امکان استفاده از بیت کوین برای پرداخت روزمره: شبکه Lightning امکان استفاده از بیت کوین برای پرداخت‌های روزمره خود را فراهم می‌کند. 

حال سؤال دیگر این است که معایب شبکه لایتنینگ چیست. مهم‌ترین نقاط ضعف این شبکه را می‌توان به‌صورت زیر برشمرد:

• امکان‌پذیر نبودن انجام تراکنش و پرداخت به‌شکل آفلاین؛
• آسیب‌پذیری‌های احتمالی شبکه؛
• راهی نامناسب برای تراکنش‌های کلان (این شبکه از کانال‌های پرداختی بین کاربران ساخته شده است. درنتیجه، در صورت نبود نقدینگی، امکان انتقال وجه از طریق واسطه‌ها وجود ندارد).

سپرده‌ای که هر فرد به کانال خصوصی خود در یک کیف پول لایتنینگ واریز می‌کند، حکم وثیقه را دارد. در صورت برابری مبلغ آن بین شما و طرف مقابل، اعتمادی دوطرفه بینتان شکل خواهد گرفت. در غیر این صورت، ممکن است با چالش اعتماد در تراکنش‌های خود روبه‌رو شوید. 

کلام پایانی

از دیگر مواردی که درباره امنیت شبکه لایتنینگ باید به آن توجه کرد این است که شما به‌عنوان معامله‌گر در این شبکه، باید به‌طور مداوم و بادقت بلاکچین بیت کوین را رصد کنید. در این صورت، از خطر دزدیده‌شدن ارزهای کانال‌های پرداختی در امان خواهید ماند. به‌خاطر داشته باشید که لایتنینگ نتورک راهی برای بهبود سرعت انجام تراکنش‌های شبکه بیت کوین با هزینه‌ای کم است و نمی‌توان تأثیر مزایا و قابلیت‌های آن را در آینده اقتصاد جهانی نادیده گرفت.

در این مقاله بررسی کردیم که شبکه لایتنینگ چیست و چه کاربردهایی دارد. اگر در زمینه استفاده از این شبکه تجربه‌ای دارید، آن را با ما به اشتراک بگذارید.