تحلیل بنیادی برای معامله کردن در بازارهای مالی، فقط یک انتخاب نیست؛ بدون استفاده از ابزارهای تحلیل بنیادی، نمی‌توانید ارزش واقعی سهام را در زمان فعلی و آینده برآورد کنید. به همین دلیل، نمی‌توان روی خرید و فروش موفق سهام در بازار بورس در بلندمدت حساب کرد. صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل بنیادی به‌شمار می‌روند. در صورت‌های مالی، داده‌های گوناگونی وجود دارند. سود عملیاتی و غیرعملیاتی نقش بسزایی برای تحلیل صورت‌های مالی دارد. در این مطلب، قصد داریم این مفهوم کلیدی را در صورت‌های مالی بررسی ‌کنیم. تا پایان با ما همراه باشید.

آنچه در این مقاله می‌خوانید...

سود عملیاتی چیست؟

ابتدای بحث سود عملیاتی و غیرعملیاتی، باید تعریفی از مفهوم سود عملیاتی ارائه دهیم. به زبان ساده، به اختلاف بین درآمد عملیاتی و هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها سود عملیاتی گفته می‌شود. درآمد عملیاتی را می‌توان مترادف با سود ناخالص فرض کرد. شرکت‌ها حوزه فعالیت مشخصی دارند. برای مثال، در زمینه تولید محصول خاصی فعالیت می‌کنند. درآمد شرکت از محل فروش محصول در بازه زمانی مشخص، با عنوان درآمد عملیاتی یا سود ناخالص شناخته می‌شود.

طبیعی است که برای بررسی میزان سود یا زیان خالص شرکت‌ها، باید هزینه‌های عملیاتی را از سود ناخالص کسر کرد. به این ترتیب، سود عملیاتی به‌دست می‌آید. پرسش اساسی این است که هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها شامل چه مواردی می‌شوند. در جدول زیر، بررسی می‌کنیم که چه مواردی جزء هزینه‌های عملیاتی قرار می‌گیرند و چه مواردی شامل این هزینه‌ها نمی‌شوند.

هزینه عملیاتی شامل چه مواردی می‌شود؟ هزینه عملیاتی شامل مواردی نمی‌شود؟
بهای تمام‌شده محصول بدهی‌های شرکت به‌همراه بهره آن‌ها
هزینه‌های اداری درآمد شرکت‌ها از محل سرمایه‌گذاری مرتبط با فعالیت
هزینه‌های عمومی مانند بیمه، اجاره، حمل‌ونقل، و… مالیات

سود غیر عملیاتی چیست؟

بحث سود عملیاتی و غیر عملیاتی را با ارائه تعریف سود غیرعملیاتی پی می‌گیریم. سود شرکت‌ها از محل فعالیت‌های غیرمرتبط با حوزه کاری آن، تحت عنوان سود غیرعملیاتی شناخته می‌شود. برای مثال، یک شرکت تولیدکننده لبنیات قطعه زمینی را، که تحت مالکیت داشته، به فروش رسانده است. فرض کنید در زمان خرید این زمین بهایی معادل پنج میلیارد تومان پرداخت شده است، اما در زمان فروش، زمین به‌بهای بیست میلیارد تومان واگذار شده است. در این حالت، شرکت با فروش زمین معادل پانزده میلیارد سود غیرعملیاتی شناسایی می‌کند، زیرا خرید و فروش زمین موضوع اصلی فعالی شرکت تولید لبنیات نیست.

در مثال دیگری، می‌توان به سود ناشی از سرمایه‌گذاری در بازار بورس اشاره کرد. بسیاری از شرکت‌های بورسی علاوه بر مالکیت سهام خود، برای خرید و فروش سهام دیگر نیز اقدام می‌کنند. بر این اساس، سود حاصل از خرید و فروش سهام از سوی شرکت‌ها نیز سود غیرعملیاتی تلقی می‌شود.

شاید وجود معضلی به نام تورم در ایران سبب شود که سود غیر عملیاتی ناشی از خرید و فروش املاک چندان جنبه واقعی نداشته باشد، اما به هر ترتیب، سود غیرعملیاتی برای تأمین مالی شرکت و پیشبرد برنامه‌های آتی ضروری است. بنابراین، حتماً لازم است که در زمان تحلیل صورت‌های مالی، نیم‌نگاهی نیز به سود غیرعملیاتی داشته باشید.

سود عملیاتی و غیرعملیاتی را از کجا مشاهده کنیم؟

صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی به‌صورت دوره‌ای چند بار در سال منتشر می‌شوند. برای خرید و فروش بلندمدت سهام پیشنهاد می‌کنیم که صورت‌های مالی سالانه شرکت‌ها را با دقت بیشتری بررسی کنید. سود عملیاتی و غیر عملیاتی مندرج در صورت‌های مالی را می‌توانید از طریق سامانه کدال مشاهده کنید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله کدال چیست را نیز مطالعه کنید.

کلام پایانی

در این مطلب بررسی کردیم که سود عملیاتی و غیر عملیاتی چیست و چگونه محاسبه می‌شود. شاید سود غیرعملیاتی معیار چندان دقیقی برای ارزیابی وضعیت شرکت‌های بورسی نباشد، اما بی‌تردید، سود عملیاتی شاخص قابل اطمینانی برای این منظور به‌شمار می‌رود. اگر به هر دلیل، فرصت تحلیل بنیادی سهام مختلف در بورس را ندارید، می‌توانید روی انواع صندوق سرمایه‌گذاری با ریسک‌های مختلف حساب کنید. به این ترتیب، بدون نیاز به دانش تخصصی تحلیل تکنیکال و بنیادی می‌توانید از سود مناسبی بهره‌مند شوید.