اتریوم چیست؟ هرآنچه باید درباره ارز دیجیتال اتریوم بدانید

اگر بیت‌کوین بازار ارزهای دیجیتال را به دنیا معرفی کرد، اتریوم (Ethereum) پای این بازار را به همه جا باز کرد. شبکه بلاک‌چین اتریوم به‌عنوان اولین بستر راه‌اندازی برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند ایجاد شد. در حال حاضر، بیشتر برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک‌چین، در شبکه اتریوم کار می‌کنند. حتی اگر قصد خرید ارز اتریوم را ندارید، باید با این شبکه آشنا باشید. در ادامه با ما همراه باشید تا اتریوم و کاربردهای آن را بررسی کنیم.

بلاکچین اتریوم چیست؟

اتریوم نوعی پلتفرم غیرمتمرکز در مقیاس جهانی است که بر مبنای فناوری بلاکچین پایه‌گذاری شده است؛ ازاین‌رو اتریوم را جهانی می‌نامند که هیچ محدودیتی برای دسترسی به آن در سراسر دنیا وجود ندارد. اتریوم به‌عنوان نخستین و بزرگ‌ترین میزبان برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) و قراردادهای هوشمند (Smart Contract) در عرصه بازار رمزارزها شناخته می‌شود.

هرکس با پرداخت هزینه می‌تواند برنامه غیرمتمرکز یا قرارداد هوشمند مدنظر خود را در بستر اتریوم ایجاد کند. تمام هزینه‌ها در این شبکه بلاک‌چین با استفاده از ارز اتر (ETH) پرداخت می‌شود که در ادامه، بیشتر آن را بررسی می‌کنیم. اتریوم شبکه‌ای کاملاً ایمن و غیرمتمرکز است؛ به این معنی که فعالیت‌ها در آن کاملاً زیرنظر تمام اعضای جامعه انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: قرارداد هوشمند چیست؟

برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi)، صرافی‌های غیرمتمرکز (Dex)، بازی‌های بلاکچینی و …، بخشی از برنامه‌های متعددی به شمار می‌روند که امروز در بستر اتریوم ایجاد شده‌اند و در دسترس عموم قرار دارند. شاید بپرسید چرا اتریوم در جایگاه دومین ارز دیجیتال برتر بازار رمزارزها قرار دارد؟ برای پاسخ به این سؤال، توجه شما را به آمارهای زیر که مربوط به زمان نگارش این مقاله است، جلب می‌کنیم:

• تعداد پروژه‌های ساخته‌شده در اتریوم: ۲۹۷۰
• تعداد کیف پول‌های دارای ارز اتریوم: بیش از ۷۱ میلیون
• تعداد قراردادهای هوشمند در اتریوم: ۵۰/۵ میلیون
• حجم نقدینگی جابه‌جاشده در شبکه اتریوم در سال ۲۰۲۱: ۱۱/۶ تریلیون دلار

تاریخچه اتریوم

عده‌ای تصور می‌کنند اتریوم از همان ابتدا جایگاه دومین پروژه برتر ارز دیجیتال را در اختیار داشته است؛ اما داستان از چیز دیگری حکایت دارد. ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) خالق پروژه اتریوم است. هدف ابتدایی او از ایجاد اتریوم، برطرف کردن برخی از ایرادات بلاکچین بیت‌کوین بود. وایت پیپر اتریوم در سال ۲۰۱۳ منتشر شد. بوترین در این سند توضیحات مهمی درباره ماهیت قراردادهای هوشمند ارائه داد که امکان توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز را فراهم می‌کرد.

برخی به اشتباه تصور می‌کنند ایده توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین نخستین‌بار در وایت پیپر اتریوم مطرح شد؛ درحالی‌که این ایده مدت‌ها قبل نیز مطرح شده بود. شاید بپرسید دلیل توجه به این ایده در وایت پیپر اتریوم چیست؟ در پاسخ باید بگوییم بوترین امکان ایجاد تعامل بین پلتفرم‌های مختلف در بستر اتریوم را ایجاد کرد. به این ترتیب، روش اجرا و تعامل تمام برنامه‌های غیرمتمرکز در بستر اتریوم یکسان بود. این ایده سبب شد در آینده از بلاکچین اتریوم پذیرش و اقبال جدی شود.

به این ترتیب، اتریوم ۱.۰ متولد شد. احتمالاً از دیدن عبارت ۱.۰ مقابل نام اتریوم تعجب کرده‌اید. در ادامه که به بررسی اتریوم ۲.۰ می‌پردازیم، بیشتر متوجه مفهوم آن خواهید شد. شاید بهترین مثالی که بتوان از کاربرد اتریوم مطرح کرد، اپ استور شرکت اپل باشد. اپ استور پلتفرمی است که ده‌ها هزار برنامه با ماهیت و کاربری مختلف، همگی با پیروی از قوانین مشخصی در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ دقیقاً همین موضوع درباره اتریوم نیز صادق است. با این تفاوت که در بستر اپ استور همه‌چیز متمرکز زیرنظر شرکت اپل است؛ اما در بستر اتریوم همه فرایند‌ها غیرمتمرکز زیرنظر اعضای جامعه در جریان است.

شاید بپرسید هزینه راه‌اندازی اتریوم چقدر بوده و از کجا تأمین شده است؟ بوترین و همکارانش به‌منظور تأمین مالی راه‌اندازی بلاک‌چین اتریوم، برای عرضه اولیه ارز دیجیتال اتریوم (ETH) اقدام کردند. در جریان این عرضه اولیه، حدود ۱۸/۵ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری شد. به همین منظور، بنیاد اتریوم با هدف حفظ و توسعه این شبکه بلاک‌چین در سوئیس تأسیس شد.

به‌مرور زمان، توسعه‌دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز به سراغ اتریوم آمدند. در حال حاضر، اتریوم میزبان تعداد زیادی برنامه غیرمتمرکز با ماهیت و کاربردهای مختلف است.

شبکه اتریوم چگونه کار می‌کند؟

در ادامه، باید به این سؤال پاسخ دهیم که مکانیزم عملکرد بلاکچین اتریوم چیست.‌ مانند بیت‌کوین، شبکه اتریوم نیز روی هزاران رایانه در سراسر جهان اجرا می‌شود. هریک از کاربران در این شبکه نقش گره را ایفا می‌کنند. به همین دلیل، عملاً خبری از سرور متمرکز برای اداره اتریوم نیست.

غیرمتمرکزسازی شبکه اتریوم و حضور تعداد بسیار زیاد گره‌ها در سراسر جهان، عامل اصلی امنیت زیاد آن به حساب می‌آید. هکرها برای دسترسی به داده‌های این شبکه و دستکاری آن‌ها، باید حداقل کنترل ۵۱ درصد نودها را در اختیار بگیرند. در حال حاضر، عملاً امکان چنین حمله گسترده‌ای از سوی هکرها وجود ندارد؛ زیرا هزاران رایانه هم‌زمان مشغول تأمین امنیت شبکه اتریوم هستند.

اتریوم در اصل سیستم غیرمتمرکز واحدی است که رایانه‌ای با نام ماشین مجازی اتریوم (EVM) را اجرا می‌کند. هر گره در شبکه نسخه‌ای کپی از مجموعه داده‌ها را نزد خود نگهداری می‌کند. به این ترتیب، عملاً هرگونه تغییری در اطلاعات باید به تأیید گره‌ها برسد تا نسخه‌های موجود در اختیار آن‌ها به‌روزرسانی شود.

استخراج ارز اتریوم

تعاملات شبکه به‌عنوان تراکنش در نظر گرفته می‌شود. تراکنش‌ها درون بلاک‌های موجود در زنجیره اتریوم ذخیره می‌شوند. قبل از اضافه شدن بلوک‌ها به زنجیر اتریوم، ماینرها دست به کار می‌شوند و عملیات اعتبارسنجی را انجام می‌دهند. در شبکه اتریوم از الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) برای اعتبارسنجی استفاده می‌شود. البته، در ادامه توضیح می‌دهیم که در به‌روزرسانی جدید قرار است الگوریتم اثبات سهام (PoS) به‌عنوان روش اعتبارسنجی این شبکه انتخاب شود.

هر بلوک در شبکه اتریوم یک ۶۴ رقمی اختصاصی دارد. وظیفه ماینرها پیدا کردن این کد برای اضافه کردن هر بلوک جدید به زنجیره است. آن‌ها باید سخت‌افزار لازم برای این منظور را تهیه کنند و به کار بگیرند. شبکه اتریوم نیز در ازای استخراج، پاداش مشخصی برای ماینرها در نظر می‌گیرد. این پاداش‌ها با استفاده از ارز اتریوم پرداخت می‌شود.

بیشتر بخوانید: آموزش استخراج اتریوم

تمام تراکنش‌های اتریوم نیز مانند بیت‌کوین کاملاً جنبه عمومی دارند. بلوک‌هایی که ماینرها تکمیل‌ می‌کنند، در اختیار تمام گره‌ها قرار می‌گیرند تا تغییرات را تأیید کنند و اطلاعات مدنظر به دفتر کل توزیع شده افزوده شود. پس از تأیید، امکان دستکاری در بلوک‌ها وجود ندارد.

کاربردهای اتریوم چیست؟

در پاسخ به این سؤال که کاربردهای اتریوم چیست، باید به دو نکته اشاره کنیم:

• فراهم کردن زیرساخت لازم برای ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز
• امکان تعریف و راه‌اندازی قراردادهای هوشمند

بیشترین تعداد برنامه‌های غیرمتمرکز، حد فاصل سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ در بستر اتریوم ایجاد شده است. توکن‌های غیرقابل تعویض یا NFT زیادی در بستر اتریوم ایجاد شده‌اند. هنرمندان، کلکسیون‌داران، بازی‌های بلاک‌چینی و …، بیشترین استفاده را از توکن‌های NFT دارند. درباره ماهیت این توکن‌ها مقاله جداگانه‌ای آماده کرده‌ایم و از شما دعوت می‌کنیم مقاله ان اف تی چیست را مطالعه کنید.

همه برنامه‌های غیرمتمرکز به صورت خودکار از طریق بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شوند. به این ترتیب، عملاً کاربران تحت کنترل نهادی متمرکز قرار نمی‌گیرند و به‌راحتی می‌توانند سرمایه و داده‌های شخصی خود را تحت کنترل داشته باشند.

ویژگی‌های اتریوم

حتماً این سؤال برای شما هم پیش آمده است که مهم‌ترین ویژگی‌های اتریوم چیست. برای پاسخ به این سؤال، به مزایا و معایب این پروژه بزرگ بلاکچین نگاهی می‌اندازیم.

۱. مزایای اتریوم

تمرکززدایی اولین و مهم‌ترین ویژگی پروژه‌های بلاکچین است که برای اتریوم نیز صدق می‌کند. علاوه بر آن، حریم خصوصی کاربران در شبکه اتریوم کاملاً محفوظ است. آن‌ها می‌توانند به صورت ناشناس در شبکه فعالیت کنند. امنیت زیاد شبکه ویژگی مثبت دیگر اتریوم است که پیش‌تر درباره آن بحث کردیم.

قراردادهای هوشمند مهم‌ترین نوآوری اتریوم شناخته می‌شوند. با تعریف و اجرای این قراردادها، عملاً همه اقدامات به صورت خودکار و بدون دخالت اشخاص و نهادها پردازش می‌شوند. تصور کنید در پلتفرمی غیرمتمرکز با موضوع پیش‌بینی نتایج مسابقات ورزشی حاضرید. در ازای پیش‌بینی نتیجه مسابقه، مبلغ مشخصی را در قرارداد هوشمندی قفل می‌کنید. پس از پایان مسابقه، نتیجه هرچه که باشد، قرارداد هوشمند وجه را به صورت خودکار در اختیار فرد برنده قرار می‌دهد. به این ترتیب، عملاً هیچ‌گونه دخالت و دستکاری در کار نیست. قراردادهای هوشمند دستاورد بسیار مهمی برای بازار رمزارزها هستند که در آینده، قطعاً بیشتر از آن‌ها خواهیم شنید.

۲. معایب اتریوم

این طور به نظر می‌رسد که اتریوم، پروژه‌ه‌ای بی‌نظیر و خالی از ایراد است؛ اما در عمل، اتریوم نیز مانند پروژه‌های دیگر با مشکلات خاص خود دست‌وپنجه نرم می‌کند. مهم‌ترین مشکل اتریوم، مقیاس‌پذیری است.

به‌مرور زمان، تعداد تراکنش‌ها در شبکه اتریوم افزایش پیدا کرده است. هیچ نرخ ثابت و مشخصی برای کامزد تراکنش‌ها در بلاک‌چین اتریوم وجود ندارد. به همین دلیل، همه‌چیز بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود. با افزایش تعداد تراکنش‌ها، تقاضا برای استخراج از سوی ماینرها افزایش می‌یابد.

بدیهی است ماینرها فقط به سراغ تراکنش‌هایی می‌روند که کارمزدهای بالایی برایشان در نظر گرفته شده است. در چنین شرایطی، شلوغی شبکه عملاً سبب بالاتر رفتن کارمزد تراکنش‌ها می‌شود. این معضل بزرگی در شبکه اتریوم است که البته در جریان به‌روزرسانی منتهی به اتریوم ۲.۰ وعده برطرف شدن آن داده شده است.

پروژه‌های جایگزین اتریوم

احتمالاً این سؤال در ذهن شما شکل گرفته است که منظور از پروژه‌های جایگزین اتریوم چیست. در پاسخ باید بگوییم که مشکل مقیاس‌پذیری سبب شد تا در سال‌های اخیر، تعدادی پروژه به‌عنوان رقیب اتریوم یا حتی قاتل آن به کاربران بازار رمزارزها معرفی شوند. از معروف‌ترین پروژه‌های جایگزین اتریوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاردانو (Cardano)
• فانتوم (Fantom)
• سولانا (Solana)
• شبکه غیرمتمرکز بایننس (BNB)
• آوالانچ (Avalanch)

ارز دیجیتال اتریوم چیست؟

اتر (ETH) که با نام اتریوم مشهور است، توکن اختصاصی شبکه اتریوم به شمار می‌آید. اتر در ردیف توکن‌های کاربردی قرار می‌گیرد و هیچ محدودیتی برای عرضه آن در نظر گرفته نشده است. به‌نوعی، می‌توان ارز اتریوم را سوخت شبکه در نظر گرفت. برای انجام هر فعالیتی در این بلاک‌چین، به ارز ETH نیاز خواهید داشت.

تاریخچه قیمت ارز اتریوم

نگاه به تاریخچه قیمت ارز دیجیتال اتریوم، موضوع مهم دیگری است که نباید به‌سادگی از کنار آن عبور کنیم. تا قبل از سال ۲۰۱۷، قیمت اتریوم کمتر از یک دلار بود و به همین دلیل، از کنار آن عبور می‌کنیم. از آغاز سال ۲۰۱۷ مسیر روبه‌رشد قیمت این ارز دیجیتال آغاز شد و تا ژانویه ۲۰۱۸، قیمت این رمزارز به حدود ۱۲۰۰ دلار رسید.

در ادامه، روند نزولی طولانی‌مدتی در اتریوم حاکم می‌شود و تا نیمه نخست سال ۲۰۲۰، به قیمت ۱۱۲ دلار عقب‌گرد می‌کند؛ اما بار دیگر، روند صعودی در این ارز دیجیتال حاکم می‌شود. تا میانه سال ۲۰۲۱، به قیمت ۴۱۴۰ دلار می‌رسد. بیشترین قیمت اتریوم در ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۱ ثبت شده است که سقف قیمت ۴۸۵۰ دلار را نشان می‌دهد. پس از آن، تا امروز اتریوم نیز مانند بیت‌کوین روند نزولی را طی کرده است و در حال حاضر، در محدوده زیر ۱۵۰۰ دلار معامله می‌شود.

مقایسه اتریوم و بیت‌کوین

اگر به ادعای برخی از فعالان بازار رمزارزها، بیت‌کوین (BTC) آینده پول در دنیاست، پس این سؤال به وجود می‌آید که اتریوم چیست. اتریوم را می‌توان به‌نوعی پرچم‌دار نسل سوم اینترنت دانست. اگر پلتفرم‌هایی مانند اپ استور امروز به‌عنوان نماد نسل دوم اینترنت شناخته می‌شوند، اتریوم پا را فراتر گذاشته و زمینه را برای حرکت پرشتاب به سمت وب ۳.۰ فراهم کرده است.

اتریوم جامعه جاه‌طلبی دارد که دائماً در حال توسعه پروژه‌اند. اولین تفاوت بیت‌کوین و اتریوم را می‌توان در محدودیت تعداد عرضه رمزارز دانست. سقف عرضه بیت‌کوین برابر با ۲۱ میلیون است؛ درحالی‌که هیچ محدودیتی برای تعداد اتریوم در گردش وجود ندارد.

علاوه بر آن، بیت‌کوین چیزی جز پول دیجیتال برای تسهیل فرایند معامله همتا به همتا نیست؛ درحالی‌که اتریوم نقش میزبانی از برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند را نیز ایفا می‌کند.

شبکه بیت‌کوین از مکانیزم اثبات کار برای استخراج استفاده می‌کند. البته که اتریوم نیز در حال حاضر از همین الگوریتم بهره می‌گیرد؛ اما در آینده نزدیک با رونمایی از اتریوم ۲.۰، به سراغ الگویتم اثبات سهام خواهد رفت. جالب است بدانید ایجاد هر بلاک در شبکه بیت‌کوین، حدود ده دقیقه زمان می‌برد؛ اما این زمان برای بلاک‌های اتریوم حدود چهارده ثانیه است.

اتریوم کلاسیک چیست؟‌

تا اینجا بررسی کردیم که اتریوم چیست. در سال ۲۰۱۶، بنیان‌گذاران اتریوم پلتفرم The DAO را ایجاد کردند. این پلتفرم با هدف رأی‌گیری از توسعه‌دهندگان برای ایجاد تغییرات و ارائه پیشنهادها در بلاک‌چین اتریوم ایجاد شد. The DAO مبتنی بر قراردادی هوشمند در شبکه اتریوم پشتیبانی می‌شد. هکر ناشناسی حدود چهل میلیون دلار از دارایی‌های این پلتفرم را به سرقت برد. این اتفاق سبب بروز دو دستگی بین اعضای جامعه اتریوم شد.

عده‌ای معتقد بودند شبکه باید برای جبران خسارت سرمایه‌های سرقت‌شده، اقدامات لازم را انجام دهد. در مقابل، عده‌ دیگری انجام چنین اقدامی را با ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین اتریوم در تضاد می‌دانستند. درنهایت، برای این موضوع در پلتفرم The DAO رأی‌گیری انجام شد که نتیجه آن، اجرای یک هاردفورک با هدف جبران خسارت‌ها بود. بعد از اجرای هاردفورک، عملاً شبکه اتریوم جدید از شبکه قبلی جدا شد و به‌روزرسانی نرم‌افزاری بزرگ در آن رخ داد.

بیشتر بخوانید: فورک چبیست

هاردفورک جدید با نام اتریوم به فعالیت خود ادامه داد؛ اما جالب است بدانید عده‌ای از اعضای جامعه شبکه اولیه اتریوم حاضر به کوچ به شبکه جدید نشدند؛ در نتیجه، شبکه اولیه با نام اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic) به کار خود ادامه داد و تا به امروز ماهیت خود را حفظ کرده است.

اتریوم ۲.۰ چیست؟

تا اینجا به‌طور مفصل بررسی کردیم که اتریوم چیست. نوبت به آن رسیده است که کمی درباره اتریوم ۲.۰ بحث کنیم. بعد از جدی شدن مشکل مقیاس‌پذیری در شبکه اتریوم، پروژه‌های جایگزین یکی از پس از دیگری رونمایی شدند. این اتفاق زنگ خطری جدی برای اتریوم تلقی شد؛ به همین دلیل، توسعه‌دهندگان آن دست به کار شدند و از رونمایی اتریوم ۲.۰ خبر دادند. این خبر نخستین‌بار در سال ۲۰۲۰ رسانه‌ای شد و طبق وعده، باید در سال ۲۰۲۲ عملیاتی شود.

مهم‌ترین تغییر اتریوم ۲.۰، تغییر الگوریتم اجماع از اثبات کار به اثبات سهام است. علاوه بر آن، از فناوری شاردینگ (Sharding) برای تقسیم‌بندی تراکنش‌ها به زنجیره‌های کوچک‌تر نیز استفاده خواهد شد. همه این اقدامات با هدف ارتقای مقیاس‌پذیری اتریوم انجام می‌شود. در صورت تحقق وعده گروه توسعه‌دهنده اتریوم، دغدغه اعضای جامعه این شبکه بلاکچین برطرف خواهد شد.

کارمزدها کاهش پیدا می‌کند و اعتبارسنجی تراکنش‌ها در زمان کوتاه‌تری صورت می‌پذیرد. علاوه بر آن، با جایگزینی الگوریتم اثبات سهام، ماینرها نیازی نخواهند داشت انرژی زیادی برای استخراج صرف کنند؛ بلکه با اشتراک گذاشتن تعداد مشخصی ارز دیجیتال اتریوم، می‌توانند نقش اعتبارسنج را ایفا کنند. تعداد ارز اتریوم مورد نیاز حداقل ۳۲ تاست.

پیش‌بینی آینده اتریوم

اتریوم از زمان رونمایی وایت پیپر در سال ۲۰۱۳ تا امروز، در کانون توجهات فعالان بازار رمزارزها قرار داشته است. محبوبیت این بلاکچین با افزایش روزافزون تعداد برنامه‌های غیرمتمرکز در حال بیشتر شدن است. از طرفی با رونمایی از اتریوم ۲.۰ و برطرف شدن مشکلات موجود، احتمالاً استقبال از این شبکه بیشتر نیز خواهد شد. با وجود این، همان‌طور که اشاره کردیم، رقبای سرسختی در مسیر پیشرفت اتریوم قرار دارند. آیا اتریوم می‌تواند در پیشرفت‌های فناوری‌محور، بهتر و سریع‌تر از رقبای خود عمل کند؟ پاسخ به این سؤال کلید پیش‌بینی آینده اتریوم است.

کلام پایانی

در این مقاله اتریوم را بررسی کردیم. تمام کسانی که در بازار رمزارزها فعالیت می‌کنند، باید درک درستی از ماهیت اتریوم داشته باشند. سعی کنید اطلاعات خود را درباره این ارز دیجیتال به‌روز نگه دارید و دائماً حواشی و اخباری را که راجع به آن وجود دارد، رصد کنید. به خاطر داشته باشید، اتریوم و بیت‌کوین دو ارز دیجیتال تأثیرگذار در بازار رمزارزها هستند.