بررسی یونی سواپ ورژن ۳؛ مقایسه ورژن ۳ با نسخه های قبلی

صرافی یونی سواپ به‌عنوان بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز شبکه اتریوم، چندین به‌روزرسانی را پشت سر گذاشته است. پس از عرضه ورژن‌های یک و دو، حال نوبت به ارائه امکانات بیشتر از طریق ورژن سه رسیده است. این پلتفرم برای بهبود عملکرد صرافی غیرمتمرکز و اصلاح کارکرد استخرها، به عرضه نسخه سوم پرداخته است. در این مقاله، ورژن ۳ این صرافی را بررسی و آن را با دو نسخه قبلی مقایسه می‌کنیم. تا پایان با ما همراه باشید.

نگاهی به ورژن‌های ۱ و ۲ صرافی یونی سواپ

پیش از بررسی یونی سواپ ورژن ۳، ویژگی‌ها و امکانات ورژن‌های ۱ و ۲ این صرافی غیرمتمرکز را بررسی می‌کنیم. این موضوع کمک می‌کند تا مسیر پیشرفت این پلتفرم را درک کنیم.

ویژگی‌های یونی سواپ ورژن ۱

یونی سواپ ورژن یک در ۲ نوامبر ۲۰۱۸ در شبکه اصلی اتریوم راه‌اندازی شد. اگرچه این پلتفرم اولین DEX دنیای ارزهای دیجیتال نیست، مطمئناً اولین صرافی غیرمتمرکز است که نظر دوستداران کریپتو را به‌خود جلب کرده است.

Uniswap بر اساس مدل بازارساز خودکار (AMM) کار می‌کند. این مدل برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها بر یک فرمول ریاضی متکی است. AMMها به‌جای دفتر سفارش، به ارائه‌دهندگان نقدینگی (LP)، که در استخرهای نقدینگی سرمایه‌گذاری می‌کنند، متکی‌اند.

در ورژن یک فقط از جفت‌های معاملاتی مبتنی بر بلاک‌چین اتریوم پشتیبانی می‌شد. به‌عبارت‌دیگر، فقط می‌توانستید ETH را با یک توکن ERC20 مبادله کنید.

یکی دیگر از ویژگی‌هایی که در Uniswap v1 معرفی شد، توکن‌های LP بود. هر ارائه‌دهنده نقدینگی، مقداری توکن LP را متناسب با درصد کل نقدینگی، که به استخر اضافه کرده است، دریافت می‌کند. این توکن‌های LP نشان‌دهنده مشارکت تأمین‌کنندگان نقدینگی در استخر است که می‌توانند برای بازخرید توکن‌های سپرده‌شده، فروخته یا معامله یا سوزانده شوند. علاوه‌براین، هر معامله در یونی سواپ ورژن یک، ۰/۳۰ درصد کارمزد معاملاتی به‌همراه داشت. این کارمزدها به‌عنوان پاداشی برای LP‌هایی که نقدینگی ارائه می‌کنند، به‌طور خودکار به ذخیره نقدینگی ارسال می‌شد.

ویژگی‌های یونی سواپ ورژن ۲

یونی سواپ v1 نوع جدیدی از بازار غیرمتمرکز بود. موفقیت اولیه آن سیگنالی برای تیم بود که فوراً برای راه‌حلی بهتر تلاش کنند. یونی سواپ v2 در می ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد.

به‌طور خلاصه، Uniswap ورژن ۲ نسبت به ورژن ۱، نسخه بسیار بهتر و کاربرپسندتری بود. مشکل اصلی v1، که در این نسخه جدید به آن پرداخته شد، نبود استخرهای ERC20-ERC20 بود. این موضوع برای کاربرانی که می‌خواهند یک توکن ERC20 را با توکن دیگری تعویض کنند، هزینه‌های بسیار بیشتری داشت.

استخرهای ERC20-ERC20

یونی سواپ ورژن ۲ استخرهای نقدینگی ERC20-ERC20 را برای حل این مشکل معرفی کرد که  به‌اصطلاح به آن “ETH bridge” می‌گفتند. آن‌ها حتی از توکن رپد اتریوم (Wrapped ETH) به‌جای ETH بومی در قراردادهای هوشمند اصلی استفاده کردند. با وجود این، کاربران همچنان می‌توانستند از طریق قراردادهای کمکی، از ETH استفاده کنند.

اوراکل‌ها

نسخه دوم Uniswap به‌کمک اوراکل‌ها، تعیین قیمت زنجیره‌ای بسیار غیرمتمرکز و مقاوم در برابر دستکاری را امکان‌پذیر می‌کند. ادغام اوراکل‌ها و قراردادهای هوشمند باعث پیدا کردن بهترین قیمت لحظه‌ای در بازار می‌شد که کاربران را به‌سمت معاملات عادلانه‌تر سوق می‌داد.

تبادلات فلش

یکی دیگر از ویژگی‌های پیشگامانه‌ای که v2 معرفی کرد، Flash Swaps بود. این مبادلات فلش به کاربران اجازه می‌داد تا هر اندازه که می‌خواهند از هر توکن ERC20 در Uniswap بدون هزینه اولیه برداشت کنند و هر کاری که می‌خواهند با آن‌ها انجام دهند (کد دلخواه را اجرا کنند)، مشروط بر اینکه تا پایان زمان تراکنش، اقدامات کاربر پایان یابد.

با وجود اینکه Uniswap v1 پس از راه‌اندازی نسخه ۲ هنوز وجود داشت، مدت زیادی طول نکشید تا LPها بیشتر نقدینگی را به ورژن ۲ این صرافی منتقل کردند. Uniswap v2 موفقیت بزرگی را تجربه کرد و حتی برخی از معروف‌ترین صرافی‌های متمرکز را در حجم معاملات روزانه پشت سر گذاشت. این موفقیت یونی سواپ v2 باعث فورک سوشی سواپ از این پلتفرم شد.

یونی سواپ ورژن ۳ چیست؟

حال باید به این سؤال پاسخ دهیم که یونی سواپ ورژن ۳ چیست. یونی سواپ ورژن ۳، نسخه جدید و بهبودیافته این پلتفرم است که روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شود و با همان مدل بازارساز خودکار (AMM)، مانند نسخه ۲، به‌ کار خود ادامه می‌دهد، اما با هدف به حداکثر رساندن بازده برای معامله‌گران و ارائه‌دهندگان نقدینگی، به حداقل رساندن لغزش قیمت، و مدیریت ریسک‌های منفی، از قابلیت‌های جدیدی رونمایی کرده است.

دلایل رونمایی از یونی سواپ ورژن ۳

یونی سواپ قربانی موفقیت خود شده است و انتقادات زیادی را دریافت کرده است، مبنی بر اینکه محبوبیت آن باعث کاهش سرعت شبکه اتریوم و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های گس تراکنش می‌شود. همچنین Uniswap شاهد سوء‌استفاده و کپی مکرر کدهای خود توسط رقبایی مانند صرافی سوشی سواپ (Sushiswap) بوده است.

یونی سواپ ورژن ۳ کارایی مدل AMM خود را افزایش داده است. از طریق معرفی مفهوم نقدینگی متمرکز، تأمین‌کنندگان نقدینگی می‌توانند دارایی‌های خود را در محدوده قیمتی مشخصی که نقدینگی را برای آن سپرده‌گذاری می‌کنند، عرضه کنند.

علاوه‌براین، آن‌ها بر اساس میزان ریسکی که در هر گروه خاص می‌پذیرند، پاداش‌هایی اختصاصی دریافت می‌کنند. این قابلیت می‌تواند ارائه‌دهندگان نقدینگی بیشتری را برای مشارکت تشویق کند؛ زیرا پاداش‌ها به‌طور بالقوه به جبران برخی از زیان‌های احتمالی آن‌ها در تأمین نقدینگی در محدوده قیمتی گسترده‌تر کمک می‌کند.

ترکیبی از این ویژگی‌ها کارایی مدل جدید AMM یونی سواپ را افزایش می‌دهد که به‌لطف نقدینگی بیشتر، به نفع معامله‌گران تمام خواهد شد.

امکانات Uniswap V3 چیست؟

یونی سواپ ورژن ۳ در ۵ می ۲۰۲۱ در شبکه اصلی اتریوم راه‌اندازی شد. به‌روزرسانی‌ها و قابلیت‌های اصلی‌ای که در یونی سواپ نسخه سوم معرفی شده‌اند، شامل موارد زیر هستند:

• تمرکززدایی بیشتر؛
• نقدینگی متمرکز؛
• امنیت بیشتر؛
• ردیف‌های کارمزد جدید؛
• تغییرات در اتصال اوراکل‌ها؛
• سفارش‌های محدوده (Limit)؛
• نقدینگی غیرقابل تعویض؛
• مجوز برای محافظت از کپی؛

این ویژگی‌ها یونی سواپ ورژن ۳، در دستیابی به کارایی بهتر برای معامله‌گران پلتفرم و مدیریت ریسک بیشتر برای ارائه‌دهندگان نقدینگی تأثیر مثبت می‌گذارد.

مهم‌ترین ویژگی‌های یونی سواپ نسخه سوم

در ادامه، ویژگی‌های اصلی یونی سواپ ورژن ۳ را به‌صورت دقیق بررسی می‌کنیم تا بیشتر با امکانات جدید این صرافی غیرمتمرکز آشنا شویم.

نقدینگی متمرکز (Concentrated Liquidity)

نقدینگی متمرکز مفهوم اساسی در توسعه یونی سواپ ورژن ۳ است. هنگامی‌که سپرده‌گذاران نقدینگی را برای یک استخر V2 فراهم می‌کنند، وجوه به‌طور مساوی در امتداد منحنی قیمت توزیع می‌شوند.

اگرچه این امکان مدیریت همه محدوده‌های قیمتی بین صفر و بی‌نهایت را فراهم می‌کند، امکان بهره‌وری حداکثری از سرمایه‌ها را از بین می‌برد.

برای مثال، استخر یونی سواپ DAI/USDC تنها از حدود ۰/۵ درصد سرمایه برای تجارت بین ۰/۹۹ تا ۱/۰۱ دلار استفاده می‌کند. محدوده قیمتی که اکثریت قریب‌به‌اتفاق حجم معاملات از آن عبور می‌کند. این بدان معنی است که در این مثال خاص، ۹۹/۵ درصد از سرمایه باقی‌مانده تقریباً هرگز استفاده نمی‌شود.

در ورژن ۳، LPها می‌توانند هنگام ارائه نقدینگی، یک محدوده قیمت سفارشی را انتخاب کنند. این به کاربران اجازه می‌دهد تا سرمایه را در محدوده‌هایی که بیشتر فعالیت‌های معاملاتی در آن انجام می‌شود، متمرکز کنند. برای دستیابی به این هدف، V3 منحنی‌های قیمت اختصاصی را برای هریک از ارائه‌دهندگان نقدینگی ایجاد می‌کند.

قبل از نسخه سوم یونی سواپ، تنها راه سپرده‌گذاران برای داشتن منحنی‌های قیمت اختصاصی، ایجاد استخر مجزایی برای هر منحنی بود. اگر این استخرها با هم جمع نشوند، به‌دلیل انجام معاملات در چندین استخر، هزینه‌های کارمزد گس افزایش می‌یابد.

بهره‌وری سرمایه (Capital Efficiency)

تمرکز نقدینگی باعث می‌شود تا سپرده‌گذاران بهره‌وری بیشتری داشته باشند. برای درک بهتر، اجازه دهید با مثال این موضوع را توضیح دهیم.

آلیس و باب هر دو تصمیم می‎گیرند نقدینگی را در استخر ETH/DAI در یونی سواپ ورژن ۳ فراهم کنند. هرکدام ده هزار دلار دارند و قیمت فعلی اتریوم ۱۷۵۰ دلار است. آلیس کل سرمایه خود را بین ETH و DAI تقسیم می‌کند و آن را در کل محدوده قیمت (مشابه V2) به‌کار می‌گیرد. او ۵۰۰۰ DAI و ۲.۸۵ ETH را در استخر واریز می‌کند.

باب به‌جای استفاده از کل سرمایه خود، تصمیم می‌گیرد نقدینگی خود را متمرکز کند و سرمایه‌ای را در محدوده قیمتی ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ تأمین کند. او ۶۰۰ توکن DAI و ۰/۳۷ رمزارز ETH به ارزش ۱۲۰۰ دلار را واریز می‌کند و ۸۸۰۰ دلار باقی‌مانده را برای مقاصد دیگر نگه می‌دارد.

نکته جالب این است که تا زمانی که قیمت ETH/DAI در محدوده ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ باقی بماند، هر دو آن‌ها به همان میزان کارمزد معامله را دریافت می‌کنند. این بدان معناست که باب تنها با ۱۲ درصد سرمایه، همچنان بازدهی برابری با آلیس دارد.

علاوه‌براین، باب کمتر سرمایه کلی خود را در معرض خطر قرار می‌دهد. برای مثال، فرض کنید قیمت اتریوم به‌ سمت صفر میل کند. در این صورت، هر دو سپرده‌های خود را از دست می‌دهند، ولی طبیعی است که باب ضرر و زیان کمتری تجربه می‌کند.

نقدینگی فعال (Active Liquidity)

یونی سواپ ورژن ۳ همچنین قابلیت نقدینگی فعال را ارائه می‌کند. اگر قیمت دارایی‌های معامله‌شده در یک استخر نقدینگی خاص، خارج از محدوده قیمت LP باشد، نقدینگی LP عملاً از استخر حذف و دریافت کارمزد متوقف می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، نقدینگی LP به‌طور کامل به سمت یکی از دارایی‌ها تغییر می‌کند.

در این مرحله، LP می‌تواند منتظر بماند تا قیمت بازار به محدوده قیمت مشخص‌شده خود برگردد یا ممکن است تصمیم بگیرد محدوده خود را برای محاسبه قیمت‌های فعلی به‌روزرسانی کند.

اگرچه ممکن است در یک محدوده قیمتی خاص نقدینگی وجود نداشته باشد، در عمل این فرصت بزرگی را برای تأمین‌کنندگان نقدینگی ایجاد می‌کند تا نقدینگی را در محدوده قیمتی تأمین و شروع به جمع‌آوری تمام کارمزدهای معاملاتی کنند.

سفارش‌های لیمیت محدوده (Range Limit Orders)

Range Limit Orders ویژگی بعدی یونی سواپ ورژن ۳ است که توسط نقدینگی متمرکز فعال می‌شود. این به LPها اجازه می‌دهد تا یک توکن را به‌عنوان نقدینگی در محدوده قیمت سفارشی بالاتر یا کمتر از قیمت فعلی بازار ارائه کنند.

هنگامی که قیمت بازار وارد محدوده مشخص‌شده می‌شود، یک دارایی به ازای دیگری فروخته می‌شود تا تعادل استخر حفظ شود.

برای مثال، فرض کنید DAI/USDC کمتر از ۱/۰۰۱ معامله شود. یک LP می‌تواند تصمیم بگیرد که DAI خود را در محدوده بین ۱/۰۰۱ و ۱/۰۰۲ واریز کند. هنگامی که DAI بالاتر از ۱/۰۰۲ معامله می‌شود، کل نقدینگی LP به یو اس دی کوین (USDC) تبدیل می‌شود. در این مرحله، LP باید نقدینگی خود را برداشت کند تا پس از بازگشت DAI/USDC به زیر ۱/۰۰۲، از تبدیل خودکار دوباره به DAI جلوگیری کند.

نقدینگی غیرقابل تعویض (Non-Fungible Liquidity)

از آنجا که هر LP اساساً می‌تواند منحنی قیمت خود را ایجاد کند، موقعیت‌های نقدینگی دیگر قابل تعویض نیستند و نمی‌توانند توسط توکن‌های شناخته‌شده ERC20 نمایش داده شوند. درعوض، نقدینگی ارائه‌شده توسط توکن‌های غیرمثلی ERC721 ردیابی می‌شود. با وجود این، موقعیت‌های LP، که در محدوده قیمتی مشابهی قرار می‌گیرند، می‌توانند توسط توکن‌های ERC20 از طریق قراردادهای هوشمند جانبی یا از طریق پروتکل‌های دیگر نمایش داده شوند.

کارمزدهای انعطاف‌پذیر (Flexible Fees)

یونی سواپ نسخه سوم به LPها سه سطح کارمزد مجزا در هر جفت ارائه می‌دهد که شامل ۰/۰۵، ۰/۳۰، و ۱/۰۰ درصد می‌شود. این مجموعه از گزینه‌ها تضمین می‌کند که LPها حاشیه‌های قیمتی خود را مطابق با نوسانات جفت مورد انتظار تنظیم کنند. بنابراین LPها در جفت‌های غیرهمبسته مانند ETH/DAI ریسک بیشتری را متحمل می‌شوند و در جفت‌های همبسته (مانند استیبل کوین‌ها) مانند USDC/DAI ریسک کمتری دارند.

اگرچه سطوح کارمزد متمایز ممکن است به درجاتی از تقسیم نقدینگی منجر شود، در نهایت اکثر جفت‌ها به یک ردیف کارمزد بدیهی همگرا می‌شوند که سپس به‌عنوان بازار متعارف عمل می‌کنند. انتظار می‌رود که جفت دارایی‌های همبسته در سطح کارمزد ۰/۰۵ درصد جمع شوند و جفت‌هایی مانند ETH/DAI از ۰/۳۰ درصد استفاده کنند، درحالی‌که دارایی‌های غیرمتعارف ممکن است ۱/۰۰ درصد کارمزد مبادله را مناسب‌تر ببینند.

اوراکل‌های پیشرفته (Advanced Oracles)

یونی سواپ v2 اوراکل‌های متوسط قیمت وزنی با زمان (TWAP) را معرفی کرد. این اوراکل‌ها به‌عنوان یک قطعه حیاتی از زیرساخت DeFi عمل می‌کنند و در ده‌ها پروژه ازجمله Compound و Reflexer استفاده شده‌اند.

اوراکل‌های V2 با ذخیره مجموع قیمت‌های جفت ارزها، بر اساس هر ثانیه کار می‌کنند. این قیمت‌ها را می‌توان یک بار در ابتدای یک دوره و بار دیگر در پایان بررسی کرد تا یک TWAP دقیق در آن دوره محاسبه شود. یونی سواپ ورژن ۳ محاسبه TWAP را ظرف مدت زمان نُه روز امکان‌پذیر می‌کند.

سخن پایانی

یونی سواپ ورژن ۳ نه‌تنها بازگشت سرمایه بیشتری را برای کاربران خود فراهم می‌کند، بلکه امکانات جدیدی را برای جامعه توسعه‌دهندگان به‌ارمغان می‌آورد تا اکوسیستم کاملی ایجاد کنند. به‌نظر می‌رسد یونی سواپ نسخه ۳ می‌تواند استفاده از AMMهای بهینه را گسترش دهد؛ زیرا این پلتفرم امکانات ویژه‌ای را در اختیار معامله‌گران و تأمین‌کنندگان نقدینگی قرار می‌دهد. درنهایت، امکانات بی‌شماری که در حال حاضر روی نسخه سوم این صرافی قابل استفاده است، بازدهی بیشتر و ریسک کمتر را نصیب تأمین‌کنندگان نقدینگی می‌کند.