دائو (DAO) چیست؟ بررسی ویژگی‌ها، کاربردها،‌ مزایا و معایب

یکی از جذاب‌ترین مفاهیمی که ازطریق فناوری بلاک چین پیاده‌سازی می‌شود، دائو نام دارد. اصطلاح دائو از عبارت انگلیسی DAO (Decentralized Autonomous Organization) گرفته شده و به‌معنای سازمان خودگردان غیرمتمرکز است. این سازمان‌های خودمختار برای علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال مانند یک نوع باشگاه عمل می‌کنند، با این تفاوت که این باشگاه ماهیت فیزیکی ندارد، تمام اعضای آن تحت یک هدف مشترک فعالیت دارند، به هر یک از اعضا در تصمیم‌گیری حق یکسانی داده می‌شود و به‌طور بالقوه می‌توانند سود بیشتری نسبت به اکثر باشگاه‌ها ایجاد کنند. این درحالی است که در باشگاه‌های معمولی، تصمیم گیرنده اصلی رئیس باشگاه شناخته می‌شود. این ویژگی‌ دائوها درکنار بسیاری از ویژگی‌ها و کاربردهای دیگر آن باعث شده تا این سازمان‌ها نقش مهمی در دنیای ارز دیجیتال ایفا کنند. درادامه این مطلب می‌توانید با مفهوم دائو، کاربردها، ویژگی‌ها و مزایا و معایب آن بیشتر آشنا شوید.

دائو (DAO) چیست؟

DAO یا سازمان خودگردان غیرمتمرکز نوع جدیدی از ساختار سازمانی در بلاکچین است که توسط گروهی از مردم، بدون یک رهبر مرکزی یا شرکت حاکم،‌ اداره شده و با استفاده از قراردادهای هوشمند، اجرا می‌شوند. این گروه‌ها برای یک هدف مشترک مانند سرمایه‌گذاری در استارت آپ‌ها، مدیریت استیبل کوین یا خرید برخی از NFTها به‌وجود می‌آیند. این سازمان‌ها از شبکه اتریوم استفاده می‌کنند و پس از تشکیل، توسط اعضای آن و از طریق توکن‌های رمزنگاری اداره می‌شوند. درنتیجه، هیچگونه وابستگی با دولت یا ملت خاصی ندارند.

بیشتر یاد بگیرید: قرارداد هوشمند چیست؟

توسعه دهندگان DAO معتقد بودند که اگر قدرت تصمیم‌گیری در دستان یک سیستم خودکار قرار بگیرد، احتمال خطای انسانی یا دستکاری سرمایه‌گذاران کمتر خواهد شد. در دائو تمام اعضا نظرات و طرح‌هایی مربوط به پروژه مانند نحوه کار پروژه در آینده، به‌روزرسانی‌های فنی و تخصیص هر بخش از منابع مالی را ارائه می‌دهند. سپس از بین پیشنهادات مطرح شده رای گیری می‌شود تا طرح‌های پذیرفته شده توسط عموم اعضا مشخص شوند. درنهایت، این طرح‌ها توسط قوانین قرارداد هوشمند اجرا می‌شوند. همچنین، از آنجایی که دائو برروی بلاک چین‌های منبع باز ساخته شده است، هر کسی می‌تواند کد خود را مشاهده کند.

تاریخچه

اولین DAO که به‌سادگی نام آن را The DAO گذاشتند، در اواخر آوریل ۲۰۱۶  توسط شرکت Slock.it ایجاد شد. این پروژه به‌لطف فروش انبوه یک ماهه توکن‌ها که بیش از ۱۵۰ میلیون دلار بود، بزرگترین کمپین جمع‌آوری سرمایه در تمام دوران‌ها را رقم زد.

در اوایل سال ۲۰۱۶، Slock.it به‌دنبال راهی برای جمع‌آوری پول بود، درنتیجه یک پلتفرم تامین مالی جمعی مشابه با GoFundMe ایجاد کرد. اما وجه تمایز این پلتفرم جدید آن است که در DAO همه سرمایه گذاران یا اعضا برای تصمیم گیری درمورد اینکه سرمایه جمع‌آوری شده چگونه خرج شود، حق رای دارند. با گذشت زمان،‌ دائو به یک نسخه غیرمتمرکز  گسترش پیدا کرد و تقریبا ۱۴ درصد از کل ارز دیجیتال اتریوم را در آن زمان، در اختیار خود گرفت. اما این پروژه پایان خوشی نداشت،‌ چراکه در ژوئن همان سال، تحت حمله هکرها قرار گرفت و حدود ۵۰ میلیون دلار (حدود ۳.۶ میلیون ETH در آن زمان) را از دست داد. با کمال تعجب، Slock.it پس از هک منحل نشد، اما DAO هرگز وضعیت اولیه خود را به دست نیاورد.

از آن زمان، اصطلاح DAO (Decentralized Autonomous Organization) توسط سایر شرکت‌ها، بلاک چین‌ها و علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال پذیرفته شده است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. گرچه پروژه DAO به پایان رسیده است، اما تاثیر آن همچنان ادامه دارد.

مزایا و معایب

از مهم‌ترین مزایای دائو می‌توان به این موضوع اشاره کرد که راه‌حلی برای ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺎرﮔﺰار – ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ (The principal-agent dilemma) ارائه می‌دهد. این مشکل به‌علت ایجاد اختلاف برای اولویت‌بندی مدیران و کسانی که به‌جای آنها تصمیم می‌گیرند یا همان عاملان به‌وجود می‌آید. این مشکل می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد، اما رایج‌ترین انواع آن بین سهامداران و مدیران عامل اتفاق می‌افتد. در این شرایط، مدیر عامل ممکن است به‌گونه‌ای عمل کند که مطابق با نظر ذینفعان نباشد و درعوض به نفع خود عمل کند.

در دائو به‌دلیل حاکمیت جامعه، این مشکل به‌وجود نمی‌آید. ذینفعان دائو دارای قدرت رای هستند و به هیچ عاملی نیاز ندارند که به‌جای آنها عمل کند.

بیشتر یاد بگیرید: توکن حاکمیتی چیست؟

درعوض، آنها به‌عنوان بخشی از گروه در یک راستا کار می‌کنند. همچنین، از آنجایی که این افراد سهمی در شبکه دارند، می‌خواهند که موفقیت آن را ببینند و هرگونه اقدام علیه آن معادل با اقدام علیه منافع شخصی خودشان خواهد بود.

به‌عنوان نکته منفی سازمان خودگردان غیرمتمرکز باید به کامل نبودن آنها اشاره کنیم. این فناوری نسبتا جدید درمورد قانونی بودن، امنیت و ساختار آن بسیار مورد انتقاد قرار گرفته است. همچنین، دائوها می‌توانند در چندین حوزه قضایی توزیع شوند و هیچ چارچوب قانونی برای آنها وجود ندارد. درنتیجه، درصورت بروز هرگونه مسائل حقوقی، پروسه پیچیده‌ای برای حل آن وجود خواهد داشت.

ویژگی‌های دائو

قوانین حاکم بر DAO توسط ایده پردازان در قراردادهای هوشمند کدگذاری می‌شوند، سپس تغییرات دیگر می‌توانند توسط اعضا پیشنهاد شوند. در اینجا برخی از ویژگی‌های کلیدی دائو را آورده‌ایم که آن را از هر سازمان سنتی جدا می‌کند:

• چارچوب کاملا قابل مشاهده‌ای دارد.
• هیچ شخص یا دولت واحدی مسئول نیست.
• هر عضو DAO می‌تواند هر جنبه مالی شرکت را به‌راحتی مشاهده کرده و آن را به‌صورت عمومی حسابرسی کند.
• هرگونه تغییرات در کد یا پروتکل دائو باید به صورت شفاف به رای گذاشته شود.
• DeFi، NFT، و سایر موارد استفاده سودمند می‌توانند در سیستم تعبیه شوند.

ماجرای هک دائو

طی جذب سرمایه پروژه دائو در سال ۲۰۱۶، در طول سه هفته ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب شد. همانطور که می‌دانید، این مبلغ یکی از بزرگترین جذب سرمایه‌های عمومی در تاریخ شناخته می‌شود. پیش از پایان فرآیند جذب سرمایه، متخصصان زیادی درمورد وجود باگ در پروژه The DAO هشدار داده بودند.

توسعه دهندگان درحال رفع این باگ‌ها بودند اما پیش از آنکه این فرآیند به اتمام برسد، یک هکر سودجو از این موقعیت سو استفاده می‌کند و با هک کردن این پروژه، تمام دارایی‌های جمع شده را از آن خارج می‌کند.

این اتفاق، علاوه‌بر ضرر مالی برای سرمایه‌گذاران، ضربه بزرگی به اعتبار شبکه اتریوم وارد کرد، چراکه این پروژه برپایه اتریوم بنا شده بود. برای درک میزان خسارت اتریوم این موضوع را درنظر داشته باشید که متخصصان آن برای جبران خسارت، تصمیم به ایجاد یک هاردفورک گرفتند. اما تمام اعضا با ایجاد این هاردفورک موافق نبودند، درنتیجه بلاک چین اتریوم به دو زنجیره مستقل به نام های اتریوم و اتریوم کلاسیک تبدیل شد.

بیشتر یاد بگیرید: هاردفورک چیست؟ 

نحوه کار و عملکرد

همانطور که احتمالا حدس می‌زنید، نحوه کار سازمان‌های خودگران غیرمتمرکز در نام این سازمان‌ها ذکر شده است، اما بیایید نگاه دقیق‌تری به عملکرد آنها داشته باشیم. اولین نکته‌ای که در نحوه کار دائو به چشم می‌خورد آن است که در این سازمان‌ها ساختارهای سلسه مراتبی که در شرکت‌های بزرگ دیده می‌شود هیچ جایی ندارد. درعوض، این ساختار جای خود را به ساختار همکاری در بین اعضا داده است.

هر DAO ماموریت متفاوتی دارد، این سازمان می‌تواند تک منظوره، یا بخشی از یک پروژه بزرگتر باشد. برای مثال، سازمان‌های خیریه که اعضای آن کمک‌های مالی را تایید می‌کنند. دائو توسط اتر تغذیه می‌شود و به گونه‌ای طراحی شده است که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا به صورت ناشناس از هر کجای دنیا پول منتقل کنند. سپس، این سازمان توکن‌هایی برای سرمایه‌گذاران خود فراهم می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد تا در تصمیمات پروژه حق رای داشته باشند.

به طور معمول، راه اندازی DAO در سه مرحله اصلی اتفاق می‌افتد:

1. ایجاد قرارداد هوشمند: در مرحله اول باید قرارداد هوشمندی که اساس دائو را تشکیل می‌دهد ایجاد کنید. در این مرحله باید تمام جوانب را آزمایش کنید تا کوچک‌ترین جزئیات هم نادیده گرفته نشود.
2. تامین مالی: پس از ایجاد قرارداد هوشمند، DAO باید راهی برای دریافت بودجه و نحوه اعمال حاکمیت تعیین کند. بیشتر اوقات، توکن‌ها برای جمع آوری سرمایه فروخته می‌شوند که این موضوع به دارندگان حق رای می‌دهد.
3. استقرار: هنگامی که همه چیز راه‌اندازی شد، DAO باید در بلاک چین مستقر شود. از این مرحله به بعد، ذینفعان در مورد آینده سازمان تصمیم می‌گیرند و سازندگان آن، همان کسانی که قرادادهای هوشمند را نوشتند، به‌اندازه سایر سهامداران و نه بیشتر بر پروژه تاثیر می‌گذارند.

بهترین پروژه های دائو

درادامه لیستی از بهترین پروژه‌های دائو را آورده‌ایم:

KyberDAO

KyberDAO یکی از زیرشاخه‌های شبکه Kyber، یک استراتژی نقدینگی در بلاکچین است که اجازه مبادله توکن‌های ارزهای دیجیتال را می‌دهد. KyberDAO در جولای ۲۰۲۰ به وجود آمد و به افرادی که توکن‌های KNC دارند اجازه می‌دهد تا در تصمیم گیری‌های مربوط به این شبکه سهیم شوند. از جمله مزایای این شبکه می‌توان به افزایش پشتیبانی از طریق جبران غرامت به دارندگان KNC با توکن‌های ETH، شفافیت در حاکمیت، و تمرکز سهامداران بر اهداف بلندمدت این شبکه اشاره کرد. درحال حاضر، بازار شبکه Kyber بیش از ۲۲۷ میلیون دلار است.

Aragon

آراگون یک سازمان مستقل غیرمتمرکز و ساختار یافته برای دیگران است تا DAOهای خود را معرفی کنند. هدف این پروژه آن است که مشتریان بتوانند ازطریق سیستم دائو، از هر مکانی با هر کسی ارتباط داشته باشند. این بستر ادعا می‌کند که تا به امروز توانسته ۱۵۰۰ دائو ایجاد کند. این دائوها حدود ۳۵۰ میلیون دلار دارایی مشترک را شامل می‌شوند. دارندگان توکن ANT می‌توانند موافقت و مخالفت خود را درمورد تصمیماتی که بر روند آراگون تاثیر می‌گذارد، اعلام کنند. پروژه جمع آوری کمک‌های مالی آراگون به اعضای DAO اجازه می‌دهد تا به‌طور موثر به جمع آوری کمک‌های مالی برای سازمان خود دسترسی داشته باشند. در زمان نگارش مقاله، ارزش بازار آراگون بیش از ۱۵۷ میلیون دلار است.

 Saint Fame

Saint Fame یک خانه مد مبتنی بر وب است. صاحبان سهام در این شبکه توکن‌های FAME را خریداری می‌کنند و یک طراح مد را مامور می‌سازند تا طراحی کند. پس از آن، قبل از اینکه لباس‌ها برای فروش به بازار عرضه شوند، طرح‌های‌ آنها توسط سهامداران تایید می‌شوند. این روند، سنت فام را به یک خانه مد غیر متمرکز جمعی تبدیل می‌کند.

سوالات متداول

آیا بیت کوین یک دائو است؟

گرچه قبلا بیت کوین به‌عنوان یک دائو شناخته می‌شد اما در جواب این سوال که آیا بیت کوین یک دائو است باید پاسخ منفی بدهیم. بیت کوین یک دائو نیست زیرا  ویژگی‌های دائو مانند مجهز بودن به فناوری قرارداد هوشمند و توکن‌ حاکمیتی را ندارد.

دائوها چه مشکلاتی دارند؟

به‌عنوان دو مشکل اساسی برای دائو باید به این دو مورد اشاره کنیم: ۱. پیچیدگی و ۲ وجود باگ. نه‌تنها توسعه دائو، بلکه استفاده از آن هم به دانش فنی بالا نیاز دارد. درنتیجه، برای استفاده توسط عموم کاربران مناسب نیستند. همچنین، از آنجایی که تمام قوانین دائوها در قرارداد هوشمند کدنویسی می‌شوند و هیچ واسطه‌ای وجود ندارد، وجود هرگونه باگ یا ایراد در این کدها می‌توان باعث بروز مشکل شود.

چگونه یک دائو راه‌اندازی کنیم؟

مهم‌ترین مورد برای راه‌اندازی دائو، داشتن دانش فنی بالا است. شما باید با برنامه‌نویسی بلاک چین آشنا باشید تا بتوانید قرارداد هوشمند دائوی خود را کدنویسی کنید. پس از آنکه دانش لازم برای کدنویسی را به‌دست آورید و مرحله کدنویسی را طی کردید، نوبت به فروش اولیه توکن‌های حاکمیتی برای جذب سرمایه می‌رسد. در نهایت شما می‌توانید به‌عنوان توسعه‌دهنده، دائوی خود را راه‌اندازی کنید.

جمع بندی

با خواندن این مطلب، حتما به ویژگی‌های اصلی دائوها مانند حاکمیت غیرمتمرکز و به‌کارگیری فناوری قرارداد هوشمند پی برده‌اید. این دو مفهوم برای سازمان خودگردان غیرمتمرکز نقش کلیدی دارند. از آنجایی که دنیای تمرکزدایی روزبه‌روز درحال پیشرفت است و تمرکز زدایی درزمینه حاکمیت امری ناممکن تلقی می‌شود، ظهور دائوها و گسترش آنها بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. درنتیجه، این امر بعید نیست که در گذشته نه‌چندان دور، سازمان‌های متمرکز امروزی با سازمان‌های دائو جایگزین شوند. البته، درصورت ایجاد چنین تحولی، لازم است که مشکلات آنها تا حد حداکثر رفع شود.

نظر شما درمورد دائو چیست؟ آیا به نظر شما این سازمان‌ها برای جایگزینی با سازمان‌های متمرکز امروزی مناسب هستند؟