وام آنی (Flash Loan) به‌تازگی یکی از کاربردی‌ترین و محبوب‌ترین ابزارهای دیفای شناخته شده، تا حدی‌ که بزرگ‌ترین وام پلتفرم Aave تا امروز حدود ۲۰۰ میلیون دلار بوده است. این نوع وام‌ها از سال ۲۰۲۰ به پلتفرم اتریوم وارد شده‌اند و به کاربران اجازه می‌دهند تا بدون به‌ خطر انداختن سرمایه خود، به‌راحتی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، وام دریافت کنند. با وجود محبوبیت زیاد وام‌های آنی،‌ به ‌نظر می‌رسد که درک و شناخت آن‌ها برای کاربران کمی پیچیده باشد. به‌طورکلی، عملکرد آن‌ها تقریباً مشابه با وام‌های معمولی دیفای است، اما ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارند که آن‌ها را متمایز می‌کند. برای آشنایی با این ویژگی‌ها و پاسخ به سؤالات خود درباره وام فوری، ادامه این مطلب را مطالعه کنید.

بیشتر یاد بگیرید: دیفای چیست؟

آنچه در این مقاله می‌خوانید...

Flash Loan چیست؟

وام‌های آنی زیرمجموعه‌ای از قراردادهای هوشمندند که دریافت وام‌های بدون وثیقه را امکان‌پذیر می‌کنند. این نوع وام به لطف ماهیت تأیید تراکنش‌های بلاک‌چین، به کاربران ارزهای دیجیتال این امکان را می‌دهد تا در عرض چند ثانیه، وام‌هایی با مبالغ زیاد دریافت کنند. پروتکل دیفای ماربِل (Marble) در سال ۲۰۱۸، برای اولین‌بار این مفهوم را معرفی کرد، اما پلتفرم Aave این ایده را در اوایل سال ۲۰۲۰ به اجرا درآورد و محبوبیت آن را گسترش داد.

چه ویژگی هایی وام‌ آنی را متمایز می‌کند؟

در وام‌های معمولی، وام‌دهنده برای اطمینان از بازگرداندن پول خود، نوعی وثیقه دریافت می‌کند. تأیید این وام‌ها مدت زیادی طول می‌کشد و وام‌گیرنده ملزم است وام را با مقداری بهره، طی چند هفته، ماه یا سال بازپرداخت کند. وام‌های آنی دیفای نقطه مقابل وام‌های معمولی آن هستند، زیرا کاربران ارز دیجیتال می‌توانند آن‌ها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بدون نیاز به وثیقه دریافت کنند.

ویژگی‌هایی منحصر به‌فرد وام آنی شامل موارد زیر می‌شود:

  • قرارداد هوشمند: اصلی‌ترین ویژگی‌ وام‌ آنی که امکان وام بدون وثیقه را فراهم می‌کند، قرارداد هوشمند است. قراردادهای هوشمند این اطمینان را ایجاد می‌کنند تا سرمایه‌ شما بدون اجرای قوانینی خاص، منتقل نشوند؛ درنتیجه، در وام فوری، وام‌گیرنده باید مبلغ را قبل از پایان معامله بازپرداخت کند، در غیر این صورت، قرارداد هوشمند به‌طور خودکار معامله را معکوس می‌کند، انگار از ابتدا هیچ اتفاقی نیفتاده است.
  • بدون نیاز به وثیقه: ماهیت وام‌های آنی به‌گونه‌ای است که در آن، وام‌دهنده‌ها مجبور نیستند برای بازگرداندن سرمایه خود وثیقه دریافت کنند،‌ بلکه برای بازیابی سرمایه از روش دیگری استفاده می‌شود. در این روش،‌ وام گیرنده به‌جای ارائه وثیقه، باید مبلغ وام را فوراً پرداخت کند. در شبکه اتریوم هر تراکنش حدود ۱۳ ثانیه طول می‌کشد؛ بنابراین، بین دریافت تا پرداخت وام‌های آنی روی شبکه اتریوم، فقط چند ثانیه فرصت دارید.
  • ارائه در کوتاه‌ترین زمان: معمولاً افراد با شنیدن کلمه وام به‌ یاد پروسه‌های طولانی می‌افتند، اما در وام آنی خبر از معطلی نیست. در وام فوری، کل روند پرداخت و بازپرداخت تنها در چند ثانیه انجام می‌شود.

وام آنی یا فوری چگونه عمل می‌کند؟

مهم‌ترین نکته‌ درباره عملکرد وام‌های فوری، آن است که این وام‌ها رایگان ارائه نمی‌شوند. مورد اول آن است که تمام کارمزدهای تراکنش‌های مربوط، باید پرداخت شوند. علاوه‌ بر آن، ارائه‌دهندگان این وام‌ها هزینه‌های اضافی دریافت می‌کنند و هرکدام نرخ خود را دارند. برای مثال، در پروتکل دیفای AAVE، نرخ کارمزد وام فلش ۰/۰۹ درصد است.

نقدینگی لازم برای وام‌های آنی از استخرهای نقدینگی تأمین می‌شود؛ درنتیجه، قبل از دریافت وام باید دقت کنید که آیا نقدینگی مربوطه کافی است یا خیر. به‌طورکلی، قراردادهای وام فلش تضمین می‌کنند که چندین تراکنش شامل تراکنش وام‌دهی، بازپرداخت و پوشش هزینه‌های وام‌های فوری، در یک بلوک تراکنش انجام شود.

بیشتر بخوانید: استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟ و چگونه کار می‌کند؟

چرا باید از وام آنی استفاده کنیم؟

به‌طور خلاصه، وام آنی این امکان را می‌دهد تا بدون اینکه پول فعلی خود را به خطر بیندازید، به سودهای چشمگیری دست پیدا کنید. وام‌های فلش به منابع کمتری نیاز دارند و گاهی اوقات سرعت تأیید آن‌ها شما را شگفت‌زده می‌کند. در کنار این ویژگی‌ها، کاربرد‌های مختلف وام‌های فوری سبب محبوبیتشان شده است:

  • آربیتراژ: محبوب‌ترین استفاده از وام‌های فلش، کسب سود از اختلافات کوچک آربیتراژ برای انواع ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف است. در نوع معمولی،‌ به ‌علت طولانی بودن روند تأیید، نمی‌توان از این اختلافات آربیتراژ بهره برد، اما وام آنی این امکان را فراهم می‌کند. فرض کنید قیمت یک ارز دیجیتال بین دو صرافی متفاوت است. قیمت‌ آن در صرافی A ، یک دلار و در صرافی B دو دلار است. کاربر می‌تواند از یک وام فلش و قرارداد هوشمند جداگانه‌ای برای خرید صد سکه در صرافی A به قیمت صد دلار استفاده کند و آن‌ها را در صرافی B به قیمت دویست دلار بفروشد و سود کند. پس از آن، وام‌گیرنده مبلغ را پرداخت می‌کند و مابه‌التفاوت را نگه می‌دارد.
  • معاوضه وثیقه: وام آنی این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند تا بتوانند به‌سرعت وثیقه خود را تغییر دهند؛ بنابراین، به‌لطف این قابلیت، وام کاربران تضمین می‌شود.
  • کاهش کارمزد تراکنش‌ها: وام‌های فلش در برخی موارد چندین تراکنش را در تراکنش واحدی ترکیب می‌کنند؛ درنتیجه، مقدار کارمزد تراکنش‌ها کاهش پیدا می‌کند.

مزایا و چالش‌های وام آنی

استفاده از وام‌های فلش مزایای بسیاری دارد، اما این فناوری نسبتاً جدید معایبی هم دارد که باید در نظر گرفته شوند. در جدول زیر خلاصه‌ای از مزایا و معایب وام‌های آنی آمده است.

مزایا معایب
نیازی به وثیقه ندارد. محصولی درحال‌توسعه است.
در عرض چند ثانیه انجام می‌شود. مشروط به بهره‌برداری است.
طراحی شده است تا از پیش‌فرض‌ها جلوگیری کند. خارج از فضای کریپتو کاربرد چندانی ندارد.
امکان کسب سود بدون نیاز به سرمایه اولیه را فراهم می‌کند. به دانش فنی نسبتاً زیادی نیاز دارد.
خطر هک شدن پلتفرم وام‌دهنده وجود دارد.

با توجه به این جدول،‌ می‌توان به این موضوع پی برد که وام‌های آنی می‌توانند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط قوت در کریپتو عمل کنند، اما جالب است بدانید که برخی از این نقاط قوت ممکن است به نقاط ضعف هم تبدیل شوند. برای مثال، می‌توان به مشکل حمله وام آنی اشاره کرد.

حمله وام سریع (Flash Loan Attack) چیست؟

یکی از برجسته‌ترین ضعف‌های وام فوری، حمله وام سریع است که شرکت‌کنندگان سودجو اجرا می‌کنند. این افراد طی اقدامی، از مکانیسم وام فوری بهره‌برداری می‌کنند تا به سود شخصی برسند. حملات وام فلش ممکن است بر اثر دستکاری قوانین باشد که هکرها یا طرفین قرارداد انجام می‌دهند چنین شکلی از بهره‌برداری از قراردادهای هوشمند، سبب به ‌خطر افتادن پروتکل‌های وام آنی و ایجاد حمله وام سریع می‌شود.

حمله وام سریع

حملات وام فلش اشکال مختلفی دارد. در این نوع وام‌ها لازم است وام‌گیرنده قبل از پایان قرارداد مبلغ را پرداخت کند. مهاجم می‌تواند راهی برای تغییر این شرایط ایجاد کند و قرارداد هوشمندی را فریب دهد تا فکر کند مبلغ وام بازپرداخت شده است. اولین‌بار، چنین حمله‌ای در سال ۲۰۲۰، در برنامه غیرمتمرکز dYdX اتفاق افتاد. مشکل اصلی در پروتکل bZx بود که Fulcrum آن را به‌ کار گرفته بود. مهاجم با این اقدام توانست بازار را دستکاری کند و به‌گونه‌ای Fulcrum را فریب داد تا فرض کند WBTC ارزشی بیشتر از ارزش واقعی آن دارد.

نحوه گرفتن وام فلش

بهترین روش برای دریافت وام فوری این است که با زبان سالیدیتی قرارداد هوشمندی مبتنی بر اتریوم ایجاد کنید. پلتفرم‌های آوی، dYdX، کامپاند و یونی‌سواپ، بهترین گزینه‌ها برای این منظورند. همچنین، می‌توانید از طریق پلتفرم فروکامبو (Frucombo) بدون نیاز به کدنویسی، وام فوری بگیرد. با وجود این، نمی‌توان گفت که این گزینه برای افراد تازه‌کار انتخاب مناسبی است. این نکته را هم در نظر بگیرید که پلتفرم‌هایی مانند فروکامبو که قابلیت وام فوری بدون نیاز به کدنویسی را دارند، دسترسی به پروتکل‌ها و ارزهای دیجیتال محدودتری را ارائه می‌دهند. در آخر،‌ توجه کنید که این نوع وام‌ها برای تمام معامله‌گران مناسب نیستند.

بیشتر یاد بگیرید: آشنایی با ارزدیجیتال AAVE

وام آنی تا چه اندازه ایمن است؟

حملات وام سریع ضررهای میلیون‌دلاری به‌ بار آورده است؛ بنابراین، سؤالات بسیاری درباره امنیت این نوع وام‌ها وجود دارد. برخی از این حملات مهارت‌های روبه‌رشد هکرها را نشان می‌دهد؛ اگر قرارداد هوشمند به‌گونه‌ای که دقیقاً باید عمل کند، نوشته نشده باشد، یا اگر داده‌های واردشده به آن، خراب یا قابل بهره‌برداری باشد،‌ به‌راحتی می‌توان آن را دور زد. به‌طورکلی، دو باور درباره این موضوع وجود دارد: برخی استدلال می‌کنند که این نوع مسائل با پیشرفت فناوری از بین خواهند رفت، درحالی‌که برخی دیگر معتقدند این حملات چالشی دائمی برای وام‌های فوری باقی خواهند ماند.

آینده وام‌های آنی

توجه کنید که وام‌های فلش هنوز در مراحل ابتدایی خود هستند؛ ‌درنتیجه، احتمال بسیار زیادی وجود دارد که با تکامل دیفای،‌ چالش‌های این نوع وام‌دهی کمتر شود. همچنین، حملات به‌وجودآمده در این فضا نشان‌ می‌دهد که وام‌های آنی تا حد زیادی جای پیشرفت دارند و با وجود این حملات، کاربران از استفاده از آن‌ها منصرف نشده‌اند؛ پس کاملاً واضح است که این نوع وام‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل دادن به آینده DeFi دارند.

جمع‌بندی

با وجود اینکه در حال حاضر، وام‌های آنی کاربرد محدودی دارند، می‌توانند در آینده زمینه‌ساز امکانات بسیاری باشند. این وام‌های بدون وثیقه در کنار فناوری قرارداد هوشمند، می‌توانند به رشد سیستم مالی کاملاً جدیدی منجر شوند. با وجود این، معامله‌گران تازه‌کار باید این نکته را در نظر داشته باشند که وام‌های آنی بسیار پیچیده‌اند و به دانش فنی نیاز دارند.

‌اگر به دریافت وام آنی علاقه‌مندید، پیشنهاد ما این است که پیش از هرگونه اقدام، چالش‌های مربوط به آن را کاملاً درک کنید. اکنون با خواندن این مطلب برای ما بنویسید که تصور شما از وام‌های آنی چیست؟ آیا شما وام‌ فوری را روش ایمنی می‌دانید؟