وایت پیپر چیست (Whitepaper) و چگونه آن را مطالعه و ارزیابی کنیم؟

هویت هر انسان با شناسنامه او تعیین می‌شود. به نظر شما، شناسنامه پروژه‌های مختلف در بازار ارزهای دیجیتال چیست؟ وایت پیپر (Whitepaper) سندی رسمی است که تیم‌های توسعه‌دهنده پروژه‌های رمزارزها منتشر می‌کنند. وایت پیپر در ارز دیجیتال دقیقاً همان نقش شناسنامه را برای انسان‌ها دارد. از همین جا به‌خوبی روشن می‌شود که پروژه‌های با اصالت و دارای هویت در بازار ارزهای دیجیتال حتماً وایت پیپر دارند. به‌عنوان فعال بازار رمزارزها، باید قبل از تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در ارزهای مختلف، Whitepaper آن‌ها را مطالعه کنید. در این مقاله وایت پیپر و چگونگی مطالعه آن را بررسی خواهیم کرد. تا پایان با ما همراه باشید.

وایت پیپر ارز دیجیتال چیست؟

در زبان فارسی وایت پیپر را به دو صورت «کاغذ سفید» و «سپیدنامه» ترجمه می‌کنند. در هر صورت، Whitepaper نوعی سند است. وقتی نام سند به میان می‌آید، ماجرا حالت رسمی به خود می‌گیرد. به این معنی که گروه توسعه‌دهنده پروژه، سپیدنامه را به صورت رسمی منتشر می‌کند.

به‌طور کلی، سپیدنامه دربردارنده توضیحاتی کامل و جامع درباره پروژه ارز دیجیتال است. این سند معمولاً به صورت فایلی متنی، در قالب PDF، منتشر می‌شود. عموم فعالان بازار ارزهای دیجیتال با مطالعه سپیدنامه درباره ماهیت یک پروژه خاص اطلاعات به دست می‌آورند. ناگفته نماند، برخی وایت پیپرها به زبان ساده نوشته می‌شوند؛ اما در مقابل، برخی دیگر از اصطلاحات پیچیده استفاده می‌کنند که تنها متخصصان حوزه بلاک‌چین آن را درک می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بلاکچین چیست و چگونه کار می کند؟

گروه توسعه‌دهنده با انتشار سپیدنامه، به صورت شفاف به دیگران می‌گویند که در پروژه خود چه اهدافی را دنبال می‌کنند؛ بنابراین، ضمن معرفی اجزای مختلف پروژه، درباره موضوعات مهمی مانند نحوه مدیریت جامعه و نقشه راه پروژه نیز توضیحاتی در سپیدنامه درج می‌شود.

نگاهی به تاریخچه وایت پیپر در بازار ارزهای دیجیتال

تا اینجا متوجه شدیم که وایت پیپر چیست. اولین سند Whitepaper در بازار ارزهای دیجیتال مربوط به بیت‌کوین است. ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۹ وایت پیپر بیت‌کوین را منتشر کرد. عنوان اصلی این سند به صورت زیر است:

بیت کوین: نوعی سیستم پرداخت نقدی الکترونیک و همتا به همتا

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بازار ارزهای دیجیتال، Whitepaper بیت‌کوین تا امروز نیز جایگاه خود را به‌عنوان بهترین سپیدنامه حفظ کرده است. با وجود اینکه بسیاری از مفاهیم بازار رمزارزها برای نخستین بار در این سند مطرح شد، موضوعات مختلف در ساده‌ترین شکل ممکن ارائه شد. در مقاله جداگانه‌ای مفصل درباره وایت پیپر بیت‌کوین بحث کرده‌ایم که برای مطالعه بیشتر می‌توانید به آن مقاله مراجعه کنید.

پس از آن، بسیاری دیگر از پروژه‌های ارز دیجیتال با ارائه عمومی Whitepaper آغاز به کار کردند. شاید سال‌های ابتدایی فعالیت بازار رمزارزها، سپیدنامه جایگاه و اهمیت امروزی را نداشت؛ اما رفته‌رفته، کارشناسان و متخصصان بازار رمزارزها آن را به ابزار مهمی برای ارزیابی پروژه‌های جدید تبدیل کردند.

بیشتر بخوانید: ساتوشی ناکاموتو خالق بیت کوین کیست؟

اهمیت وایت پیپر رمزارزها چیست؟

کریپتوکارنسی بازاری نوپاست که حدود دوازده سال از آغاز فعالیت آن سپری شده است. بدیهی است این بازار برای پیشرفت و توسعه، باید اقدامات اعتمادساز زیادی را در مقایسه با بازارهای ریشه‌داری مانند فارکس انجام دهد. اهمیت انتشار وایت پیپر ارز دیجیتال را باید از همین زاویه بررسی کرد. پروژه جدیدی که در بازاری با بی‌شمار ارز دیجیتال منتشر شده است، باید از همان ابتدا گام‌های خود را محکم بردارد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بازار ارزهای دیجیتال، پروژه‌ای که Whitepaper نداشته باشد، به‌هیچ‌وجه ارزش سرمایه‌گذاری ندارد.

هرچند هیچ اجبار قانونی برای انتشار سپیدنامه در بازار رمزارزها وجود ندارد؛ اما این موضوع کاملاً جاافتاده است که پروژه‌های بدون وایت پیپر، کلاهبرداری تلقی می‌شوند. ناگفته نماند، داشتن Whitepaper الزاماً به این معنی نیست که در پروژه‌ها کلاهبرداری و تقلب وجود ندارد.

اهداف انتشار وایت پیپر چیست؟

در ادامه پاسخ به این سؤال که وایت پیپر چیست، باید دلایلی را توضیح دهیم که به موجب آن‌ها، تیم‌های توسعه‌دهنده پروژه‌های مختلف، این سند را انتشار می‌دهند. Whitepaper معمولاً قبل از آغاز به کار یا هم‌زمان با شروع فعالیت پروژه‌ها، به صورت عمومی منتشر می‌شود. بسیاری از پروژه‌ها برای تأمین مالی از عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO) استفاده می‌کنند. به‌طور خلاصه، در جریان عرضه اولیه، تعدادی توکن اختصاصی پروژه برای فروش گذاشته می‌شود. از محل فروش توکن‌ها، سرمایه لازم برای پیشبرد برنامه‌های پروژه جمع‌آوری می‌شود.

اما سؤال اساسی این است که چگونه باید سرمایه‌گذاران را به خرید توکن در جریان عرضه اولیه تشویق کرد. بازار رمزارزها مملو از اخبار منفی مرتبط با کلاهبرداری است. در این شرایط، سرمایه‌گذاران چگونه باید به پروژه‌ای اعتماد کنند که هنوز هیچ فعالیتی را به صورت جدی آغاز نکرده است؟

وایت پیپر کلید حل این چالش بزرگ است. گروه توسعه‌دهنده یک پروژه، ایده خود را به همراه جزئیات نحوه اجرایی کردن آن در قالب سند سپیدنامه منتشر می‌کند. به این ترتیب، اصل و اساس پروژه در معرض دید منتقدان، کارشناسان و صاحب‌نظران قرار می‌گیرد. آن‌ها با دید انتقادی پروژه را ارزیابی می‌کنند. اگر وایت پیپر پروژه‌ای از این آزمون سربلند بیرون بیاید، قطعاً بخش زیادی از راه مجاب کردن سرمایه‌گذاران برای مشارکت در عرضه اولیه طی شده است.

برای مثال، می‌توان به وایت پیپر اتریوم اشاره کرد. ایده اتریوم در نوع خود بسیار خلاقانه و پیشرو بود. Whitepaper بسیار دقیق و علمی آن نیز سبب شد نظرات مثبت زیادی درباره این پروژه شکل بگیرد. درنهایت، در جریان عرضه اولیه اتریوم، حدود ۱۵/۵ میلیون دلار تأمین نقدینگی صورت گرفت. در ادامه نیز تا همین امروز اتریوم بعد از بیت‌کوین، در جایگاه بهترین ارز دیجیتال قرار دارد.

به‌عنوان خلاصه آنچه در این بخش ذکر کردیم، باید اشاره کنیم وایت پیپر ارزش بازاریابی بسیار زیادی برای پروژه‌های ارز دیجیتال دارد؛ بنابراین، گروه‌های توسعه‌دهنده پروژه‌ها، Whitepaper را با دقت و وسواس خاصی تدوین می‌کنند.

وایت پیپر در ارز دیجیتال از چه بخش‌هایی تشکیل می‌شود؟

بخش‌های اصلی وایت پیپر چیست؟ این سؤال بسیار مهمی است که باید در این قسمت به آن بپردازیم. در همین ابتدا، باید تأکید کنیم استاندارد و رویه ثابت و مشخصی برای نوشتن همه Whitepaperها وجود ندارد؛ بلکه آنچه در این قسمت ذکر می‌کنیم، رویه‌ای مرسوم است که در معروف‌ترین سپیدنامه‌های منتشرشده تا امروز می‌توان مشاهده کرد. بر این اساس، بخش‌های مختلف یک Whitepaper عبارت‌اند از:

۱. چکیده

چکیده بخشی کوتاه در حد یک تا دو پاراگراف است که تصویری کلی از پروژه به مخاطب ارائه می‌کند.

۲. مقدمه

در مقدمه، معرفی ابتدایی از پروژه ارائه می‌شود. در یک رویکرد کلی در مقدمه توضیح می‌دهند پروژه مذکور در چه حوزه‌ای از بازار رمزارزها متمرکز است.

۳. تبیین مشکل

هر پروژه در بازار ارزهای دیجیتال با هدف خاصی آغاز به کار می‌کند. این هدف در حالت ایدئال در پی شناسایی مشکل یا مشکلات خاص امور مالی، فناوری بلاک‌چین یا صنعت ارزهای دیجیتال شکل می‌گیرد. قبل از پرداختن به جزئیات پروژه، باید این مشکل برای مخاطب به‌طور کامل تشریح شود. یکی از بخش‌هایی که کارشناسان معمولاً با دقت و وسواس زیادی بررسی می‌کنند، بخش تببین مشکل است.

۴. ارائه راهکار 

در گام قبل، مخاطب با مشکل موجود در زمینه خاصی آشنایی پیدا می‌کند. در این بخش گروه توسعه‌دهنده باید راهکار خود را برای حل مشکل ذکرشده ارائه کند؛ بنابراین، در این مرحله باید ماهیت پروژه برای مخاطب روشن شود. در این بخش معمولاً نقشه راه پروژه نیز برای مخاطبان تشریح می‌شود.

۵. مباحث فنی پروژه

ارائه توضیحات فنی برای افزایش ارزش و اعتبار Whitepaper ضروری است. بعد از ذکر مشکل و معرفی راهکار آن، باید جزئیات فنی و تخصصی مربوط به پروژه خود نیز تشریح شوند. این بخش برای متخصصان حوزه بلاک‌چین اهمیت زیادی دارد.

۶. معرفی توکن اختصاصی پروژه

در ادامه، معمولاً اطلاعاتی درباره توکن اختصاصی پروژه ارائه می‌شود. هر توکن نقش خاصی در اجرای برنامه‌های یک پروژه ایفا می‌کند. در این بخش توضیحات کافی درباره کاربرد توکن ارائه می‌شود. علاوه بر آن، اطلاعاتی درباره نحوه توزیع توکن، سقف عرضه آن و نحوه برگزاری عرضه اولیه (در صورت وجود) ذکر می‌شود.

۷. معرفی تیم توسعه‌دهنده

هویت گروه توسعه‌دهنده یکی از معیارهای مهم در ارزیابی پروژه‌های مختلف ارز دیجیتال است. افراد باسابقه و خوش‌نام در بازار رمزارزها خیلی راحت‌تر می‌توانند اعتماد جامعه مخاطب خود را جلب کنند. بر این اساس، معمولاً در بخشی از وایت پیپر تیم توسعه‌دهنده و رزومه آن‌ها به مخاطبان معرفی می‌شوند.

چگونه وایت پیپر ارز دیجیتال را تحلیل و ارزیابی کنیم؟‌

معیارهای اصلی برای ارزیابی وایت پیپر چیست؟ این سؤال بسیار مهمی است که باید به آن پاسخ دهیم. چند پرسش کلیدی وجود دارد که باید در زمان خواندن Whitepaper مدنظر قرار دهید. این پرسش‌ها عبارت‌اند از:

• تمام بخش‌های سپیدنامه شفاف و روشن است؟
• آیا پروژه واقعاً به دنبال حل مشکل خاصی است؟
• ماهیت غیرمتمرکز پروژه‌های بلاک‌چین در آن رعایت شده است؟
• نقشه راه دقیق و مشخص در پروژه ذکر شده است؟
• راه‌حل پروژه برای مشکل شناسایی‌شده، کارآمد است؟
• اعضای گروه توسعه‌دهنده پروژه سابقه مثبت فعالیت در بازار رمزارزها را دارند؟
• اقتصاد و توزیع توکن‌ها در پروژه، به صورت عادلانه در نظر گرفته شده است؟

پاسخ این سؤالات برای دستیابی به نتیجه از مطالعه Whitepaper پروژه‌های مختلف، نقش کلیدی دارد.

کلام پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که وایت پیپر چیست و چه اهمیتی دارد. فراموش نکنید Whitepaper را گروه توسعه‌دهنده پروژه می‌نویسد؛ بنابراین طبیعی است نقاط ضعف احتمالی مخفی شوند. پس باید با دید انتقادی این سند را مطالعه کنید تا از آن به نتیجه مفیدی برسید. تاکنون وایت پیپر کدام پروژه‌ها را مطالعه کرده‌اید؟ نظرات خود را درباره این موضوع با ما در میان بگذارید.