ارز دیجیتال استلار چیست؟ نقد و بررسی رمزارز XLM

استلار چیست؟ در سایت رسمی این شبکه با عبارت کوتاهی به این سؤال مهم پاسخ داده شده است: شبکه‌ای منبع باز برای ایجاد و انتقال انواع پول در سراسر دنیا. با مشاهده این جمله احتمالاً به یاد شبکه ریپل خواهید افتاد. از قضا، حدستان کاملاً درست است؛ زیرا ماجرای این دو شبکه بلاکچین تا حدود زیادی به یکدیگر گره خورده است. البته تفاوت‌هایی نیز با هم دارند که باید درباره‌شان بحث و بررسی بیشتری شود. در ادامه، با ما همراه باشید تا هر آنچه را لازم است قبل از سرمایه در ارز استلار بدانید، با هم بررسی کنیم.

شبکه استلار چیست؟

استلار نوعی شبکه منبع باز و غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین است که کاربران می‌توانند در بستر آن برای ساخت، ارسال و مبادله انواع ارزهای دیجیتال و فیات اقدام کنند. بانک‌ها، پلتفرم‌های پرداخت و عموم مردم در سراسر دنیا مخاطب بالقوه این پروژه به حساب می‌آیند.

بنیاد استلار با ایجاد این شبکه بلاکچین تلاش می‌کند زیرساخت لازم برای انتقال پول در سراسر دنیا را با هزینه کم و سرعت زیاد امکان‌پذیر کند. در این مسیر موفقیت‌های چشمگیری نیز کسب کرده است که در ادامه بیشتر درباره‌شان بحث خواهیم کرد.

بنیان‌گذار استلار کیست؟

بنیاد توسعه استلار سازمانی غیرانتفاعی است که پایه‌گذاری و مدیریت شبکه استلار را بر عهده دارد. شخصیت درجه یک این بنیاد جد مک کالب (Jed McCaleb) است که در عرصه فناوری بلاکچین و بازار رمزارزها چهره‌ای نام‌آشنا به حساب می‌آید. کسانی که با بازار رمزارزها آشنایی دارند، به‌خوبی می‌دانند مک کالب مدیر ارشد فناوری پروژه ریپل بود؛ اما در سال ۲۰۱۳ تصمیم گرفت آن را ترک کند. در ادامه، درباره دلایل این تصمیم جد مک کالب بیشتر بحث خواهیم کرد.

مک کالب بودجه اولیه راه‌اندازی شبکه استلار را در سال ۲۰۱۴ از استارتاپی به نام استریپ (Stripe) تأمین کرد. پس از آن، شرکت‌های بزرگ دیگری مانند گوگل، بلک راک (BlackRock) و فست فوروارد (FastForward) نیز کمک‌های مالی جداگانه‌ای را در اختیار مک کالب قرار دادند. درنهایت، در سال ۲۰۱۵ تلاش‌های مک کالب و گروه همراهش به نتیجه رسید و شبکه استلار راه‌اندازی شد.

ازجمله چهره‌های کلیدی دیگر که در پروژه استلار در کنار مک کالب فعالیت می‌کنند، می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:

• دیوید مازیرز (David Mazieres) سازنده پروتکل اجماع شبکه استلار
• دنیل دیکسن (Denelle Dixon) مدیر اجرایی استلار
• جویس کیم (Joyce Kim) هم‌بنیان‌گذار استلار

همان‌طور که اشاره کردیم، استلار شبکه غیرمتمرکزی برای پرداخت‌های روزمره مالی به حساب می‌آید. این شبکه در سال‌های اخیر حوزه خدمات خود را به کشورهای گوناگونی وارد کرده است. برای مثال، در سال ۲۰۱۸ قراردادی با شرکت ترنسفر تو (TransferTo) امضا کرد و به موجب آن، زیرساخت لازم برای پرداخت‌های بین‌المللی در بیش از هفتاد کشور دنیا را فراهم کرد.

استلار چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

تا اینجا بررسی کردیم شبکه استلار چیست و چگونه فعالیت خود را آغاز کرده است. بد نیست به این سؤال مهم نیز پاسخ دهیم که هدف اصلی استلار چیست. به نظر می‌رسد گروه توسعه‌دهنده استلار اهداف بلندپروازانه‌ای را در سر دارد. آن‌ها به دنبال این هستند که در نهایت تمام سیستم مالی دنیا را تحت شبکه غیرمتمرکز و همتا به همتای واحدی به نام استلار دربیاورند. اینکه استلار چنین ظرفیتی را دارد یا نه و چقدر می‌تواند به این هدف نزدیک شود، سؤال مهمی است که در ادامه با بررسی نحوه عملکرد آن، سعی می‌کنیم ارزیابی منصفانه‌ای ارائه کنیم.

شبکه استلار چگونه کار می‌کند؟

استلار (Stellar) شبکه غیرمتمرکزی مبتنی بر بلاکچین است که به صورت منبع باز در دسترس عموم قرار دارد. هرکس در هر از نقطه از دنیا با دسترسی به اینترنت می‌تواند به طور مستقل به شبکه استلار دسترسی پیدا کند. برخلاف برخی شبکه‌های بلاکچین دیگر مانند ایاس، از نظر تعداد نودهای فعال در شبکه استلار، هیچ محدودیتی وجود ندارد. هیچ منبع متمرکزی روی عملکرد نودهای متصل به شبکه استلار نظارت نمی‌کند؛ بلکه از یک مکانیزم اجماع برای مدیریت آن استفاده می‌شود.

شبکه استلار از مکانیزم اجماع اختصاصی خود با نام پروتکل اجماع استلار (Stellar Consensus Protocol) استفاده می‌کند. تأیید تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه بر اساس این الگوریتم اجماع صورت می‌گیرد. الگوریتم اجماع SCP به‌گونه‌ای طراحی شده است که سرعت پردازش تراکنش‌ها را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. به‌گونه‌ای که استلار در مقایسه با بلاک‌چین‌هایی مانند بیت کوین که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کنند، بسیار کارآمدتر است. برای این منظور، نودها در شبکه تعداد نود را به‌عنوان نماینده انتخاب می‌کنند. این تصمیم سبب می‌شود زمان احراز هویت تراکنش‌ها کاهش پیدا کند و درنتیجه، سریع‌تر صورت بگیرد.

پیش‌تر، اشاره کردیم در شبکه بلاکچین امکان ایجاد و انتقال انواع ارزهای دیجیتال وجود دارد. این مهم با استفاده از ویژگی‌ای با عنوان انکر (anchor) در شبکه استلار محقق شده است. انکرها مسئولیت دارایی افراد در شبکه استلار را بر عهده گرفته‌اند و عملکردی مشابه پل بلاک چین دارند که امکان تعامل بین ارزهای دیجیتال مختلف و شبکه استلار را فراهم می‌کنند.

ویژگی‌های استلار

شبکه استلار نیز مانند هر شبکه بلاکچین دیگر ویژگی‌های اختصاصی دارد که برخی از آن‌ها نقطه قوت و برخی دیگر نقطه ضعف به حساب می‌آیند. در اینجا مزایا و معایب این شبکه را بررسی مي‌کنیم.

مزایای استلار

• امکان تبادل انواع ارزهای فیات و دیجیتال در شبکه استلار وجود دارد.
• هزینه کارمزد تراکنش‌های بین‌المللی در مقایسه با شبکه بانکی به‌مراتب کاهش پیدا می‌کند.
• سرعت پردازش تراکنش‌ها در شبکه استلار بسیار زیاد است.
• استلار پلتفرم رابط کاربری ساده‌ای را برای کاربران فراهم کرده است که افراد به‌راحتی می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

معایب استلار

مهم‌ترین ایرادی که می‌توان به استلار گرفت، این است که افراد برای استفاده از خدمات آن، ابتدا باید بیست ارز XLM را بخرند و در کیف پول اختصاصی نگهداری کنند. در غیر این صورت، نمی‌توانند از خدمات انتقال و تبدیل ارز در استلار بهره‌مند شوند.

بیشتر بخوانید: کیف پول ارز دیجیتال چیست؟

ارز دیجیتال XLM چیست؟

در بحث استلار چیست، اشاره کردیم که درِ این شبکه به روی انواع و اقسام ارزهای دیجیتال و فیات باز است. با وجود این، نباید از کنار ارز دیجیتال اختصاصی این شبکه به‌سادگی عبور کنیم. در عرف رایج بازار رمزارزها معمولاً رمزارز اختصاصی این شبکه را با نام ارز دیجیتال استلار می‌شناسند؛ درحالی‌که استلار نام یک شبکه بلاکچین است و ارز دیجیتال اختصاصی آن لومن (Lumen) نام دارد.

لومن در صرافی‌ها با نماد اختصاری XLM شناخته می‌شود. این رمز ارز پایه و اساس شبکه استلار به حساب می‌آید. کاربران برای پرداخت هزینه تراکنش‌های خود در شبکه استلار باید از رمز ارز XLM استفاده کنند. البته نقش لومن به همین جا محدود نمی‌شود؛ بلکه نقش ارز میانی را نیز ایفا می‌کند.

تصور کنید کاربری در آمریکا بخواهد وجهی را به کاربر دیگر در مکزیک منتقل کند. او وجه مدنظر را به صورت دلار آمریکا به شبکه استلار واریز می‌کند. شبکه به صورت خودکار دلار را به ارز XLM تبدیل می‌کند. سپس کاربر مکزیکی می‌تواند وجه مدنظر را در مقصد به صورت پزو (واحد پول رسمی مکزیک) دریافت کند. این فرایند چند ثانیه به طول می‌انجامد. به همین دلیل است که استلار می‌تواند انتقال پول در سراسر دنیا را تسهیل کند.

استلار بهتر است یا ریپل؟

اگر تجربه استفاده از ریپل و استلار را داشته باشید، قطعاً به شباهت‌هایی که بین این دو پلتفرم وجود دارند، اذعان خواهید کرد. کد بلاکچین که برای راه‌اندازی این شبکه استفاده شده، تا حد زیادی یکسان است. ارزهای دیجیتال اختصاصی هیچ‌یک از این دو پلتفرم قابل استخراج نیست و هردو از یک دفتر کل توزیع شده برای مدیریت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. حضور مک کالب به‌عنوان بنیان‌گذار هر دو پروژه، در وجود این شباهت‌ها بی‌تأثیر نیست.

آنچه این دو پلتفرم را از یکدیگر متمایز می‌کند، هدف طراحی آن‌هاست. ریپل برای کمک به شبکه بانکی به‌منظور افزایش سرعت تراکنش‌ها راه‌اندازی شده است؛ درحالی‌که استلار کاربران معمولی و خرد را هدف گرفته است. همین نکته اساسی بود که مک کالب را بر آن داشت تا از تیم ریپل جدا شود و پروژه استلار را راه‌اندازی کند. البته به این معنی نیست که بانک‌ها نمی‌توانند از استلار استفاده کنند.

نکته دیگر که باید در بحث تفاوت استلار و ریپل مدنظر قرار داد، الگوریتم‌های اجماع این دو شبکه است. همان‌طور که اشاره کردیم، در شبکه استلار از الگوریتم اجماع Stellar Consensus Protocol استفاده می‌شود؛ این در حالی است که در شبکه ریپل از الگوریتم اثبات صحت (Proof-of-Correctness) استفاده می‌شود.

موضوع دیگری که در مقایسه استلار و ریپل جلب توجه زیادی می‌کند، این است که بسیاری معتقدند مدیریت ریپل در مقایسه با استلار کاملاً متمرکز است. برای مثال، وقتی مک کالب تصمیم گرفت شبکه ریپل را ترک کند، اعضای دیگر، دارایی‌های XRP او را بلوکه کردند. این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد ریپل آن‌طور که باید و شاید غیرمتمرکز نیست.

تاریخچه قیمت استلار

ارز دیجیتال استلار یا XLM در سال ۲۰۱۵ با قیمت ۰/۰۰۲۷ دلار عرضه شد. تا قبل از سال ۲۰۱۷ قیمت این ارز دیجیتال چندان تغییر نکرد؛ اما با شروع این سال رشد چشمگیری داشت؛ به‌گونه‌ای که در پایان این سال به قیمت ۰/۹ دلار رسید. با شروع سال ۲۰۱۸ روند نزولی آن آغاز شد و در پایان این سال به حدود ۰/۱۱ دلار رسید. این روند نزولی با شیب ملایمی در سال ۲۰۱۹ نیز ادامه داشت و در پایان این سال قیمت ارز استلار به حدود ۰/۰۵ دلار رسید.

در سال ۲۰۲۰ با شیب ملایمی روند صعودی در استلار حاکم شد و در انتهای این سال به محدوده ۰/۱۵ دلار رسید. در سال ۲۰۲۱ نیز تا نیمه نخست سال به قیمت ۰/۷ دلار رسید؛‌ اما پس از آن، بار دیگر افت قیمت داشت. در حال حاضر که در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ به سر می‌بریم، قیمت XLM حدود ۰/۱۱ دلار است.

عرضه کل ارز دیجیتال استلار صد میلیارد سکه در نظر گرفته شده بود؛ البته در نوامبر سال ۲۰۱۹ بنیاد استلار پنجاه میلیارد سکه را برای همیشه سوزاند و از دسترس خارج کرد. در حال حاضر، حدود ۲۵ میلیارد ارز استلار در گردش است و تیم توسعه‌دهنده به‌مرور زمان مابقی آن را نیز عرضه خواهد کرد. همچنین استلار با ارزش بازار ۸/۵ میلیارد دلار در جایگاه بیست‌وپنجم بین تمام ارزهای دیجیتال قرار دارد.

ارز استلار بخریم یا نه؟

ماهیت و اهداف استلار کاملاً روشن و شفاف است. به عبارت دیگر، همه می‌دانند دلیل ارزشمندی استلار چیست؛ اما اینکه آینده استلار روشن خواهد بود یا نه، موضوع بسیار پیچیده‌ای است که اظهار نظر درباره آن دشوار است. یک نکته کلیدی وجود دارد که قبل از سرمایه‌گذاری در استلار باید مدنظر قرار دهید. اگر استلار بتواند دامنه کاربرد خود را در سراسر دنیا افزایش دهد، عرضه ارز دیجیتال XLM افزایش خواهد یافت. با توجه به محدودیت در عرضه این رمز ارز، قطعاً شاهد کمیاب شدن آن و درنتیجه افزایش قیمت استلار خواهیم بود؛ اما واقعیت این است که استلار هنوز نتوانسته است جمعیت زیادی را با خود همراه کند. به همین دلیل، آینده آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

کلام پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که استلار چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند. نظر شما درباره پروژه جد مک کالب چیست؟ به نظر شما آیا استلار می‌تواند به هدف اصلی خود، یعنی ایجاد پلتفرمی واحد برای پرداخت‌های بین‌المللی دست پیدا کند؟ آیا شما در ارز دیجیتال XLM سرمایه‌گذاری کرده‌‌اید؟ نظرات و پیشنهاد‌های خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.