سبد سهام چیست؟ راهنمای تشکیل بهترین پرتفوی در بازارهای مالی

همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید. این ضرب‌المثلی قدیمی و معروف است که برای معامله‌گران بازارهای مالی بسیار پرکاربرد است. اگر همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد بگذارید، ممکن است در اثر اشتباهی کوچک سبد از دستتان بیفتد و همه تخم مرغ‌ها بشکنند. در بازارهای مالی نیز اوضاع تقریباً به همین منوال است. اگر همه سرمایه خود را روی یک دارایی متمرکز کنید، ریسک بسیار زیادی را پذیرفته‌اید. به‌همین دلیل، یکی از اصول مدیریت سرمایه در بازارهای مالی، تقسیم سرمایه بین دارایی‌های مختلف است. اگر کنجکاوید که بدانید سبد سهام چیست و چگونه می‌توانید سبد ایدئالی را متناسب با استراتژی معاملاتی خود تشکیل دهید، تا پایان با ما همراه باشید.

پرتفوی چیست؟

سبد سهام اصطلاحی تخصصی برای بازار بورس است. به ‌همین دلیل، شاید بهتر باشد از کلمه‌ای با جنبه عمومی مانند پرتفوی (Protfolio) استفاده کنیم. برای تعریف مفهوم پرتفوی می‌توان دو رویکرد مختلف را در پیش گرفت.

رویکرد اول بین‌بازاری است. به ‌عبارت دیگر، به‌جای تمرکز روی سرمایه‌گذاری در یک بازار مانند بورس، فارکس، یا ارز دیجیتال، چند بازار را برای توزیع سرمایه خود استفاده می‌کنید. البته دایره بازارهای مالی برای سرمایه‌گذاری گسترده‌تر از سه مورد یادشده است. برای مثال، می‌توان به بازار دلار، سکه، طلا، و مسکن نیز به‌منزله بسترهایی برای سرمایه‌گذاری فکر کرد. تقسیم سرمایه بین بازارهای مختلف سبب می‌شود تا ریسک‌های احتمالی در یک بازار، تمام سرمایه شما را به مخاطره نیندازد.

رویکرد دوم برای تعریف پرتفوی، درون‌بازاری است. فرض کنید قصد دارید در بازار بورس معامله کنید. به‌جای اینکه همه دارایی خود را در روی یک سهم متمرکز کنید، چند سهم را با بررسی انواع صنایع بورسی و در نظر گرفتن استراتژی معاملاتی خود انتخاب می‌کنید. به این ترتیب، دارایی خود را با نسبت مشخص بین سهام گوناگون تقسیم می‌کنید. این رویه سبب می‌شود تا در صورت افت ارزش یک سهام در بازار بورس، تمام سرمایه شما در معرض خطر قرار نگیرد.

هدف از تشکیل پرتفوی چیست؟

اولین نکته برای فعالیت در بازارهای مالی این است که اساساً هیچ دارایی‌ای بدون ریسک نیست. وقتی پول خود را در سپرده‌های بانکی می‌گذارید، سود تضمین‌شده دریافت می‌کنید،‌ اما در بازارهای مالی نه‌تنها خبری از سود تضمین‌شده نیست، بلکه گاهی اوقات افراد اصل سرمایه خود را نیز از دست می‌دهند.

نمی‌توان ریسک خرید و فروش در معاملات بازارهای مالی را به صفر رساند،‌ اما می‌توان تدابیری اندیشید که تا جای ممکن احتمال شکست در معاملات کاهش پیدا کند. اینجاست که پای مفهومی به‌نام اصول مدیریت ریسک در بازارهای مالی به‌میان می‌آید. راه‌های مختلفی برای مدیریت ریسک در سرمایه‌گذاری پیش روی شما قرار دارند.

اما با نگاهی به کتاب‌ها و آثار علمی منتشرشده در این زمینه متوجه خواهید شد که از اولین پیشنهادهای همه کارشناسان و متخصصان، تشکیل پرتفوی یا سبد سهام است. تشکیل سبد سهام کمک می‌کند که در دارایی‌های خود توازن ایجاد کنید.

فرض کنید در بازار بورس سه سهم مختلف شستا، فملی، و دی را خریداری کرده‌اید. فملی نماد بورسی شرکت ملی مس ایران است. ممکن است در بازه زمانی خاصی به‌دلیل سیاست‌گذاری دولت، تغییرات قیمت بازارهای جهانی یا کاهش تقاضای محصولات فلزی در بازار، سود عملیاتی این شرکت کاهش پیدا کند. درنتیجه، طبیعی است که افت سود عملیاتی یا حتی شناسایی ضرر در یک بازه زمانی، ارزش سهام فملی را کاهش دهد. در چنین شرایطی فقط آن بخش از دارایی شما که در سهم فملی قرار دارد، دچار افت ارزش می‌شود. چه بسا ممکن است این ضرر و زیان با افزایش قیمت سهام شستا و دی برای شما جبران شود. بنابراین، هدف تشکیل پرتفوی در بازارهای مالی کاهش ریسک معاملات است.

مزایای تشکیل سبد سهام چیست؟

تا اینجا بررسی کردیم که سبد سهام چیست و با چه هدفی تشکیل می‌شود. بدیهی است که مهم‌ترین مزیت تشکیل پرتفوی سهام مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری است، اما داستان به همین جا ختم نمی‌شود. چند مزیت مهم دیگر را نیز می‌توان برای تشکیل سبد سهام برشمرد که عبارت‌اند از:

• کاهش استرس و فشار روانی معامله‌گران
• افزایش احتمال دستیابی به اهداف سرمایه‌گذاری
• افزایش بازدهی کلی سرمایه در بازارهای مالی
• امکان جبران راحت‌تر اشتباهات در سرمایه‌گذاری
• انطباق بیشتر با وضعیت اقتصادی در بازار

لازم است که درباره مورد آخر در فهرست، بیشتر توضیح دهیم. وقتی روی یک دارایی در بازار تمرکز می‌کنید، به‌عنوان معامله‌گر انعطاف‌پذیری لازم را نخواهید داشت. اخبار اقتصادی و سیاسی بر روند حرکت دارایی‌های مختلف در بازارها تأثیرگذارند. بنابراین، لازم است در موقعیت‌های خاصی از بازار، واکنش‌های مناسب را برای جلوگیری از ضرر یا بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های کسب سود اتخاذ کنید. تشکیل سبد سهام به شما اجازه می‌دهد برای تصمیم‌گیری در این شرایط انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشید.

در این زمینه از یک مثال استفاده می‌کنیم. نرخ سودی که بانک مرکزی آمریکا اعلام می‌کند، روی رکود یا رونق بازارهای مالی مانند ارزهای دیجیتال به‌ویژه بیت کوین شاخص بسیار مهم و تأثیرگذار است. آمریکایی‌ها سهم زیادی از نقدینگی موجود در بازار ارزهای دیجیتال را به‌خود اختصاص می‌دهند. افزایش نرخ بهره بانکی آمریکا سبب می‌شود تمایل افراد برای سرمایه‌گذاری در بانک‌های این کشور بیشتر شود. این موضوع سبب می‌شود نقدینگی از بازار رمزارزها، به‌ویژه ارزهای دیجیتال جریان اصلی مانند بیت کوین خارج ‌شود.

در این حالت، اگر تنها روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کرده باشید، ضمن متضرر شدن، دستتان برای جابه‌جایی بین دارایی‌های مختلف نیز چندان باز نیست. اما اگر علاوه بر بیت کوین، روی دارایی‌های دیگری مانند اتریوم، بایننس کوین، پالیگان، و … نیز سرمایه‌گذاری کرده باشید، نه‌تنها ضرر کمتری متحمل می‌شوید، بلکه می‌توانید بسیار راحت‌تر و سریع‌تر دارایی خود را تبدیل کنید تا از ضرر در امان بمانید.

انواع پرتفوی چیست؟

انواع سبد سهام چیست؟ استراتژی معاملاتی، اهداف تشکیل پرتفوی، و نوع دارایی‌هایی که انتخاب می‌کنید، سبب می‌شود سبد سهام ایجادشده در گروه خاصی طبقه‌بندی شود. در اینجا انواع پرتفوی را معرفی می‌کنیم تا موضوع برایتان روشن‌تر شود.

۱. پرتفوی تهاجمی

اگر ذاتاً ریسک‌پذیرید، پرتفوی تهاجمی گزینه مناسبی برای تشکیل سبد سهام برای شماست. در تشکیل این پرتفوی اساساً افراد به‌دنبال دارایی‌های می‌گردند که با وجود ورود تازه به بازارهای مالی، ظرفیت رشد زیادی داشته باشند. بیت کوین را در نظر بگیرید. خوش‌بین‌ترین تحلیلگران بازار در میان‌مدت قیمت صدهزار دلار را برای این ارز دیجیتال پیش‌بینی می‌کنند. با در نظر گرفتن قیمت ۲۵ هزار دلاری بیت کوین در زمان نگارش این مطلب، می‌توان با خرید بیت کوین روی چهار برابر شدن ارزش دارایی در سال‌های آتی حساب کرد.

اما بیت کوین جایی در پرتفوی تهاجمی ندارد. در اینجا باید روی ارزهای دیجیتالی تمرکز کنید که شانس رشد چند ده برابری دارند. طبیعی است که انتخاب چنین رویه‌ای برای تشکیل پرتفوی به ریسک‌پذیری بیشتری نیازمند است. توجه کنید که اساساً پرتفوی تهاجمی برای بازدهی در کوتاه‌مدت تعریف نمی‌شود و باید با دید بلندمدت روی آن حساب کنید.

۲. پرتفوی درآمدی

پرتفوی درآمدی را می‌توان نقطه مقابل پرتفوی تهاجمی دانست. در تشکیل سبد سهام درآمدی، افراد به سراغ دارایی‌هایی می‌روند که در بازه زمانی مشخص می‌توانند روی سود آن‌ها حساب کنند. برای مثال، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نمونه‌ای از این روش تشکیل سبد سهام به‌شمار می‌روند. حتی می‌توان این روش تشکیل پرتفوی را شبیه به تشکیل سپرده‌های بانکی دانست. معمولاً سود دارایی‌های این سبد در بازه‌های زمانی مشخصی در اختیار شما قرار می‌گیرد. این روش سرمایه‌گذاری برای معامله‌گرانی مناسب است که کمترین میزان ریسک‌پذیری را دارند.

۳. پرتفوی ارزشی

روش دیگر با ریسک متوسط برای تشکیل سبد سهام، انتخاب پرتفوی ارزشی است. در این روش، با استفاده از تحلیل تکنیکال و بنیادی، دارایی‌هایی را انتخاب می‌کنید که ارزش فعلی آن‌ها از ارزش ذاتی‌شان به‌مراتب کمتر است. در چنین شرایطی، بی‌شک قیمت دارایی‌ها باید به‌سمت ارزش ذاتی حرکت کند. ممکن است این زمان طول بکشد. بنابراین، باید صبر و حوصله زیادی در اتخاذ این رویه داشته باشید. ضمن اینکه چشمان خود را روی نوسانات قیمت مقطعی آن‌ها ببندید. به محض رسیدن قیمت دارایی‌های موجود در پرتفوی به ارزش ذاتی، زمان فروش آن‌ها فرا می‌رسد.

۴. پرتفوی تدافعی

تجربه نشان می‌دهد در هر بازار مالی، دارایی‌هایی وجود دارند که اعتبار و جایگاه آن‌ها در مقایسه با بقیه بالاتر است. به ‌همین دلیل، دچار نوسانات قیمت عجیب‌وغریب نمی‌شوند. ضمن اینکه برای نابود شدن دارایی نیز نگرانی نخواهید داشت. با انتخاب این دارایی‌ها می‌توانید پرتفوی تدافعی در بازار تشکیل دهید. دو ویژگی مهم پرتفوی تدافعی حاشیه سود و ریسک کم آن است. معمولاً پرتفوی تدافعی را می‌توان برای سالیان دراز نگهداری کرد. شاید تعبیر رهروی آهسته و پیوسته، بهترین عبارت برای توصیف این سبد سهام باشد.

۵. پرتفوی ترکیبی

برای تشکیل سبد سهام در یک بازار مالی می‌توانید پرتفوی ترکیبی را برگزینید. پرتفوی ترکیبی حاصل ترکیب هر چهار استراتژی یادشده با یکدیگر است. می‌توانید سبدی تشکیل دهید که دارایی‌های با ویژگی تدافعی، تهاجمی، ارزشی، و درآمدی در آن وجود داشته باشد. پرتفوی ترکیبی به پایش و بررسی دائمی نیاز دارد. ضمن اینکه نمی‌توانید روی سودآوری این پرتفوی در کوتاه‌مدت حساب کنید.

بررسی و مقایسه پرتفوی لحظه‌ای و پرتفوی سپرده‌گذاری

تا اینجا بررسی کردیم که انواع سبد سهام چیست. گاهی ممکن است با اصطلاح پرتقوی لحظه‌ای روبه‌رو شوید. ممکن است تصور کنید که منظور سبد سهامی است که به‌صورت لحظه‌ای دارایی‌های آن تغییر می‌کند، اما این اصطلاح به موضوع دیگری اشاره دارد. ارزش دارایی‌های موجود در یک پرتفوی به‌صورت لحظه‌ای تغییر می‌کند. می‌توانید با استفاده از پرتفوی لحظه‌ای تغییرات قیمت دارایی‌های خود را مشاهده کنید. در کنار آن، مفهوم دیگری به‌نام پرتفوی سرمایه‌گذاری وجود دارد. این مفهوم به‌جای تمرکز روی قیمت دارایی‌ها، سهم آن‌ها را درمجموع سبد سهام بررسی می‌کند.

مدیریت سبد سهام چیست؟

سبد سهام فقط وقتی می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهد که به‌صورت لحظه‌ای مدیریت شود. گاهی اوقات افراد تصور می‌کنند که پس از تشکیل پرتفوی باید مقابل سیستم بنشینند و منتظر جاری شدن سیل سود به‌سمت خود باشند. درحالی‌که اوضاع بازار دائم تغییر می‌کند. بنابراین، شما هم باید وضعیت دارایی‌های موجود در سبد سهام خود را پیوسته رصد کنید. چه بسا لازم باشد دارایی‌ای را از سبد خارج کنید یا دارایی جدیدی را به آن اضافه کنید. حتی ممکن است لازم باشد سهم هریک از دارایی‌های موجود در سبد را تغییر دهید. مجموعه این اقدامات با عنوان مدیریت سبد سهام شناخته می‌شود.

راهنمای تشکیل پرتفوی

حتماً این پرسش را مطرح می‌کنید که بهترین راه برای تشکیل سبد سهام چیست. برای این منظور باید چند نکته اساسی را مدنظر قرار دهید که به تشکیل بهترین پرتفوی در بازارهای مالی کمک می‌کنند.

۱. استراتژی معاملاتی خود را مشخص کنید

در گام اول، باید استراتژی معاملاتی خود را مشخص کنید. برای این منظور، باید میزان ریسک‌پذیری را تعیین کنید. علاوه بر آن، باید تعیین کنید که تا چه مدت قصد سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های مختلف را دارید. معامله‌گری در بازه زمانی کوتاه‌مدت را انتخاب می‌کنید یا سرمایه‌گذاری بلندمدت را تشکیل می‌دهید؟ در کنار همه این‌ها، باید تعیین کنید چه مدت زمان صرف معامله‌گری در بازار خواهید کرد. اگر وقت کافی ندارید، باید روی سرمایه‌گذاری بلندمدت حساب کنید. این‌ها موضوعاتی است که در گام اول باید تکلیف آ‌ن‌ها را مشخص کنید.

۲. بازارهای مالی مدنظر را انتخاب کنید

در گام دوم، باید به‌سراغ تعیین بازارهای مالی برای فعالیت خود بروید. پیشنهاد می‌کنیم با توجه به سرمایه‌ای که در اختیار دارید، حداقل دو بازار را برای فعالیت انتخاب کنید. بر اساس ریسک هریک از بازارها نیز باید سرمایه خود را بین آن‌ها تقسیم کنید. همچنین، پیشنهاد می‌کنیم که هیچ‌گاه تمام دارایی خود را وارد بازارهای مالی نکنید. معامله‌گران حرفه‌ای توصیه می‌کنند فقط آن بخش از سرمایه را وارد بازار کنید که حاضر به از دست دادن آن هستید.

۳. روی صنایع مختلف تمرکز کنید

در یک بازار مالی باید دارایی‌هایی از صنایع مختلف را برای تشکیل پرتفوی انتخاب کنید. مثلاً در بورس، تنها به گروه خودروسازی یا سرمایه‌گذاری اکتفا نکنید، بلکه با بررسی وضعیت کلان هریک از صنایع بورسی، چند گزینه مناسب را انتخاب کنید. سپس از هریک از آن‌ها یک یا دو سهام را برای تشکیل سبد انتخاب کنید و بخشی از سرمایه را به خرید آن‌ها اختصاص دهید.

۴. دارایی‌ها را بر اساس ریسک تقسیم کنید

پیشنهاد می‌کنیم حتی اگر ریسک‌پذیرید، بیش از ۲۰ درصد ارزش پرتفوی خود را به دارایی‌های با ریسک زیاد اختصاص ندهید. همیشه ۸۰ درصد ارزش دارایی‌های موجود در پرتفوی را به دارایی‌های با ریسک کم و متوسط اختصاص دهید. این موضوع از اصول اولیه و بدیهی مدیریت ریسک در بازارهای مالی است.

۵. از صندوق‌های سرمایه‌گذاری کمک بگیرید

با خرید واحد‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری، عملاً بدون اینکه خود را درگیر تشکیل پرتفوی کنید، از مزایای آن بهره‌مند می‌شوید، زیرا این صندوق‌ها دارایی خود را صرف خرید مجموعه‌ای از سهام و اموال منقول و غیرمنقول می‌کنند. حتی اگر قصد دارید شخصاً در بازارهای مالی سرمایه‌گذای کنید، پیشنهاد می‌کنیم به صندوق‌ها نگاهی بیندازید. معمولاً کارشناسان خبره در بازارهای مالی دارایی‌های این صندوق‌ها را انتخاب می‌کنند. بنابراین، می‌توانید با الگوبرداری از سبد دارایی‌های صندوق‌ها، پرتفوی اختصاصی خود را با ریسک کمتری تشکیل دهید.

کلام پایانی

در این مطلب بررسی کردیم که سبد سهام چیست و چرا هر معامله‌گر در بازارهای مالی باید به فکر تشکیل پرتفوی باشد. اگر به دنبال راهی هستید که در بلندمدت مسیر خود را برای موفقیت در بازارهای مالی هموار کنید، حتماً به فکر متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری خود باشید. تاکنون سبد سهام ایجاد کرده‌اید؟ چه نکاتی را برای انتخاب دارایی‌های مناسب در سبد سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرید؟ دیدگاه‌ها و تجربیات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.