اکوسیستم کریپتوکارنسی از زمان رونمایی وایت‌پیپر بیت‌کوین در سال ۲۰۰۸ تا به امروز، با سرعت بسیار زیادی در مسیر پیشرفت گام برداشته است. در این سال‌ها، مشکلات متعددی در فناوری بلاک‌چین مشاهده شد؛ اما خیلی زود راه‌حل‌های مناسبی برای برطرف کردن مشکلات پیشنهاد می‌شد. یکی از این چالش‌ها مربوط به افزایش چشمگیر تعداد شبکه‌های بلاک‌چین بود. هریک از شبکه‌های بلاک‌چین با هدف و رویکرد خاصی راه‌اندازی می‌شدند؛ اما مشکل اساسی این بود که زیرساختی برای برقرای تعامل بین شبکه‌های بلاک‌چین وجود نداشت. اینجا بود که مفهومی به نام پل بلاک‌چین (Blockchain Bridge) مطرح شد. در این مقاله بلاکچین بریج را بررسی خواهیم پرداخت. تا پایان ما را همراهی کنید.

آنچه در این مقاله می‌خوانید...

پل بلاک‌چین چیست؟

پل بلاکچین چیست

کارکرد پل‌ها در دنیای واقعی چیست؟ بله؛ از پل‌ها برای اتصال دو مکان به یکدیگر استفاده می‌شود. مفهوم پل در فناوری بلاک‌چین نیز تقریباً مشابه نقش آن در دنیای واقعی است. با این تفاوت که به جای وصل کردن دو مکان فیزیکی، دو شبکه بلاک‌چین را به یکدیگر متصل می‌کند.

برقراری ارتباط بین شبکه‌های بلاک‌چین بسیار مهم است. چند جزیره را در نظر بگیرید که هیچ وسیله ارتباطی‌ای برای متصل کردن آن‌ها به یکدیگر وجود نداشته باشد. در این شرایط، ساکنان هیچ‌کدام از جزایر به جزیره‌های دیگر دسترسی ندارند و درنتیجه، نمی‌توانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند. دقیقاً همین مشکل برای شبکه‌های بلاک‌چین نیز به وجود می‌آید.

هر شبکه بلاک‌چین، مجموعه‌ای از قوانین، مکانیزم‌های حاکمیتی، توکن‌های بومی و اطلاعات دارد که با شبکه‌های دیگر سازگاری ندارند. پل ارتباطی زیرساخت لازم برای ایجاد سازگاری بین شبکه‌های بلاک‌چین را فراهم می‌کند. به این ترتیب، امکان انتقال توکن‌های بومی و اطلاعات بین دو زنجیره به وجود می‌آید و درنتیجه، نوعی تعامل و همکاری بین شبکه‌های بلاک‌چین شکل می‌گیرد. این موضوع شاید در حال حاضر چندان مهم به نظر نرسد؛ اما شرط ادامه حیات شبکه‌های بلاک‌چین، فراهم شدن امکان اتصال آن‌ها به یکدیگر است.

بیشتر بخوانید: توکن چیست

مثالی از کاربرد بلاکچین بریج

مثال از نحوه کار پل بلاکچین

بیایید با ذکر مثال، بیشتر با پل بلاکچین آشنا شویم. فرض کنید توکن اتر (ETH) در شبکه اتریوم را در اختیار دارید؛ درعین‌حال، مایلید که از این توکن در شبکه آوالانچ (Avalanche) استفاده کنید. این دو زنجیره پروتکل‌ها، قوانینی و مکانیزم‌های اجماع اختصاصی خود را دارند؛ بنابراین، در حالت عادی انجام چنین کاری امکان‌پذیر نخواهد بود.

اما اگر پلی به‌عنوان واسطه بین این دو شبکه قرار بگیرد، می‌توانید داده‌های مدنظر را از شبکه اتریوم به آوالانچ منتقل کنید. به کمک این پل می‌توانید توکن ETH خود در شبکه اتریوم را به صورت wETH به شبکه آوالانچ منتقل و از آن استفاده کنید.

چرا به انواع مختلفی از پل‌های بلاک‌چین نیاز داریم؟

کارکرد تمام پل‌های بلاک‌چین یکسان است و ارتباط بین شبکه‌های بلاکچین را امکان‌پذیر می‌کنند. شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که با وجود کاربرد یکسان Blockchain Bridge، چرا مدل‌های مختلفی از پل‌ها وجود دارند؟ همان‌طور که برای حل مسائل پیچیده ریاضی، راه‌حل‌های گوناگونی وجود دارد، برای برقراری ارتباط بین بلاک‌چین‌ها نیز می‌توان از پل‌های مختلفی استفاده کرد. درعین‌حال، هریک از پل‌ها نیز مزایا و معایب خاص خود را دارند.

تصور کنید که یک dApp در شبکه اتریوم می‌خواهد با برنامه غیرمتمرکز دیگری در شبکه سولانا (Solana) ارتباط برقرار کند. در حالت عادی، دو شبکه اتریوم و سولانا هیچ اطلاعاتی از یکدیگر ندارند. هر دو زنجیره فقط می‌دانند که درون اکوسیستم خودشان چه اتفاقاتی در جریان است و هیچ درکی از محیط بیرون از شبکه‌شان ندارند؛ بنابراین، برقراری ارتباط بین دو برنامه مذکور به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.

علاوه بر آن، شبکه‌های بلاک‌چین فقط می‌توانند پیام‌ها را در یک جهت ارسال کنند. تصور کنید پیامی با استفاده از کانالی از اتریوم به سولانا منتقل می‌شود. به‌هیچ‌وجه ممکن نیست که سولانا از طریق همان کانال پاسخ اتریوم را بدهد و باید از کانال دیگری استفاده کند. پل بلاک‌چین این مشکل را به‌خوبی برطرف می‌کند و امکان ارتباط دوطرفه بین شبکه‌ها را به وجود می‌آورد.

پل‌ها از مکانیزم‌های خودکار یا بازیگران خارجی مختلفی استفاده می‌کنند که بین شبکه‌های بلاک‌چین، نقش تأییدکننده ارتباط دوسویه را ایفا می‌کنند. بدون بازیگران خارج از زنجیره، عملاً برقراری ارتباط بین بلاک‌چین‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود. تفاوت بین پل‌های بلاک‌چین دقیقاً در نقش تأییدکننده‌ها یا بازیگران خارجی ایجاد می‌شود.

برخی از پل‌ها برای تأیید ارتباط بین بلاک‌چین‌ها از سیستمی مورد اعتماد (Trusted) و برخی دیگر از سیستم‌های بدون اعتماد (Trustless) استفاده می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای برقراری ارتباط بین شبکه‌های بلاک‌چین، سه مشخصه اساسی وجود دارد که پل‌ها فقط می‌توانند دو مورد از آن‌ها را برآورده کنند. این مشخصه‌ها عبارت‌اند از:

  • قابلیت اعتماد (Trustlessness)
  • توسعه‌پذیری (Extensibility): امکان پشتیبانی از هر دامنه
  • تعمیم‌پذیری (Generalizability): امکان مدیریت داده‌ها بین دامنه‌های دلخواه

نقاط ضعف و قوت هریک از پل‌های بلاک‌چین بر اساس اینکه کدام‌یک از دو مشخصه یادشده را دربردارند، تعیین می‌شود. بر این اساس، تا اینجا متوجه شدیم که چرا به پل‌های بلاک‌چین مختلفی برای برقراری ارتباط بین زنجیره‌ها نیازمندیم.

طبقه‌بندی پل بلاک‌چین بر اساس نحوه کار

 

اشاره کردیم که هدف تمام پل‌های بلاک‌چین یکسان است. با وجود این، روش انجام آن‌ها با هم متفاوت است. ایستگاه بازرسی در فرودگاه را در نظر بگیرید. ممکن است بازرسی افراد و وسایل به صورت دستی انجام شود. علاوه بر آن، ممکن است سیستم‌های خودکار برای این منظور به کار گرفته شوند. نحوه برقراری ارتباط بین شبکه‌های بلاک‌چین از سوی پل‌ها بی‌شباهت به این مثال نیست. بر این اساس، انواع پل‌‌های بلاکچین به دو دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:

۱. پل‌های مورد اعتماد (Trusted Bridges)

این پل‌ها برای انجام عملیات برقراری ارتباط بین زنجیره‌ها از مرجع متمرکزی استفاده می‌کنند و به همین دلیل به نام پل‌های قابل اعتماد معروف شده‌اند. برای استفاده از این پل‌ها کاربران باید به شخص یا نهاد ثالثی اعتماد کنند. Multichain نمونه‌ای از این پل‌هاست.

۲. پل‌های بدون اعتماد (Trustless Bridges)

پل‌های بدون اعتماد با استفاده از قراردادهای هوشمند نیاز به حضور واسطه برای برقراری ارتباط بین شبکه‌های بلاک‌چین را مرتفع می‌کنند؛ بنابراین، در استفاده از این پل‌ها نیازی نیست که کاربران به شخص یا نهاد ثالث اعتماد کنند. به همین دلیل امنیت و کنترل دارایی‌ها همواره در اختیار کاربران باقی می‌ماند. Hop و Connext از معروف‌ترین پل‌های بدون اعتمادند.

همچنین بخوانید: هاپ پروتکل چیست؟ آموزش انتقال در Hop Protocol

 طبقه‌بندی پل بلاکچین بر اساس اتصال شبکه‌ها

پل بلاکچین برای اتصال دو شبکه استفاده می‌شود. بر اساس نوع شبکه‌های بلاک‌چین که اتصال بین آن‌ها برقرار می‌شود، می‌توان پل‌ها را در دو گروه طبقه‌بندی کرد:

 ۱. پل L1 – L1

بلاک‌چین را مثل شهری در نظر بگیرید. پل‌ها را می‌توان جاده‌هایی در نظر گرفت که شهرهای مختلف را به هم متصل می‌کنند. بر این اساس، پل‌های L1 – L1 به پل‌هایی گفته می‌شود که شبکه‌های بلاک‌چین بزرگ و اصلی مانند اتریوم و آوالانچ را به یکدیگر متصل می‌کنند.

۲. پل L1/L2 – L2

پل‌های L1/L2 – L2 را می‌توان به جاده‌هایی تشبیه کرد که مکان‌های مهم درون شهر را به یکدیگر متصل می‌کنند. برای مثال، Across پلی است که بلاک‌چین اتریوم را به شبکه‌هایی مانند Arbitrum و Optimism متصل می‌کند.

طبقه‌بندی پل بلاکچین بر اساس نحوه جابه‌جایی توکن‌ها

پل‌های بلاک‌چین را می‌توان بر اساس مکانیزم انتقال توکن‌ها بین دو شبکه نیز طبقه‌بندی کرد. بر این اساس، به‌طور کلی سه نوع پل بلاکچین وجود دارد که عبارت‌اند از:

۱. پل Lock & Mint

این دسته از پل‌ها، توکن‌ها را در زنجیره مبدأ قفل و سپس توکن‌های معادل را در زنجیره مقصد ایجاد می‌کنند و در اختیار کاربران قرار می‌دهند. برای مثال، می‌توان به پل‌های PoS Polygon، wMonero، Avalanche Bridge و wrapped BTC اشاره کرد.

۲. پل Burn & Mint

این پل‌ها توکن‌ها را در زنجیره مبدأ می‌سوزانند و در ادامه، توکن‌های معادل را در زنجیره مقصد ایجاد می‌کنند و در اختیار کاربران قرار می‌دهند. پل‌های Across و Hop از این نوع هستند.

۳. پل Atomic Swaps

این پل‌ها توکن‌های زنجیره مبدأ را با توکن‌های زنجیره مقصد مبادله می‌کنند. این پل‌ها از نوع Trustless هستند و با استفاده از قراردادهای هوشمند مبادله توکن‌ها را انجام می‌دهند. دو پل Connext و cBridge در این دسته قرار می‌گیرند.

طبقه‌بندی بلاکچین بریج بر اساس عملکرد

تا اینجا پل‌های بلاک‌چین را بر اساس دیدگاه‌های مختلف طبقه‌بندی کردیم. یکی از پیچیده‌ترین دیدگاه‌ها برای طبقه‌بندی پل‌های بلاک‌چین، نحوه عملکرد آن‌هاست. بر این اساس، انواع پل بلاک‌چین را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

۱. پل‌های زنجیره‌ای

این دسته از پل‌ها عمدتاً برای جابه‌جایی توکن‌ها بین دو شبکه بلاک‌چین خاص طراحی شده‌اند. این پل‌ها عمدتاً از مکانیزم Lock & Mint برای جابه‌جایی دارایی‌ها استفاده می‌کنند.

۲. پل‌های چندزنجیره‌ای

این پل‌ها برای جابه‌جایی توکن‌ها بین چندین شبکه بلاک‌چین طراحی شده‌اند و می‌توانند در هر نوع شبکه بلاک‌چین L1 و L2 مستقر شوند.

۳. پل‌های تخصصی

این دسته از پل‌ها روی اکوسیستم خاصی طراحی شده‌اند؛ به همین دلیل می‌توانند معاملات زنجیره‌ای را سریع‌تر و با قیمت کمتر انجام دهند. برای مثال Hop پل بلاک‌چین انتقال دارایی‌ها از طریق شبکه اصلی اتریوم به شبکه‌های L2 است.

۴. پل‌های Wrapped Asset

این پل‌ها با هدف فراهم کردن زیرساخت لازم برای انتقال دارایی‌های غیربومی در شبکه‌های بلاک‌چین مختلف راه‌اندازی شده‌اند. این کار با ایجاد Wrapped Asset در زنجیره‌های مقصد انجام می‌شود که به‌نوعی نشان‌دهنده زنجیره توکن مبدأ است. برای مثال، می‌توان به پل Wrapped BTC و Interlay اشاره کرد.

همچنین بخوانید: رپد توکن (Wrapped Token) چیست

۵. پل‌های ویژه داده (Data Specific Bridges)

این پل‌ها به‌طور خاص برای انتقال داده بین چندین شبکه بلاک‌چین طراحی شده‌اند. به کمک این پل‌ها زمینه برای همکاری شبکه‌های بلاک‌چین مختلف به‌خوبی برقرار می‌شود. Framework و IBC نمونه‌هایی از پل‌های ویژه داده هستند.

۶. پل‌های ویژه برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp Specific Bridges)

اگر فقط با دید فنی به این پل‌ها نگاه کنیم، نمی‌توان آن‌ها را به‌عنوان پل بلاکچین در نظر گرفت. dApp Specific Bridges اکوسیستمی به وجود می‌آورد که اجازه می‌دهد ارزش دارایی‌ها با مکانیزمی مشابه پل‌های بلاک‌چین بین زنجیره‌ها منتقل شود. برای مثال، می‌توان به Thorchain و Synapse اشاره کرد که هر دو نقش بازارساز خودکار (AMM) را در صرافی‌های غیرمتمرکز ایفا می‌کنند.

چگونه پل بلاک‌چین مناسب خود را پیدا کنیم؟

به‌طور کلی، برای انتخاب پل بلاکچین باید در وهله اول کاربرد مدنظر خود را تعیین کنید. بر این اساس، دایره انتخاب‌های شما محدودتر می‌شود. در ادامه، برای ارزیابی گزینه‌های موجود می‌توانید از شاخص‌های زیر کمک بگیرید:

  • امنیت: بررسی امنیت پل‌ها و مواجهه آن‌ها با بازیگران مخرب
  • سرعت: بررسی مدت‌زمان برقراری اتصال و انتقال داده بین شبکه‌های بلاک‌چین
  • قابلیت اتصال: بررسی امکان اتصال شبکه‌های بلاک‌چین مختلف به یکدیگر
  • کارمزد: بررسی کارمزدهای دریافتی برای انتقال دارایی‌ها

آینده Blockchai Bridge

پل‌های بلاک‌چین به‌خوبی امکان نوآوری در اکوسیستم کریپتوکارنسی را فراهم کرده‌اند. با وجود این، تهدیدات جدی نیز درباره آن‌ها وجود دارد. برای مثال، هک شدن پل Poly Network نشان داد که بلاکچین بریج‌ها در برابر حملات هکری آسیب‌پذیرند؛ بنابراین، فعالان این حوزه باید تمام تلاش خود را برای برطرف کردن دغدغه‌های کاربران به کار بگیرند.

در حالت ایدئال همه به این فکر می‌کنند که پل بلاک‌چین واحدی وجود داشته باشد که ارتباط بین تمام شبکه‌ها را امکان‌پذیر کند؛ اما حداقل تا به امروز چنین اتفاقی نیفتاده است. درعین‌حال، توسعه‌دهندگان در تلاش‌اند تا ایمنی و سرعت پل‌ها را افزایش دهند و در مقابل، کارمزدهای دریافتی را به حداقل برسانند. با همه این اوصاف، به نظر می‌رسد که در آینده خیلی بیشتر درباره پل‌های بلاک‌چین خواهیم شنید.

کلام پایانی

در این مقاله پل بلاک‌چین را بررسی کردیم. به خاطر داشته باشید که هیچ‌یک از پل‌های بلاک‌چین که تا امروز معرفی شده‌اند، راه‌حل کامل و بدون عیب‌ونقصی برای متصل کردن زنجیره‌ها نیستند. هریک از آن‌ها نقاط ضعف و قوت خود را دارند و برای کاربردهای ویژه‌ای استفاده می‌شوند. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که در حال حاضر، بیش از پنجاه بلاک‌چین بریج وجود دارد که در شبکه‌های مختلف مستقر شده‌اند.

آیا تاکنون از Blockchain Bridge استفاده کرده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.